Prosięta z różnych miotów się nie lubią

Stworzenie odpowiednich warunków pozwoli na szybkie i trwałe ustalenie hierarchii wśród zwierząt. Świnie są najbardziej agresywne przez pierwsze dwie godziny po przegrupowaniu. W ciągu kolejnych 24–48 godzin poziom agresji spada. Główną przyczyną agresji jest nieznajomość, zwłaszcza nowego środowiska. W rzeczywistości prosięta wykazują ten sam poziom agresji wobec rodzeństwa, z którym przebywają, jak i wobec tych, od których zostały oddzielone zaraz po urodzeniu.

Poziom agresji rośnie wraz ze zwiększeniem się liczby niespokrewnionych ze sobą zwierząt. Świnie, które miały ze sobą nawet ograniczony kontakt na przykład przez barierki, są mniej agresywne wobec siebie, niż jeśli nigdy się ze sobą nie kontaktowały. Ponadto, jeżeli wszystkie osobniki w danej grupie nie są ze sobą spokrewnione, to zwierzę, które chce zdobyć dominującą pozycję walczy z każdym osobnikiem w kojcu.

W przypadku mieszania ze sobą prosiąt z różnych miotów, tylko jeden osobnik z całego rodzeństwa będzie walczyć o dominację, a następnie będzie on walczyć z każdym osobnikiem z przegranego miotu. Prosięta z miotu osobnika dominującego osiągają również dominującą pozycję. Nie znaczy to jednak, że im liczniejszy miot, tym większa szansa na zdobycie przewagi.

Łączenie i stres

Utrzymywanie świń w tej samej grupie od odsadzenia do końca tuczu nie jest częstą praktyką, ale przynosi wiele korzyści w zakresie minimalizowania konfliktów między zwierzętami. Na ogół uważa się, że ujednolicanie grup przy odsadzaniu pod względem masy ciała pozwala uzyskać podobną wagę zwierząt na koniec tuczu. Badania jednak pokazały, że zróżnicowanie masy ciała pod koniec tuczu w grupach jednorodnych jest podobne jak w niejednorodnych.

Z kolei inne badania wykazały, że tempo wzrostu świń z grup zróżnicowanych wagowo jest takie samo, a nawet większe niż z grup jednorodnych. Agresja, która powstaje po przegrupowaniu jest w zasadzie niższa w grupach niejednorodnych lub też nie obserwuje się wpływu zróżnicowania masy ciała zwierząt na jej występowanie. Została więc postawiona nawet hipoteza, że stado jest bardziej stabilne i spokojne w grupach zwierząt o dużym zróżnicowaniu masy ciała.

Prosięta odsadzone karmione są zazwyczaj do woli, co ogranicza problem współzawodnictwa o pokarm, jednak w niektórych systemach chowu w dalszych etapach tuczu pasza jest limitowana. Takie racjonowanie pokarmu powoduje współzawodnictwo o paszę, wpływając na wydajność produkcji w taki sam sposób, jak dostępność miejsca do koryta.

Ograniczenie przestrzeni wokół koryta redukuje spożycie paszy i średni przyrost dzienny. Próby poprawy przyrostów masy ciała poprzez stosowanie bardziej skoncentrowanych pasz nie przynoszą poprawy. Wiele prosiąt nadal wykazuje zbyt małe dostarczenie do organizmu składników energetycznych i białkowych. Sugeruje to, że obniżenie pobrania paszy jest spowodowane zmianami metabolicznymi wywołanymi przez stres, a nie ze względu na ograniczenia żywieniowe. Okazuje się, że zapewnienie świniom miejsc do ukrycia się i odpoczynku w czasie grupowania znacząco zmniejsza stres, a co za tym idzie – agresję i szybko poprawia dzienne przyrosty.

Smaczne zabawki

Agresja najczęściej prowadzi do obgryzania ogonów i uszu. Jest to jeden z głównych problemów w okresie odchowu i tuczu. Ból wywołany powstałymi ranami ma negatywny wpływ na zachowanie zwierząt, ich zdrowie i oczywiście przyrosty, powodując znaczne straty ekonomiczne. Nie zawsze skracanie ogonów zapobiega takim patologicznym zachowaniom. Przeprowadzone obserwacje pokazały, że w 60% badanych ferm o intensywnej produkcji wystąpiły problemy związane z obgryzaniem ogonów, mimo ich skracania.

Jednym z elementów zapobiegających gryzieniu ogonów i agresji wśród świń jest stosowanie różnego typu materiałów do zabawy. Najnowsze badania pokazują, że miejsce, gdzie umieścimy materiał ma wpływ na to, jak świnie będą się nim interesować. Jeśli umieścimy zabawkę na różnych wysokościach, zwierzęta będą się dłużej zajmować tą przy podłodze niż tą umieszczoną wyżej. Świnie wolą bawić się rzeczami zawieszonymi kilka centymetrów nad podłogą niż na wysokości ryja. Najczęściej stosowane w chlewniach wiszące łańcuchy nie spełniają tych cech i przyciągają uwagę zwierząt tylko na krótki czas. Z kolei plastikowe rury wrzucane do kojców nie nadają się do jedzenia czy żucia, są trudne do zniszczenia i nawet jeśli uda się je utrzymać w czystości, to szybko tracą efekt nowości i zwierzęta przestają się nimi interesować. Okazuje się, że najlepiej jest, gdy materiały do zabawy są:

• jadalne, najlepiej by były przyswajalne, z walorami odżywczymi;
• nadające się do żucia, posiadające smak;
• zajmujące, co zachęca zwierzęta do posługiwania się w zabawie ryjem;
• ulegające zniszczeniu, co pozwala świniom na poznanie przedmiotu i zachęca do dalszej zabawy;
• bezpieczne – nie powinny być toksyczne i nie mogą stanowić potencjalnego źródła zranień po ich zniszczeniu (trociny z miękkich drzew jak sosna, druty z opon i kawałki plastikowych butelek mogą spowodować perforację jelit);
• czyste, gdyż świnie nie są zainteresowane brudnymi przedmiotami, przedmioty pozostawione na podłodze szybko się brudzą i zwierzęta szybko tracą zainteresowanie nimi.

Przyczyny agresji

Najczęstsze czynniki sprzyjające agresji:

• przegęszczenie zwierząt w kojcu;
• rusztowa podłoga;
• zbyt suche powietrze w chlewni;
• cierpienia wywołane chorobą;
• zbyt gorąco lub zbyt zimno w chlewni;
• nieprawidłowa wentylacja (zbyt intensywna lub niewystarczająca);
• za wysoka lub za niska wilgotność powietrza;
• nadmierne stężenie szkodliwych gazów (amoniak, dwutlenek węgla, siarkowodór);
• zbyt intensywne natężenie światła, zwłaszcza w budynkach bez okien;
• niedobory pokarmowe.

Dominika Stancelewska