Dlaczego ceny mleka na polskim rynku są niskie?
Jako główny powód obecnej sytuacji na rynku mleka podawany jest przypływ towarów mleczarskich z Niemiec i Holandii po tzw. dumpingowych cenach, czyli cenach niepokrywających kosztów produkcji, stosowanych w eksporcie w celu zdystansowania konkurentów i opanowania rynku. W związku z takim obrotem spraw Rada i Zarząd Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich zawiadomiły wicepremiera i ministra rolnictwa Henryka Kowalczyka, prosząc o podjęcie działań mających na celu interwencję na rynku mleka.
Jak wygląda sytuacja na rynku produktów mleczarskich?
Pogorszenie sytuacji finansowej na rynku produktów mleczarskich jest obserwowane od kilku miesięcy, a szczególne spadki zostały odnotowane w grudniu 2022 r. Trudne warunki w sektorze mleczarskim odczuwają nie tylko producenci z Polski, ale również innych krajów Unii Europejskiej, a najbardziej Europy Środkowo-Wschodniej. Obniżki są widoczne także wśród produktów eksportowanych na światową skalę takich jak:
- mleko w proszku,
- masło w blokach,
- serwatka w proszku,
- sery dojrzewające,
- sery niedojrzewające.
Jednym z powodów, dla których zaistniała zapaść się pogłębia, jest brak możliwości eksportu wyrobów mlecznych. Z zaistniałym kryzysem wiążą się również regularne spadki cen produktów mleczarskich. W okresie od kwietnia do października odnotowano następujące obniżki cen za 1 kg nabiału:
- sery dojrzewające ok. 25 zł,
- odtłuszczone mleko w proszku OMP ok. 20 zł,
- masło ok. 34 zł,
- śmietana przerobowa ok. 0,41/jed. tł.,
- serwatka w proszku ok. 7,50 zł.
Natomiast w styczniu 2023 r. ceny produktów mlecznych kształtowały się w następujący sposób:
- sery dojrzewające ok. 13,50 zł,
- odtłuszczone mleko w proszku OMP ok. 11,50 zł,
- masło ok. 20 zł,
- śmietana przerobowa ok. 0,21/jed. tł.,
- serwatka w proszku ok. 3,50 zł.
Aktualne tempo spadku cen na rynku mleka jest najszybsze w historii. KZSM zauważa, że od prawie roku koszty przetwarzania mleka i funkcjonowania producentów przetwarzających mleko wzrastają, a spadek cen jest wysoki.
Po ile Niemcy i Holandia sprzedają nabiał?
Do krytycznej sytuacji na rynku mleka i drastycznego spadku cen przyczyniły się Niemcy i Holandia, którzy w styczniu i grudniu sprzedali spore ilości serów do państw Europy Środkowo-Wschodniej. Cena wyrobów była znacznie niższa od rynkowej, obowiązującej w tych krajach. Okazało się również, że ofert sprzedaży sera dojrzewającego, niemieckiego lub holenderskiego nie brakuje, a ich cena oscyluje w granicach 13 zł/kg.
W piśmie dotyczącym prośby o przeprowadzenie interwencji spółdzielcy wypowiedzieli się na temat obecnej sytuacji na rynku mleka, zaznaczając, że niższych cen mleka rolnicy nie zniosą.
– Trudno jest dzisiaj dokładnie określić przyczyny krachu mleczarskiego. Na pewno działają prawa rynku, gdzie popyt jest mniejszy niż podaż. Prawdopodobnie występują też działania spekulacyjne wielkich kapitałów finansowych. Pragniemy podkreślić, że ceny produktów mleczarskich, które w szybkim tempie pojawiają się na rynku, występowały wówczas, gdy ceny skupu mleka wg GUS były ok. 1,30 zł za litr, a koszty wyprodukowania litra mleka były nieporównywalnie niższe niż dzisiejsze. Uważamy, że nie możemy dopuścić do sytuacji, kiedy podmioty skupowe zaproponują rolnikom cenę litra mleka np. 1,30 zł / litr. Wówczas skutki tego stanu rzeczy są łatwe do przewidzenia i to dla samych rolników, jak i przetwórców mleka. Takich cen rolnicy nie zaakceptują – napisali przedstawiciele KZSM.
Czy mleczny krach zostanie opanowany?
Niepokojący rozwój sytuacji na rynku mleczarskim skłonił KZSM do wystosowania wniosku o interwencję. Obecne działania może powstrzymać jedynie szybkie i skuteczne działanie interwencyjne, w związku z czym przedstawiciele spółdzielni mleczarskich wnioskują o ustalenie następujących interwencyjnych cen realnych:
- odtłuszczone mleko w proszku – równowartość w EURO kwoty co najmniej 15 zł/kg,
- masło w blokach – równowartość w EURO kwoty co najmniej 25 zł/kg.
Jeżeli wnioskowane postulaty zostałyby rozpatrzone pozytywnie, KZSM przewiduje utrzymanie cen skupu mleka surowego od rolników w granicach 2,10 zł/l.
KZSM myśli o potrzebujących
W piśmie wystosowanym o wprowadzenie interwencji na rynku mleka przedstawiciele spółdzielni zaapelowali również o zapewnienie przeznaczenia towarów objętych interwencją do państw potrzebujących.
– Jednocześnie na podstawie doświadczeń z lat ubiegłych zwracamy się o zapewnienie przeznaczenia towarów objętych interwencją na rynku mleka, na cele pomocy dla osób dotkniętych klęską głodu, oraz innych potrzebujących na obszarach środkowej i północnej Afryki, oraz Bliskiego Wschodu. Uważamy, że również w ostateczności zakupione w ramach interwencji odtłuszczone mleko w proszku można przeznaczyć na cele paszowe, zastępując w znikomej części importowaną do Unii Europejskiej soję – podsumował prezes KZSM W. Broś.
oprac. Justyna Czupryniak
