Żwacz lubi włókno

Na minutę przeżuwania krowa produkuje ok. 270 ml śliny, a to właśnie w ślinie znajduje się naturalny bufor, kwaśny węglan sodu, którego w 1 litrze śliny jest około 7 gramów.

Zawartość włókna w dawce pokarmowej dla krów mlecznych ma ogromny wpływ na strawność składników pokarmowych, a przez to na koncentrację energii netto. Decyduje również o przebiegu procesów fermentacyjnych w żwaczu, a przez to także o pobraniu paszy, wydajności i składzie mleka. Dzięki długim cząsteczkom utrzymywana jest właściwa struktura masy pokarmowej w żwaczu oraz jego motoryka. Długie cząstki pozwalają na normalne ścieranie się i odbudowywanie nabłonka żwacza

Włókno surowe to składniki komórek, które nie są trawione przez enzymy wydzielane przez zwierzęta a tylko przez enzymy bakteryjne. Przy skarmianiu dawek z przewagą pasz objętościowych, optymalna zawartość włókna surowego w dawce dla krowy w laktacji powinna wynosić 18–22% w suchej masie. Krowy zasuszone, szczególnie w okresie tzw. zasuszenia właściwego, powinny otrzymywać dawkę pokarmową o zawartości włókna surowego ponad 24%. Zbyt mała zawartość włókna w paszy, najczęściej związana ze skarmianiem dużych dawek pasz treściwych, może prowadzić do znacznego zmniejszenia wydzielania śliny, przez co zmniejsza się możliwość buforowania niskiego pH płynu żwacza.

Włókno strukturalne o długości cząsteczek powyżej 4,0 cm powinno stanowić od 15 do 20% SM dawki. Typowymi objawami nadmiernej kwasowości żwacza związanej z niedoborem włókna są: utrata apetytu, zmniejszenie zawartości tłuszczu w mleku oraz spieniony i sfermentowany kał

Dodatkowym zagrożeniem jest nadmierne rozdrabnianie pasz objętościowych, co często staje się wymogiem technologicznym produkcji kiszonek. W przypadku pobrania przez krowę paszy zbyt rozdrobnionej, skraca się czas przeżuwania, pokarm jest słabo naśliniony i tym samym do żwacza dostaje się niewielka ilość śliny, która dzięki odczynowi alkalicznemu neutralizuje nadmiar kwasów powstających w wyniku fermentacji w żwaczu. Stan taki jest początkiem kwasicy. Zbyt niskie pH w żwaczu powoduje zahamowanie wzrostu bakterii celulolitycznych, co także prowadzi do zmniejszenia strawności masy organicznej w żwaczu i w efekcie do ograniczenia pobrania paszy.

Uzyskanie wysokiej wydajności od krów o wysokim potencjale produkcyjnym (szczególnie w okresie wczesnej laktacji) nie jest możliwe bez zwiększenia udziału paszy treściwej w dawce, czasami nawet do 50% SM. Zmniejsza to koncentrację włókna surowego w dawce nawet do poziomu poniżej 16%. W związku z powszechnym stosowaniem systemu żywienia TMR, w którym wozy paszowe mieszając dawkę dodatkowo ją rozdrabniają, wprowadzono normy na tzw. włókno strukturalne. Zalecana zawartość włókna neutralno-detergentowego w dawce dla krowy mlecznej wynosi 25–30% SM. Większość tego włókna powinna pochodzić z pasz objętościowych, z których znaczna część powinna być skarmiana w formie nierozdrobnionej (długich cząsteczek). Stymuluje to wydzielanie śliny i buforowanie płynu żwacza, ułatwia przeżuwanie oraz wydalanie gazów fermentacyjnych.

Beata Dąbrowska