Obawy o blokadę przyszłej produkcji
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych, zwrócił się do ministra rolnictwa o wyjaśnienia dotyczące wykupu przez firmy certyfikatów węglowych od rolników. Wskazano, że brak wiedzy na temat działania rynku certyfikatów w Polsce budzi wśród nich obawy odnośnie podpisywania umów sprzedaży. Niejasne zasady mogą rodzić ryzyko dla przyszłej działalności, zwłaszcza w sektorze produkcji zwierzęcej.
Rolnicy obawiają się, że zbycie praw do certyfikatów może w przyszłości ograniczyć ich możliwości w zakresie produkcji wysokoemisyjnej, zwłaszcza że system unijnych certyfikatów ma zacząć obowiązywać od 2026 r. Ich niepokój wzmogło wejście w życie pod koniec 2024 r. unijnych przepisów regulujących certyfikację pochłaniania i redukcji dwutlenku węgla, które miały umożliwić rolnikom dodatkowe dochody, jednak nadal brakuje pełnej informacji o zasadach obrotu certyfikatami.
Nowe unijne standardy (CRCF) a rolnictwo
W odpowiedzi na wniosek KRIR Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawiło informacje dotyczące rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/3012 (tzw. rozporządzenia CRCF), które od 26 grudnia 2024 r. ustanawia unijne ramy certyfikacji trwałego pochłaniania dwutlenku węgla, technik węglochłonnych oraz składowania dwutlenku węgla w produktach.
CRCF wprowadza wspólnotowe standardy dla działań usuwających dwutlenek węgla z atmosfery i ograniczających emisję z gleb. Certyfikację będą mogły prowadzić organizacje zatwierdzone przez Komisję Europejską, co ma zapewnić większą wiarygodność wydawanych jednostek, czyli kredytów węglowych. Rozporządzenie obejmuje m.in. trwałe pochłanianie dwutlenku węgla, składowanie w produktach oraz techniki węglochłonne w rolnictwie i leśnictwie. Nie obejmuje na razie emisji metanu z produkcji zwierzęcej, jednak KE rozważy ich włączenie do lipca 2026 r. Szczegółowe zasady, w tym długość zobowiązań i okres monitoringu, zostaną doprecyzowane w aktach delegowanych, nad którymi trwają prace.
Rynek w okresie przejściowym i bezpieczeństwo umów
Resort rolnictwa podkreśla, że firmy oferujące certyfikację działań rolnictwa węglowego działały na rynku jeszcze przed wprowadzeniem CRCF i mogą dalej funkcjonować poza nowym systemem, na dotychczasowych zasadach. Obowiązuje je prawo dotyczące zawierania umów, a w przypadku podejrzenia nieuczciwych praktyk rolnicy mogą zwracać się do UOKiK. Jeśli podmiot nie wywiązuje się z umowy, możliwe jest polubowne rozwiązanie sporu lub skierowanie sprawy do sądu.
Obecnie żaden podmiot w UE nie prowadzi jeszcze certyfikacji w ramach CRCF, ponieważ system nie został w pełni wdrożony. Trwają prace nad metodykami, m.in. dotyczącymi praktyk rolniczych na glebach mineralnych, ponownego nawadniania terenów osuszonych czy zalesień.
Zgodnie z CRCF, kredyty węglowe będą wydawane przez organizacje certyfikujące po przeprowadzeniu audytu gospodarstw, a od 2028 r. ich obsługę przejmie unijny rejestr. Rozporządzenie nie reguluje rynku obrotu certyfikatami – mogą być sprzedawane komercyjnie zainteresowanym firmom, np. w celach wizerunkowych.
Magdalena Szymańska
fot.
