Według resortu środowiska, opracowanie nowego aktu było koniecznością, bowiem próby implementacji unijnych przepisów do obowiązującej od 13 lat ustawy zakończyły się fiaskiem – przepisy stały się niespójne i nieczytelne.
Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, nowa ustawa nakłada też nowe obowiązki na samorządy w kwestii utrzymania urządzeń melioracyjnych. Gminy mają przejąć na siebie utrzymanie urządzeń melioracji wodnych, którymi dotychczas zajmowały się spółki wodne. Będzie to zadanie własne gminy. Pieniądze na jego realizację pochodzić mają z obowiązkowych opłat wnoszonych przez właścicieli gruntów, na których znajdują się urządzenia melioracji wodnych szczegółowych oraz przez właścicieli gruntów, którzy odnoszą korzyści z urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Wprowadzenie tzw. podatku wodnego to wynik dostosowania polskich przepisów do norm unijnych.
Nowa ustawa realizuje unijne dyrektywy wodne, powodziowe, ale też ściekową oraz przepisy dotyczące ochrony środowiska. To oznacza zaś dużo bardziej restrykcyjne normy w zakresie gospodarki ściekowej. Gminy będą musiały ponieść ogromne wydatki na budowę i modernizację infrastruktury odpowiadającej za odprowadzanie i oczyszczanie ścieków. Jak przyznaje Stanisław Gawłowski, sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, do 2023 r. gminy będą musiały wydać około 900 mln zł na inwestycje związane z poprawą jakości ścieków komunalnych. Nowelizacja ustawy oznacza konieczność modernizacji w ciągu 10 lat około 300 oczyszczalni ścieków w celu ograniczenia ilości azotu i fosforu w ściekach.
Bardziej restrykcyjne przepisy w zakresie ochrony środowiska wprowadzone zostaną również w odniesieniu do utrzymania rzek, szczególnie na terenach objętych programem Natura 2000. Wykluczają one np. pogłębianie koryta rzeki w ramach prac utrzymaniowych.
Nowe Prawo wodne rozdziela także kompetencje administracji publicznej w zakresie inwestycji w gospodarce wodnej oraz utrzy-
mania mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, od funkcji administracyjnych i planistycznych. Projekt nowelizacji zakłada podział na wody rządowe i samorządowe. Za wody rządowe uznane zostają główne rzeki w Polsce: Wisła i Odra. Pozostałe rzeki mają znaleźć się w kompetencji władz samorządowych.
Główne zmiany w odniesieniu do organów administracji publicznej to zniesienie Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej jako centralnego organu administracji rządowej oraz likwidacja Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej jako głównego urzędu administracji rządowej. Ustawowe zadania Prezesa przejmie minister właściwy do spraw gospodarki wodnej. Przewidziano też zniesienie dyrektorów i regionalnych zarządów gospodarki wodnej. W ich miejsce mają być ustanowieni dyrektorzy urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych oraz powstać urzędy gospodarki wodnej regionów wodnych. Jednym z zadań wykonywanych przez urząd gospodarki wodnej będzie wydawanie pozwoleń wodnoprawnych.
Zmniejszy się więc liczba organów i urzędów odpowiedzialnych za zarządzanie wodami – w miejsce 8 urzędów żeglugi śródlądowej i 7 regionalnych zarządów gospodarki wodnej powstanie 6 urzędów gospodarki wodnej i 2 państwowe osoby prawne: Zarząd Dorzecza Wisły i Zarząd Dorzecza Odry. Według Ministerstwa Środowiska jednoznaczne przypisanie rzek do konkretnych gospodarzy umożliwi zarówno lepsze utrzymanie głównych rzek, jak i sprawniejszą realizację koniecznych inwestycji. Rzeki mniejsze o znaczeniu regionalnym czy lokalnym będą przypisane marszałkom województw. Ich utrzymaniem zajmować się będą wojewódzkie zarządy melioracji i urządzeń wodnych.
Finansowanie systemu ma być oparte na istniejących opłatach za korzystanie ze środowiska. Chodzi o wprowadzenie zasady, że pieniądze z wody zostają w wodzie. Działalność Zarządów Dorzeczy i Wojewódzkich Zarządów Melioracji i Urządzeń Wodnych ma być finansowana z opłat za pobór wód, które obecnie stanowią przychód narodowego i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Zarządy Dorzeczy Wisły i Odry przejmą zarówno gromadzenie wpływów z gospodarki wodnej, jak i ich wydatkowanie na inwestycje oraz utrzymanie wód i pozostałego mienia Skarbu Państwa, związanego z gospodarką wodną. gt
