Jak uniknąć wrzodów żołądka u świń?

Problem wrzodów żołądka dotyczy głównie warchlaków i tuczników, rzadziej – stada podstawowego. Występują nagłe, bez­objawowe padnięcia sztuk w dobrej kondycji, przeważnie powyżej 60 kg masy ciała. Śmiertelność wynosi 1–5%. Przeważnie brak jest objawów klinicznych. Może występować bladość skóry, tzw. postawa bananowa, wymioty po pobraniu paszy.

Etiologia choroby jest wieloczynnikowa. Przyczyną występowania schorzenia może być zarówno zła struktura paszy, jak i stres spowodowany nieregularnym jej podawaniem, zwłaszcza w systemie żywienia płynnego. Kilkunastogodzinne głodzenie zwierząt to także czynnik predysponujący do wystąpienia wrzodów żołądka. Ma miejsce w czasie długiego transportu, co dotyczy na przykład warchlaków przywożonych do nas z zagranicy. Wystąpieniu problemów sprzyja także mała zawartość włókna w paszy, zbyt wysoki udział pszenicy w dawce (powyżej 55%) – szczególnie w przypadku loch, niedobory witaminy E, selenu czy podawanie paszy granulowanej.

Bakterie i żywienie

Wśród prawdopodobnych przyczyn wrzodów żołądka u świń wymienia się także bakterie Helicobacter suis oraz Fusobacterium gastrosuis. Zwłaszcza te drugie są przedmiotem badań naukowców. Wykazano, że stanowią około 20% wszystkich drobnoustrojów obecnych w żołądku. Większość z nich jest uważana za czynnik chorobotwórczy. Belgijscy badacze pobrali w rzeźni próbki od świń z owrzodzeniem górnej części żołądka, z których wyizolowali te bakterie. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby potwierdzić, że mogą być bezpośrednią przyczyną wrzodów żołądka.

Z kolei w Danii, gdzie próbuje się walczyć z tym problem od lat, stwierdzono, że zmiany żołądka i wrzody występują u około 30% tuczników i 50% macior. Wrzody żołądka mogą spowodować wzrost śmiertelności i zmniejszenie przyrostów u tuczników, co przyczynia się do pogorszenia wyników produkcyjnych i obniżenia dobrostanu zwierząt.

Owrzodzenia żołądka należy zawsze podejrzewać, gdy obserwuje się u świń w różnych grupach wiekowych bladość powłok, utratę kondycji, zmienny apetyt, a szczególnie gdy kał jest ciemny o smolistej konsystencji. Choroba dotyczy najczęściej tylko pojedynczych zwierząt. Niekiedy jednak może stać się wielkim problemem zdrowotnym w stadzie, a wrzody żołądka mogą pojawić się u świń w różnym wieku. Najczęściej występują u loch przed porodem oraz po nim, jednak natężenie występowania nie przekracza zwykle 5%. Często wrzody żołądka obserwuje się u świń szybko rosnących. U zwierząt rzeźnych odsetek owrzodzeń stwierdzanych poubojowo może sięgać nawet 60%.

Ważna struktura paszy

Opisano przypadki masowych padnięć loch kilka dni po wprowadzeniu do diety otrąb konsumpcyjnych, które w rzeczywistości okazały się gorszej jakości mąką. Zła struktura paszy ma bowiem znaczenie. Czym mniejsza średnica cząsteczki ziarna po zmieleniu, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia wrzodów. Optymalna wielkość drobin paszy to 600–700 mikrometrów. W przypadku tuczników problemy nasilają się w chlewniach z instalacją żywienia na mokro oraz u zwierząt karmionych gotowymi mieszankami granulowanymi. Proces granulacji sam w sobie stanowi bowiem ryzyko wystąpienia owrzodzeń żołądka u świń.

Niedobór witaminy E może także powodować padnięcia wywołane wrzodami żołądka. Także u tuczników powyżej 80 kg masy ciała. Suplementacja sprawia, że po kilku dniach ustają padnięcia zwierząt. W przypadku zachorowań większej liczby świń należy zastosować dodatkowo 100 g witaminy E na tonę paszy przez okres około 2 miesięcy, a następnie ocenić skuteczność takiego postępowania.

Jak zapobiegać wrzodom żołądka?

• Obniżenie poziomu stresu poprzez zmniejszenie zagęszczenia w kojcach, poprawę wentylacji oraz zmianę techniki żywienia (zmiana żywienia restrykcyjnego na karmienie do woli).

• Zwiększenie zawartości włókna w paszy.

• Zwiększenie wielkości ziaren paszy do 600–700 mikrometrów.

• Zastąpienie paszy granulowanej sypką.

Dominika Stancelewska