Zbyt wysokie pH w żołądku sprzyja również rozwojowi patogennych szczepów Escherichia coli i Clostridium perfringens, które powodują biegunki poodsadzeniowe. Z tego powodu w paszach dla prosiąt stosuje się zakwaszacze, obniżające pH w układzie pokarmowym, stwarzające niekorzystne warunki dla rozwoju mikroorganizmów patogennych i ograniczające występowanie biegunek u prosiąt. Zastosowanie tych preparatów pozwala uniknąć głównych problemów związanych z okresem odsadzenia.
Najczęściej są to kwasy organiczne: mrówkowy, mlekowy, propionowy, cytrynowy lub fumarowy. W ostatnich latach coraz większą popularność zyskuje mrówczan wapnia, który łączy działanie kwasu mrówkowego z funkcją mineralną.
Mrówczan wapnia to jednocześnie zakwaszacz i źródło wapnia
Uzyskanie odpowiedniego stężenia wapnia w paszach dla prosiąt wskutek zastosowania kredy pastewnej alkalizuje mieszankę (podwyższa pH), zwiększa jej pojemność buforową i zasadowość układu pokarmowego, co wpływa niekorzystnie na trawienie i mikroflorę jelit. Problemów tego rodzaju unika się przy zastosowaniu mrówczanu wapnia. To sól wapniowa kwasu mrówkowego, która w żywieniu świń pełni podwójną funkcję:
- zakwasza środowisko układu pokarmowego, poprawiając trawienie i ograniczając namnażanie bakterii,
- dostarcza wapnia – niezbędnego składnika budulcowego, który wspiera rozwój kości i prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
W przewodzie pokarmowym mrówczan stopniowo uwalnia kwas mrówkowy, który obniża pH treści żołądkowej i działa bakteriostatycznie na mikroflorę jelitową. Z kolei wapń, dzięki temu że występuje w formie organicznej, jest lepiej przyswajalny niż z kredy pastewnej czy węglanu wapnia. Dodatkowo mrówczan wapnia wykazuje działanie konserwujące – hamuje rozwój pleśni, bakterii i drożdży w samej paszy, co zapobiega jej psuciu się, zwłaszcza przy wyższej wilgotności.
Najlepsze efekty mrówczan daje w żywieniu prosiąt
Najwięcej korzyści z dodatku mrówczanu wapnia obserwuje się w żywieniu prosiąt przed odsadzeniem i po nim, gdy układ trawienny jest najwrażliwszy. W praktyce dodatek ten obniża pH w żołądku do optymalnego poziomu 3,5–4,0, co poprawia działanie enzymu pepsyny odpowiedzialnego za trawienie białka. Ponadto zmniejsza liczbę bakterii chorobotwórczych w jelitach, poprawia strawność składników odżywczych, stymuluje apetyt i pobranie paszy, ogranicza biegunki i straty prosiąt po odsadzeniu oraz stabilizuje mikroflorę przewodu pokarmowego, zwłaszcza w jelicie cienkim.
Wyniki doświadczeń pokazują, że prosięta otrzymujące mieszanki z dodatkiem mrówczanu wapnia osiągają większe przyrosty dzienne (o 5–8%), lepszy współczynnik wykorzystania paszy (FCR) i mniejszą śmiertelność po odsadzeniu. Mrówczan wapnia dobrze komponuje się z innymi zakwaszaczami (np. kwasem mlekowym, fumarowym lub cytrynowym) oraz z probiotykami i enzymami. Dodatki należy dokładnie wymieszać z paszą, aby zapewnić równomierne działanie.
Ważne jest również, że mrówczan nie powoduje korozji elementów stalowych i karmideł, co bywa problemem przy stosowaniu czystych kwasów organicznych. Jest więc bezpieczniejszy i łatwiejszy w użyciu, szczególnie w małych i średnich gospodarstwach.
Powolne uwalnianie kwasu zapobiega biegunkom
W porównaniu z klasycznymi kwasami organicznymi mrówczan wapnia to mniejsze ryzyko podrażnienia skóry i błon śluzowych u ludzi i zwierząt, stabilniejsza forma fizyczna (łatwy do mieszania z paszą), lepsza trwałość i konserwacja paszy, podwójna funkcja – zakwaszająca i mineralna, dłuższy efekt działania w przewodzie pokarmowym dzięki stopniowemu uwalnianiu kwasu. Dzięki temu coraz częściej wykorzystuje się go w mieszankach pełnoporcjowych, zwłaszcza w paszach prestarterowych, preparatach mlekozastępczych i mineralnych dla prosiąt.
Regularne stosowanie mrówczanu wapnia przekłada się na lepszy apetyt i wyższe przyrosty dzienne, mniej biegunek poodsadzeniowych, stabilne pH w żołądku i jelitach, lepsze przyswajanie wapnia i fosforu oraz ograniczenie stosowania antybiotyków w odchowie prosiąt. To ważne, gdyż od producentów trzody chlewnej wymaga się redukcji użycia antybiotyków i poszukiwania alternatywnych metod poprawy zdrowotności zwierząt. Mrówczan wapnia doskonale wpisuje się w tę strategię jako naturalny regulator pH, wspierający odporność jelit, i źródło wapnia.
Regularne stosowanie tego dodatku w żywieniu prosiąt i warchlaków przynosi wymierne korzyści w postaci lepszych przyrostów, zdrowych jelit i niższej śmiertelności po odsadzeniu. W dłuższej perspektywie poprawia to efektywność ekonomiczną produkcji, ponieważ prosięta szybciej rosną, a tucz przebiega bez problemów zdrowotnych.
Dominika Stancelewska
