Rzepak ozimy - lista zalecanych odmian na 2019 rok

Odmiany zamieszczone na LZO muszą potwierdzać swój wysoki potencjał plonowania w corocznych badaniach. Jeżeli są wierne, pozostają na takiej liście, chyba, że w Krajowym Rejestrze znajdą się odmiany jeszcze lepsze. Przykładem doskonałej odmiany będącej na LZO od ok. 18 lat i rekomendowanej w woj. lubuskim i łódzkim jeszcze w ub.r. był Monolit.

Generalnie żywot odmian rzepaku ozimego w porównaniu do odmian  innych gatunków roślin uprawnych jest bardzo krótki. Niektóre odmiany po rejestracji są na rynku przez rok, dwa. To zasługa ciągłego postępu hodowlanego i konkurencji wielu firm hodowlanych. Województwa do siewów jesienią br. rekomendują łącznie aż 45 odmian z czego populacyjnych jest już tylko 8.

Zarejestrowane lub rozpoznane

Na Liście Zalecanych Odmian rzepaku ozimego są także odmiany  z katalogu wspólnotowego (CAA), czyli niezarejestrowane w Polsce, ale najczęściej są one po tzw. badaniach rozpoznawczych. Badania takie umożliwiają  sprawdzenie aktualnej wartości gospodarczej i użytkowej odmian spoza Krajowego Rejestru, które znajdują się w ofercie handlowej i są proponowane do uprawy w Polsce. 

Sam fakt znajdowania się odmiany na LZO jest ważną informacją  o jej wartości gospodarczej w danym rejonie, ale większość plantatorów ma bardzo sprecyzowane indywidualne wymagania co do cech odmian. Zależnie od jakości gleb, płodozmianu, mikroklimatu i innych czynników, liczą się takie cechy odmian, jak:  wczesność, podatność na wyleganie, zimotrwałość, odporność na choroby. Jak wszyscy wiemy, nie ma odmian idealnych. Każda ma jakieś plusy i niedomagania. Oczywiście przed wyborem odmiany do uprawy warto jej cechom przyjrzeć się bardzo skrupulatnie. 

Wczesność i cechy odporności

Z informacji zebranych i opracowanych w „Metodyce integrowanej ochrony rzepaku ozimego i jarego” wynika np. że w przypadku ważnej cechy, którą jest termin zakwitania i uzyskiwania dojrzałości różnice między odmianami wynoszą skrajnie do 5 dni. Zdecydowana większość odmian ma średni termin dojrzewania. Mimo że w technologii uprawy rzepaku standardem stało się skracanie, to podatność odmian na wyleganie jest istotną cechą. 

Ważną cechą odmian jest ich podwyższona odporność na najważniejsze choroby, którymi w rzepaku są zgnilizna twardzikowa, sucha zgnilizna kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych. Coraz więcej wprowadzanych odmian ma nowe geny odporności na suchą zgniliznę kapustnych i coraz więcej wprowadza się odmian odpornych na wirusa żółtaczki rzepy w rzepaku (TuYV).

Najczęściej rekomendowane

Jak przy każdej LZO dla konkretnego gatunku są odmiany wysoko i stabilnie plonujące w całym kraju. Na LZO rzepaku ozimego takimi odmianami w kolejności od najczęściej rekomendowanych są: SY Ilona, Bonanza, DK Expiro, Kuga, Atora, DK Extract. Poniżej ich krótka charakterystyka na podstawie informacji COBORU. Znacznie więcej szczegółów można znaleźć w udostępnianych przez COBORU „Wynikach Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych”.

SY Ilona – odmiana populacyjna. Plon nasion na poziomie najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion dość duża. Zimotrwałość roślin dość duża. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco późniejszy od średniego. Odporność na zgniliznę twardzikową, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia, na suchą zgniliznę kapustnych mniejsza od średniej. 

Bonanza – odmiana mieszańcowa stabilna w plonowaniu, z dużym do bardzo dużego plonem nasion. Zawartość tłuszczu w nasionach duża, glukozynolanów średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej większa od średniej. Masa 1000 nasion nieco większa od średniej. Zimotrwałość roślin dość duża. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco późniejszy od średniego. Odporność na zgniliznę twardzikową większa od średniej, na suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych – średnia. 

DK Expiro – odmiana mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny dość wysokie, o nieco mniejszej od średniej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i suchą zgniliznę kapustnych większa od średniej, na choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia.

Kuga – odmiana mieszańcowa z bardzo dużym plonem nasion, z większą od średniej zawartością tłuszczu i małą zawartością glukozynolanów.  Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kwitnienia wcześniejszy od średniego, dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i choroby podstawy łodygi średnia, na suchą zgniliznę kapustnych większa od średniej, na czerń krzyżowych mniejsza od średniej.

