Kiedy zbierać zioła i kwiaty?
Zioła są w pełnym rozkwicie, warto więc pomyśleć o zrobieniu z nich zapasów na zimę. O ich przydatności i wartości leczniczej decyduje termin zbioru, dostosowany do gatunku rośliny. Niektóre zbieramy przed kwitnieniem, inne w trakcie, bo kwiaty stanowią o ich zastosowaniu. Drugim aspektem jest pogoda, która podczas pozyskiwania ziela powinna być sucha. Dla większości gatunków ziół, w przypadku których surowcem leczniczym są ziele i liście, czasem zbioru jest faza początku lub pełni kwitnienia, np. ziele pokrzywy lub poziomki pozyskujemy przed kwitnieniem roślin. Najlepiej w godzinach przedpołudniowych, tuż po osuszeniu porannej rosy. Wówczas ziele zawiera najwięcej składników leczniczych i olejków eterycznych.
Zobacz też: Facelia nie tylko na poplon. Dlaczego warto mieć ją w ogrodzie?
Zbiór kwiatów
Rośliny, których surowcem zielarskim jest kwiat, należy zbierać w początkowej fazie kwitnienia lub w pełni rozwinięte. Nigdy nie należy sięgać po rośliny kończące kwitnienie. Rośliny ścinamy również w godzinach przedpołudniowych, po opadnięciu rosy, gdy kwiaty są szeroko i w pełni rozkwitu.
Jak i kiedy zbierać nasiona?
W suche i ciepłe dni przystępujemy również do zbioru nasion, które nie muszą być w pełni dojrzałe. Należy tak dobrać termin, by nasiona się nie osypywały. Podobnie jak w poprzednich przypadkach, zbieramy je wcześnie rano, ale w dni pochmurne, kiedy jest mniejsze ryzyko osypywania się nasion.
Owoce, korzenie i kłącza
Owoce miękkie zbieramy, gdy łatwo odchodzą od szypułek, a korzenie i kłącza wykopujemy po zakończeniu wegetacji lub wiosną przed wypuszczeniem nowych liści.
Suszenie – najpopularniejszy sposób konserwacji
Najpospolitszym sposobem konserwowania ziół jest suszenie. Zebrany surowiec można zebrać w wiązki i powiesić w zacienionym, suchym i przewiewnym miejscu, bez kurzu. Można też rozłożyć na gęstej siatce, która umożliwi przepływ powietrza również od dołu. Temperatura suszenia powinna wynosić nie więcej niż 35°C. Ważne również, by rośliny były suszone gatunkami. Dobrze wysuszone rośliny powinny łatwo kruszyć się w palcach. Jeśli surowcem są liście, kruszymy je na papier i przesypujemy do suchych słoików. Zebrane kwiaty od razu rozsypujemy cienką warstwą na płótnie lub papierze i poddajemy suszeniu w suchym i przewiewnym miejscu. Suszone kwiaty (około 3 tygodni) powinny zachować swoją barwę. Kwiaty są bardzo delikatnym surowcem i często niewłaściwie suszone brązowieją. Jeśli suszymy z całymi pędami, to do przechowania łamiemy na mniejsze kawałki. Ścięte owoce i nasienniki wieszamy w przewiewnym miejscu, a pod nimi rozkładamy arkusze papieru lub tekturowe pudełka na osypujące się nasiona. Owoce miękkie można suszyć w piekarniku przy uchylonych drzwiczkach w temperaturze 30–50°C.
Inne sposoby przechowywania ziół
Inną formą konserwowania ziół jest zalewanie ich olejem. Można je sporządzić z takich gatunków, jak cząber, czosnek, majeranek, estragon, rozmaryn, nagietek, tymianek czy lawenda. Z kwiatów bzu, bazylii, melisy, liści porzeczki czarnej, ostrej papryki czy liści selera można robić octy. Mrożonki ziołowe zaś z takich ziół, jak natka pietruszki, koperek, bazylia, mięta, kwiaty nagietka, chabry. Można je mrozić w torebkach strunowych lub w pojemnikach do kostek lodu. Zalane i zamrożone w kostkach lodu zioła są doskonałym dodatkiem do zup, sosów, a także napojów.
Małgorzata Wyrzykowska
