Zakaz „kopciuchów” w Polsce. Od 2026 r. kary za stare piece
Po wejściu w życie kolejnych etapów uchwał antysmogowych w wielu województwach użytkowanie nielegalnych pieców będzie niebawem skutkować mandatami, grzywnami, a w skrajnych przypadkach także odpowiedzialnością karną.
Mandaty i grzywny po kontrolach
W województwach, w których obowiązują uchwały antysmogowe, począwszy od 2026 roku eksploatacja kotłów pozaklasowych (tzw. „kopciuchów”) będzie traktowana jako wykroczenie. Kontrole prowadzić będą straże gminne i miejskie oraz policja. Jakie kary grożą?
- Mandat na miejscu – do 500 zł.
- Grzywna w sądzie – od 20 zł do 5 000 zł.
Podstawą prawną są przepisy Kodeksu wykroczeń oraz Prawa ochrony środowiska, które przewidują sankcje za nieprzestrzeganie ograniczeń i zakazów wynikających z uchwał antysmogowych.
Terminy wymiany pieców w Polsce
Zgodnie z uchwałami antysmogowymi w większości województw kotły pozaklasowe („kopciuchy”) należy wymienić do 31 grudnia 2025 roku. Od 1 stycznia 2026 roku każde rozpalenie w urządzeniu niespełniającym wymogów uchwały będzie wykroczeniem.
Co ważne, terminy i przepisy mogą się różnić w poszczególnych województwach, dlatego rolnicy powinni sprawdzić lokalne regulacje.
Przykładowo, w województwie podkarpackim harmonogram wymiany kotłów, uzależniony od wieku instalacji, wygląda następująco na kolejne lata:
- Do 1 stycznia 2026 roku – kotły eksploatowane poniżej 5 lat od daty produkcji (czyli uruchomione mniej niż 5 lat przed wejściem w życie uchwały).
- Do 1 stycznia 2028 roku – kotły klasy 3 i 4.
- Bezterminowo – kotły klasy 5 (spełniające normy emisyjne).
Również na terenie województwa śląskiego od 1 stycznia 2026 roku można eksploatować wyłącznie kotły 3, 4, 5 klasy oraz urządzenia spełniające wymagania ekoprojektu. Wszystkie pozaklasowe kotły (tzw. kopciuchy) należy wymienić do tej daty.
Możliwe decyzje administracyjne
Poza karami finansowymi samorządy mogą stosować również środki administracyjne przewidziane w Prawie ochrony środowiska w przypadku uporczywego użytkowania starych kotłów pozaklasowych („kopciuchów”) lub spalania paliw niedozwolonych. Przykłady takich działań to: wydanie decyzji nakazującej ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko (np. obowiązek wymiany kotła lub ograniczenia jego eksploatacji), wstrzymanie użytkowania instalacji grzewczej w skrajnych przypadkach, gdy użytkowanie kotła powoduje znaczące zanieczyszczenie powietrza.
źródła: Prawo ochrony środowiska, Kodeks wykroczeń, Kodeks karny, uchwały antysmogowe sejmików województw, Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Uchwała antysmogowa województwa podkarpackiego
oprac. Agnieszka Sawicka
