Danina w przypadku nabycia gospodarstwa

Według art. 9 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, od tej daniny zwalnia się sprzedaż własności gruntów stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod warunkiem, że w wyniku dokonania tej czynności zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne. Powierzchnia gospodarstwa utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia natomiast, musi być nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha. Gospodarstwo to powinno być prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia.

Jeden z problemów, o którym wspominają rolnicy, dotyczy sytuacji gdy np. rolnik dzierżawi 10 ha i potem nabywa np. 3 ha gruntów rolnych na własność.

W świetle ustawy o podatku rolnym za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których mowa w art. 1 (sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne), o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy. Chodzi o grunty stanowiące własność lub znajdujące się w posiadaniu osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej. W tejże definicji następuje odwołanie do posiadania. Zatem w skład gospodarstwa mogą wchodzić także grunty dzierżawione. Powierzchnia gospodarstwa utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia jest wtedy nie mniejsza niż 11 ha. W takiej sytuacji zastosowanie będzie miało zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych.

Kolejny problem odnosi się do sytuacji, gdy dzierżawca nabywa dzierżawiony grunt rolny. Grunty dzierżawione wchodzą w skład gospodarstwa rolnego i gdy osoba je nabywa, to nie powiększa się gospodarstwo. W tym przypadku stosuje się wykładnię, według której nabywcy dzierżawionego gruntu nie będzie przysługiwało zwolnienie. Z drugiej jednak strony dzierżawa jest czasową formą gospodarowania gruntem, a własność zapewnia trwałość jednostce. Dlatego odnotować należy wykładnie słusznie przyznające nabywcy dzierżawionych gruntów możliwość skorzystania ze zwolnienia.

Kwestia ta jest jednak dyskusyjna, dlatego w takiej sytuacji najlepiej wystąpić z pytaniem do właściwego urzędu skarbowego. Notariusz bowiem po zawarciu aktu notarialnego przekazuje jeden egzemplarz aktu do urzędu skarbowego.

Wątpliwości nie budzi z kolei sytuacja, w której rolnik kupuje ziemię, którą wcześniej dzierżawił, ale po zakończeniu umowy dzierżawy. W takiej sytuacji przysługuje mu zwolnienie od czynności cywilnoprawnych, o ile spełnione zostały pozostałe warunki.

Podnoszonym przez naszych czytelników problemem jest również zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych budynków, które są posadowione na kupowanym gruncie. Chodzi zatem o grunty zabudowane. Zwrócić bowiem należy uwagę, iż art. 9 wskazuje, że zwolnienie odnosi się do gruntów stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami. Stosując wykładnię literalną (na podstawie analizy języka przepisu) stwierdzić należy, że zwolnienie nie dotyczy części składowych nieruchomości w postaci budynków lub budowli.

Kolejny problem, o który pytają rolnicy w kontekście zwolnienia od podatku, dotyczy nabycia udziału gruntów rolnych. W tym zakresie warto odwołać się do pisma z 24 marca 2017 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Według niego, nabycie udziału we współwłasności nieruchomości rolnej (skoro nabyty udział będzie spełniał definicję gospodarstwa rolnego i sama nieruchomość też stanowić będzie gospodarstwo rolne) podlega zwolnieniu od podatku od czynności cywilnoprawnych.

Należy zaznaczyć, że zwolnienie od czynności cywilnoprawnych stanowi pomoc de minimis w rolnictwie.