Atora – odmiana mieszańcowa dająca bardzo duży plon nasion z dużą zawartością tłuszczu i małą zawartością glukozynolanów. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia, na suchą zgniliznę kapustnych większa od średniej.

DK Extract – odmiana mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów dość duża. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny średniej wysokości, o nieco mniejszej od średniej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na suchą zgniliznę kapustnych i choroby podstawy łodygi większa od średniej, na zgniliznę twardzikową średnia, na czerń krzyżowych mniejsza od średniej. 

Na stanowiskach z kiłą kapusty jedynym ratunkiem jest uprawa kiłoodpornych odmian rzepaku. Problemem jest w tym przypadku przełamywana z czasem odporność odmian. Na szczęście również na LZO przybywa takich odmian, co umożliwia ich rotacyjną uprawę. Na 2019 r. na LZO rekomendowane są trzy takie odmiany: DK Platinium, Alasco i Archimedes, ale na rynku przybywają zupełnie nowe mieszańce kiłoodporne

Rzepak ozimy – rekomendacje dla województw

• Dolnośląskie: SY Ilona, Bonanza F1, DK Expiro F1, SY Florida F1, Marcopolos F1, DK Exalte F1, Lohana, Hybrirock (CCA) F1, SY Polana F1
• Kujawsko-pomorskie: SY Ilona, Bonanza F1, Kuga F1, Atora F1, DK Extract F1, ES Valegro, SY Rokas, Marcopolos F1, Mercedes F1, Popular F1, Sherlock, Taifun F1
• Lubelskie: SY Ilona, DK Expiro F1, Kuga F1, DK Extract F1, Tigris F1, ES Cesario F1, Chrobry
• Lubuskie: SY Ilona, Bonanza F1, DK Expiro F1, Kuga F1, Atora F1, DK Extract F1, ES Valegro, DK Platinium* F1, SY Florida F1, DK Expression F1, ES Imperio F1, Quartz, Sherlock
• Łódzkie: SY Ilona, Bonanza F1, DK Expiro F1, ES Valegro, Architect F1, Birdy, Stefano KWS F1, DK Exotter F1, ES Cesario F1, Hamilton F1
• Małopolskie: Satina, Tajfun, Jurek, Lech, Oberon
• Mazowieckie: Satina, Tajfun, Jurek, Oberon, Mazur, Laskara
• Opolskie: SY Ilona, Bonanza F1, DK Expiro F1, Atora F1, DK Extract F1, DK Platinium* F1, SY Florida F1, DK Expression F1, ES Imperio F1, Stefano KWS F1, Tigris F1, Marcopolos F1, DK Exotter F1, DK Exception (CCA) F1
• Podkarpackie: SY Ilona, DK Expiro F1, Kuga F1, DK Extract F1, DK Platinium* F1, SY Florida F1, Birdy, DK Expression F1, ES Imperio F1, SY Rokas, Tigris F1, ES Cesario F1, Archimedes* F1
• Podlaskie: SY Ilona, Kuga F1, DK Extract F1, DK Platinium* F1, Architect F1, DK Expression F1, ES Imperio F1, SY Rokas, Tigris F1, Alasco* F1, DK Exalte F1, Acapulco F1, DK Exsor F1, Garou F1, Inspiration F1
• Pomorskie: SY Ilona, Bonanza F1, DK Espiro F1, Kuga F1, Atora F1, ES Valegro, SY Florida F1, Architect F1, INV1165 F1
• Śląskie: SY Ilona, Bonanza F1, DK Expiro F1, Kuga F1, Atora F1, DK Extract F1, DK Platinium* F1, SY Florida F1, Architect F1, Birdy, Stefano KWS F1, Mercedes F1, Hamilton F1, Anniston F1, DK Expansion F1, ES Barocco F1, Sergio KWS F1
• Świętokrzyskie: SY Ilona, Bonanza F1, Kuga F1, Atora F1, ES Valegro, Birdy, Quartz, Popular F1
• Warmińsko-mazurskie: SY Ilona, Atora F1, ES Valegro, DK Platinium* F1, Architect F1, Stefano KWS F1, SY Rokas, DK Exotter F1, Alasco* F1, Taifun F1, Roberto KWS F1, Thure pk F1
• Wielkopolskie: Bonanza F1, DK Expiro F1, DK Extract F1, ES Valegro, Birdy, DK Expression F1, SY Rokas, Tigris F1, Marcopolos F1, Archimedes* F1, Rumba F1 
• Zachodniopomorskie: Kuga F1, Atora F1, ES Valegro, DK Platinium* F1, ES Imperio F1, Stefano KWS F1, Mercedes F1, Quartz, Lohana

* – odmiana kiłoodporna

F1 – odmiana mieszańcowa

(CAA) – odmiana ze Wspólnotowego katalogu roślin rolniczych

pk – odmiana półkarłowa

Marek Kalinowski
fot. Marek Kalinowski (x2)