Znany herbicyd znika z rynku. Jakie alternatywy na wyczyńca polnego?Marek Kalinowski
StoryEditorflufenacet

Znany herbicyd znika z rynku. Jakie alternatywy na wyczyńca polnego?

23.05.2025., 15:20h

Klamka zapadła. Herbicydy zawierające flufenacet (FFC) zostaną skreślone z unijnych rejestrów środków ochrony roślin. W jakich uprawach będą ograniczenia ochrony przed chwastami? Czy jest alternatywa na wyczyńca polnego?

Powód tego, jak to ostatnio zwykle bywa jest urzędniczy. We wtorek 20 maja 2025 r. pojawiło się rozporządzenie wykonawcze KE (UE) 2025/910 w sprawie nieodnowienia zatwierdzenia substancji czynnej flufenacet. Na skutek tego FFC zostaje wycofany w UE z użycia w ochronie roślin. Zatwierdzenie tej substancji wygasa w dniu 15 czerwca 2025 r. Przyczyna decyzji – środowiskowa i zdrowotna, a konkretnie wpływ substancji i jej metabolitów na hormony tarczycy.

W konsekwencji państwa członkowskie UE muszą wycofać zezwolenia na środki ochrony roślin zawierające flufenacet jako substancję czynną do dnia 10 grudnia 2025 r. KE daje jednak możliwość zużycia zapasów środków zawierających FFC, jednak termin ten nie powinien być dłuższy niż do 10 grudnia 2026 r. Zatem podczas najbliższej jesieni prawie na pewno będzie można stosować środki zawierające FFC. Wiosną 2026 r. także prawdopodobnie możliwe będzie jeszcze ich używanie. Czy będzie tak również kolejnej jesieni, okaże się wkrótce, gdy tylko zapadną decyzje o ostatecznym wycofaniu.

Flufenacet: jak działa?

FFC to substancja wprowadzona na rynek na świecie w 1995 r przez firmę Bayer. Zaliczany jest do grupy oksyacetamidów, wg systemu HRAC grupy 15 (wg starej klasyfikacji K3). Mechanizm działania tej grupy polega na blokowaniu syntezy długołańcuchowych kwasów tłuszczowych.

FFC jest pobierany przez korzenie i hipokotyl siewek chwastów. W roślinie działa układowo i przenoszony jest przez wiązki przewodzące do merystemów (stożków wzrostu). Częściowo może być pobierany także przez liście. Takie działanie oceniane jest na 20% całkowitego oddziaływania substancji. W merystemach hamuje podziały komórek. Rozkład połowiczny substancji określono na 29–62 dni. Nie ma informacji o temperaturach skuteczności, ale można przypuszczać, że wynikają one z metabolizmu rośliny i tempa przewodzenia, zatem im cieplej, tym szybciej (pod warunkiem dostępu do wody).

Substancja FFC zwalcza chwasty dwuliścienne, ale także jednoliścienne. Zwłaszcza w przypadku tych drugich był doceniany przez rolników do zwalczania miotły zbożowej, wyczyńca polnego, stokłos, życic, a także chwastów prosowatych.

Wycofanie FFC spowoduje zatem kolejne kłopoty ze zwalczaniem tych chwastów, tym bardziej, że coraz częściej odnotowuje się u nich odporność. Dotyczy ona szczególnie mechanizmu blokowania powstawania ACC-azy, czyli graminicydów (kod mechanizmu wg HRAC – 1) oraz ALS, czyli sulfonylomoczników. W takich odpornych chwastach FFC był dobrą alternatywą. 

image
NAWOŻENIE WAPNIEM

Niedobory wapnia w uprawach: jakie objawy? Jakie nawozy zastosować?

Alternatywne substancje czynne na wyczyńca polnego

Mamy jeszcze kilka mechanizmów zwalczania wyczyńca polnego. Do najwyżej punktowanych pod względem skuteczności należą grupy substancji wg HRAC:

  • 1 (dawniej A) – wspomniane wyżej graminicydy, czyli inhibitory ACC-azy,: chizalofop-P etylu, chizalofop-P tefurylu, cykloksydym, fenoksaprop-P etylu, fluazyfop-P butylu, kletodym, pinoksaden, propachizafop;
  • 2 (dawniej B) – sulfonylomoczniki, czyli inhibitory ALS: mezosulfuron metylowy, propoksykarbazon sodu, rimsulfuron;
  • 3 (dawniej K1) – acetamidy, czyli inhibitory mikrotubuli: propyzamid
  • 4 (dawniej O) – wpływające na auksyny: halauksyfen metylu;
  • 4/29 (dawniej O) – wpływające na auksyny: chinomerak (substancja towarzysząca innym, jako komponent mieszanin fabrycznych);
  • 0 (dawniej Z/K3) – mechanizm nieznany: napropamid

Nieco niższą skuteczność mają (grupy substancji czasem identyczne jak wyżej, ale inne substancje):

  • 2 (dawniej B): nikosulfuron (w dawkach 30-40 g/ha);
  • 5 (dawniej C2) – pochodne mocznika, czyli inhibitory fotosyntezy w PSII, np. chlorotoluron;
  • 12 (dawniej F1) – inhibitory biosyntezy karotenoidów, czyli fenoksynikotynanidy, np. diflufenikan;
  • 15 (dawniej K3) – podobnie jak FFC inhibitor długołańcuchowych kwasów tłuszczowych: dimetachlor, metazachlor, prosulfokarb

W jakich uprawach stosowany jest flufenacet?

FFC obecny jest w herbicydach do stosowania w uprawach jednoliściennych i dwuliściennych (łącznie na dziś są to 84 herbicydy, w tym mnóstwo dwuskładnikowych zawierających inne substancje). Są to uprawy:

  • pszenica ozima, jara, twarda (durum) i orkisz;
  • pszenżyto ozime;
  • żyto ozime;
  • jęczmień ozimy i jary;
  • kukurydza;
  • soja;
  • ziemniak.

Tomasz Czubiński

Warsaw
wi_00
mon
wi_00
tue
wi_00
wed
wi_00
thu
wi_00
fri
wi_00
16. czerwiec 2025 11:50