Aż 25% dzieci może oddychać przez usta. Dlaczego taki rodzaj oddychania jest niezdrowy?
Kiedy oddychamy przez nos, maleńkie włoski, zwane rzęskami, odfiltrowują zanieczyszczenia, takie jak alergeny czy małe owady. Usta i jama ustna nie zapewniają takiej ochrony.
Płuca i gardło funkcjonują lepiej przy wilgotnym powietrzu. A nos ma struktury zwane małżowinami. Małżowiny nosowe to pofałdowania śluzówki nosa osadzone na strukturach kostnych. Dbają o odpowiednią wilgotność wdychanego powietrza. Natomiast powietrze wciągane przez usta jest suchsze.
Gardło i płuca wolą powietrze ciepłe. Kiedy wdychamy je przez nos, powietrze stopniowo się nagrzewa, aż osiągnie temperaturę bliższą temperaturze ciała, co ułatwia tkankom wchłanianie różnych substancji. Specjaliści szacują, że od 10 do 25% dzieci oddycha przez usta, ale ten sposób oddychania występuje również u dorosłych.
Oddychanie przez usta zmienia wygląd twarzy i przyczynia się do zburzeń snu
Osoby oddychające ustami, są bardziej narażone na zaburzenia snu, w tym bezdech senny. Dzieci oddychające przez usta są bardziej narażone na wady zgryzu i zmiany w wyglądzie twarzy. Może również rozwinąć się u nich obturacyjny bezdech senny, który lekarze wiążą z trudnościami w nauce i problemami z zachowaniem.
Dlaczego oddychamy przez usta? Czasem przez powiększone migdałki. Chronią one dzieci przed bakteriami i wirusami. Czasami są spuchnięte lub zakażone, blokując drogi oddechowe. Zazwyczaj kurczą się z wiekiem, więc powiększone migdałki rzadziej powodują oddychanie przez usta u dorosłych.
Powodem oddychania przez usta może być zatkany nos z powodu alergii, przeziębienia lub zapalenia zatok. Przyczyną bywa też krzywa przegroda nosowa. To chrząstka i kość, które dzielą wnętrze nosa na połowy. Zakrzywiona może blokować drogi oddechowe i wymuszać oddychanie ustami.
Jak poznać czy oddycham przez usta podczas snu?
Wiele objawów oddychania przez usta wygląda tak samo u dzieci i dorosłych. Najczęstszym objawem jest suchość w ustach. Oddychanie przez usta podczas snu wysusza ślinę, która utrzymuje wilgotność ust.
Pojawia się nieświeży oddech, ponieważ oddychanie przez usta wpływa na przepływ śliny, która utrzymuje jamę ustną w czystości. Oddychanie ustami skutkuje też ślinieniem się na poduszki. Ślina, która gromadzi się w ustach, wycieka, kiedy są otwarte.
Mniej oczywistym objawem takiego oddychania mogą być wady zgryzu, w tym duży nagryz i stłoczone zęby, a także zła postawa. Oddychanie przez usta ustawia głowę ku przodowi. Podczas oddychania przez usta głowa musi przesunąć się do przodu, by otworzyć drogi oddechowe, które wykazują lekką niedrożność spowodowaną inną pozycją żuchwy.
Problemy z oddychaniem i postawą są spowodowane, a jednocześnie napędzane przez odwróconą pozycję żuchwy, małe usta i język umieszczony zbyt blisko gardła. Przesunięcie głowy do przodu zmienia pozycję szyi. To pozwala na umieszczenie języka dalej od gardła. Oddychanie w ten sposób powoduje też widoczne zmiany w wyglądzie twarzy. Ta deformacja zwana jest „twarzą oddychającego przez usta”. Jest zwężona i ma cofnięte podbródek lub żuchwę. Usta robią się wąskie. Z profilu taka twarz robi się zaokrąglona, przypomina półksiężyc, w którym zarysowuje się podwójny podbródek.
Oddychanie przez usta może prowadzić do problemów kardiologicznych i behawioralnych u dzieci
Oddychanie przez usta skutkuje małym stężeniem tlenu we krwi. Odległym skutkiem mogą być wysokie ciśnienie krwi i niewydolność serca. Badania pokazują, że oddychanie przez usta może również pogarszać czynność płuc oraz powodować zaostrzenia u chorych na astmę.
U dzieci oddychanie przez usta może prowadzić do nieprawidłowości fizycznych i problemów poznawczych. Badania wskazują, że u niektórych dzieci oddychających przez usta rozwijają się problemy behawioralne podobne do problemów występujących u dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli z ADHD. Dzieci oddychające przez usta często nie śpią dobrze w nocy. Zły sen może prowadzić do niskiego wzrostu, słabych wyników w nauce i niezdolności do koncentracji.
W jaki sposób diagnozuje się oddychanie przez usta?
Lekarz przeprowadza badanie fizykalne, sprawdzając migdałki i nos. Może zapytać o nawyki związane ze snem lub wykonać kilka testów. Jednym z nich jest test szczelności warg. Ocenia, czy możemy oddychać z zamkniętymi ustami. W teście lustra lekarz trzyma lusterko pod nosem, szukając zmętnienia lub kondensacji pary na nim, które wskazują, że oddychamy przez nos. Test wody sprawdza zdolność zatrzymywania wody w ustach.
Plastry, aparaty, maski - to one pomogą przestać oddychać przez usta
Leczenie polega na usunięciu przyczyn – wyprostowaniu przegrody nosowej, usunięciu migdałków czy wyleczeniu zatok. W oddychaniu mogą również pomóc plastry samoprzylepne nałożone na grzbiet nosa. Sztywny pasek samoprzylepny, zwany rozszerzaczem nosa, nałożony na nozdrza pomaga zmniejszyć opór powietrza i ułatwia oddychanie przez nos.
Wczesne leczenie oddychania przez usta u dzieci może zapobiec negatywnemu wpływowi na rozwój twarzy i zębów. Dzieci poddane operacji lub innej interwencji mającej na celu ograniczenie oddychania przez usta wykazują poprawę poziomu energii, zachowania, wyników w nauce i wzrostu. Nieleczone oddychanie przez usta może prowadzić do próchnicy i chorób dziąseł.
Jeśli cierpisz na obturacyjny bezdech senny, lekarz może zalecić noszenie na noc maski na twarz, zwanej ciągłą terapią dodatnim ciśnieniem powietrza (CPAP). Urządzenie dostarcza powietrze do nosa i ust przez maskę. Ciśnienie powietrza zapobiega zapadaniu się i blokowaniu dróg oddechowych.
Dentysta może również zalecić dziecku noszenie aparatu poszerzającego podniebienie i ułatwiającego otwarcie zatok i przewodów nosowych. Aparat i inne metody leczenia ortodontycznego mogą również pomóc w leczeniu podstawowej przyczyny oddychania przez usta.
Karolina Kasperek
