W związku z trudną sytuacją w rolnictwie Podlaska Izba Rolnicza apeluje o podjęcie działań na szczeblu krajowym i unijnym, które spowodują wzrost opłacalności produkcji.
- Obecnie rolnictwo unijne stoi w obliczu kryzysu demograficznego oraz pogłębiającego się niedoboru młodych rolników. Przy braku opłacalności produkcji rolnej, proces ten jeszcze bardziej się pogłębi, gdyż nie będzie chętnych do przejmowania i prowadzenia gospodarstw rolnych – tłumaczy Grzegorz Leszczyński, prezes PIR.
Zdaniem podlaskich rolników sytuację można poprawić, ale potrzeba do tego zdecydowanych działań. Dlatego przygotowali oni listę konkretnych propozycji, które mogą przywrócić stabilizację w branży rolnej.
Pół miliona złotych dla młodego rolnika
Jednym z postulatów Podlaskiej Izby Rolniczej jest zwiększenie Premii dla młodych rolników do kwoty 500 tys. zł (obecnie jest to 200 tys. zł). Izba przypomina, że o premię z PS WPR 2023-2027 we wrześniu ubiegłego roku starało się jedynie blisko stu młodych rolników. Dla porównania, w naborze z 2022 roku jeszcze ze środków PROW, złożono 2234 wniosków.
- Premia dla młodego rolnika powinna być faktycznym wsparciem, umożliwiającym chociażby nabycie nowego ciągnika. Tak więc zwiększenie dofinansowania dla powinno przyczynić się do większego zainteresowania pracą na wsi przez młodych ludzi – wyjaśnia Leszczyński.
Przywrócenie wcześniejszego wieku emerytalnego dla rolników
Podlascy rolnicy wnioskują także o przywrócenie wcześniejszego wieku emerytalnego dla rolników, w szczególności dla tych którzy prowadzą produkcję zwierzęcą. Obecnie rolników obowiązuje taki sam wiek emerytalny jak osoby, którym świadczenie wypłaca ZUS. W przypadku mężczyzn jest to 65 lat, w przypadku kobiet 60 lat, a staż pracy musi wynosić minimum 25 lat. Rolnicy proponują też wprowadzenie dodatku do emerytury za przekazanie gospodarstwa młodemu rolnikowi.
2 zł/l zwrotu akcyzy za paliwo rolnicze
PIR domaga się również stawki zwrotu akcyzy za paliwo rolnicze na poziomie 2 zł/l, wprowadzenie stawki podatku akcyzowego w wysokości 21 euro/1000 l i ujęcie z kosztów paliwa opłaty drogowej.
24 godziny na przyoranie obornika
Zdaniem Podlaskiej Izby Rolniczej sytuację rolników poprawią także uproszczenia ekoschematów, m.in. umożliwienie przyorania obornika do 24 godzin (obecnie jest 12) od wywiezienia oraz umożliwienie wysiewu po żniwach międzyplonów ścierniskowych (np. wysianie od dnia 1 lipca do dnia 20 sierpnia i utrzymanie co najmniej do dnia 15 października albo przez okres co najmniej 8 tygodni od dnia wysiewu mieszanki).
Lista działań, które poprawią sytuację rolników
Poza tym rolnicy wnoszą o:
- Ustalenie definicji aktywnego rolnika. Bez tego dotacje unijne, tak jak do tej pory w dużej mierze nie będą trafiały do rolników, tylko do właścicieli gruntów, którzy z rolnictwem nic wspólnego nie mają.
- Zrewidowanie i ewentualne obniżenie procentu strat wyliczonych w 2023 roku przez aplikację suszową, uprawniającego do otrzymania pomocy suszowej. Docelowo zmiany wymaga niewłaściwie działająca aplikacji „Zgłoś szkodę rolniczą". Należy dążyć do wprowadzenia systemowego rozwiązania dotyczące wypłat odszkodowań z ubezpieczenia np. strat spowodowanych suszą.
- Zlikwidowanie obowiązku ugorowania, ewentualnie zezwolenie tak jak w 2023 roku na ugór z uprawą.
- Wprowadzenie systemu zwrotnych tymczasowych kaucji zabezpieczających dla transportowanych produktów rolnych przez terytorium Polski.
- Zabezpieczenie środków na dofinansowanie kredytów rolniczych, tak by ich oprocentowanie było nie wyższe niż w innych krajach Unii Europejskiej.
- Unormowanie kwestii szkód wyrządzanych przez dzikie zwierzęta.
- Zmianę rozporządzenia o zrównoważonym stosowaniu środków ochrony roślin tak, by ograniczenia środków ochrony roślin były ilościowe, a nie procentowe. Obecnie dokument zakłada ograniczenie o 50% stosowania chemicznych środków ochrony roślin do 2030 roku.
- Wprowadzenie nieoprocentowanej pożyczki dla producentów bydła na spłatę zobowiązań cywilnoprawnych na wzór tych, o które mogli ubiegać się hodowcy świń z obszarów ASF
- Zmianę przepisów dotyczących dobrostanu koni. W chwili obecnej wymogi dla dobrostanu koni są bardzo trudne do spełnienia i nie każdy z nich może skorzystać.
- Przywrócenie paszportów dla zwierząt. Ich likwidacja oraz zmiany systemu IRZ Plus spowodowały zwiększenie chaosu i trudności w prowadzeniu dokumentacji.
- Dopuszczenie doradców izb rolniczych do świadczenia usług doradczych i szkoleń rolników tak jak to robią odgórnie doradcy z Ośrodków Doradztwa Rolniczego.
- Zmiany w ekoschematach. Interpretacji wymagają przepisy dotyczące m.in. GAEC 6, tj: minimalna okrywa glebowa w najbardziej newralgicznych okresach dla gospodarstw produkujących warzywa późne do zbioru jesiennego po 1 listopada tj. marchew, buraki, kapusta, kalafior, brokuł. Po terminie zbiorów w/w gatunków rolnicy nie są w stanie zasiać upraw ozimych ani międzyplonów i umożliwić im okrycie gru itu z uwagi na niskie temperatury. Natomiast pozostawienie resztek pożniwnych w/w gatunków na gruncie powoduje ich gnicie oraz rozwój patogenów i szkodników na polach.
- „Płatności do obszarów z roślinami miododajnymi". Ekoschemat ten polega na utworzeniu obszaru z roślinami miododajnymi przez wysiew mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych, z tym że ta mieszanka ma obejmować co najmniej jeden gatunek roślin miododajnych z gatunków nieprodukcyjnych i gatunki o charakterze produkcyjnym nie mogą dominować w tej mieszance. Wnioskujemy, aby rolnik mógł wysiać w mieszance rośliny o charakterze produkcyjnym i aby ten gatunek mógł być dominujący w mieszance. Rośliny będące na liście z gatunków nieprodukcyjnych to chwasty uciążliwe, natomiast rośliny miododajne są w drugim wykazie;
- Przyspieszenie wypłaty dopłat ekologicznych, rolnośrodowiskowych oraz z ekoschematów i dobrostanu zwierząt.
- Zabezpieczenie środków na utylizacje azbestu zalegającego w gospodarstwach po wymianie pokryć dachowych.
Kamila Szałaj
