Pojawienie się cyst na jajnikach, to konsekwencja braku owulacji, kiedy to na jajnikach wykształcają się pęcherzykowate twory o wielkości ponad 2–2,5 cm. Utrzymują się przez co najmniej 8–10 dni, przy jednoczesnym braku ciałka żółtego. W takiej sytuacji behawioryzm krowy jest zaburzony i zwierzęta z cystami jajnikowymi zazwyczaj nie wykazują objawów rui. Zdarza się jednak, że może wystąpić ruja ciągła (nimfomania) lub skrócone okresy międzyrujowe.
Torbiele jajnikowe występują najczęściej w dwóch postaciach: torbiele pęcherzykowe (cienkościenne) produkujące estrogeny, torbiele luteinowe (grubościenne) produkujące progesteron i rzadziej występujące drobnotorbielowate zwyrodnienie jajników. Najczęściej spotyka się torbiele mieszane. Jedynym potwierdzeniem wystąpienia torbieli jest badanie rektalne, jednak bardziej dokładne są badania aparatem USG. Leczenie torbieli odbywa się zwykle przy użyciu odpowiednich preparatów hormonalnych w zależności od postawionej diagnozy.
Do czynników sprzyjających powstawaniu torbieli zalicza się niekorzystne warunki środowiskowe, zły stan zdrowotny macicy, powtarzające się infekcje narządów płciowych, stres, a szczególnie błędy żywieniowe. Ograniczenie funkcji rozrodczych, czyli zakłócenia hormonalnej regulacji cyklu rujowego (hormony przysadki mózgowej, jajników i łożyska) wywoływać mogą niedobory energii, związków mineralnych i witamin.
Nadmiar białka i otłuszczenie związane z nadmiernym żywieniem w okresie zasuszania też wpływa negatywnie na przebieg prawidłowego cyklu rujowego po porodzie. Istotnym problemem mającym wpływ na zaburzenia w rozrodzie jest brak indywidualnego traktowania w zależności od fazy laktacji lub zasuszenia oraz skarmianie pasz niedoborowych w magnez, cynk i miedź.
Nadmierne spożycie białka może powodować pogorszenie wskaźników rozrodu, zwłaszcza u starszych krów. Występowanie ketozy powoduje obniżenie wydajności mlecznej oraz pogorszenie płodności. Zwiększa się częstotliwość upośledzenia funkcji jajników, zapaleń jajników lub braku objawów rui.
Przy nadmiernej ilości pobranego białka w stosunku do pobranej energii, wzrasta powstawanie w żwaczu wytwarzanego amoniaku, który w całości nie zostaje wbudowany w białko mikroorganizmów. Nadwyżka tego związku przedostaje się do krwi i może gromadzić się w organach rozrodczych krowy, co wpływa negatywnie na cechy płodności. Do pasz białkowych trudniej rozkładanych w żwaczu zaliczamy, między innymi: mączki rybne, gluten kukurydziany oraz preparaty białka chronionego. Przy nadmiernej ilości białka można uzupełniać dawki pokarmowe paszami zawierającymi łatwo dostępną energię dla mikroorganizmów w żwaczu, jak różnymi śrutami zbożowymi lub wysłodkami buraczanymi. Niedobór białka powoduje ciche ruje oraz zwiększa podatność układu rozrodczego na infekcje. Przy nadmiarze amoniaku częściej występują zapalenia błon śluzowych macicy, ponieważ amoniak upośledza system immunologiczny. Przyczyną występowania cyst na jajnikach oraz zewnętrznych objawów rui, którym nie towarzyszy jajeczkowanie, może być także skarmianie nadmiernych ilości zielonek i siana z lucerny, która jest bogata w substancje o podobnym działaniu jak niektóre hormony zwierzęce.
Beata Dąbrowska
