Zgodnie z art. 178 Prawa wodnego, nadzór i kontrolę nad działalnością spółek wodnych sprawuje starosta. Sposób sprawowania tego nadzoru w odniesieniu do uchwał podejmowanych przez organy spółki wodnej określa art. 179 ustawy. W myśl tego przepisu, zarząd spółki wodnej jest obowiązany przekazać wszystkie uchwały organów spółki wodnej (a zatem i walnego zgromadzenia członków) w terminie 7 dni od daty ich podjęcia. Uchwały, sprzeczne z prawem lub statutem, są nieważne. Stwierdzenie „są nieważne” należy rozumieć jako nieważne z mocy samego prawa, o nieważności uchwał orzeka jednak starosta w formie decyzji.
Członkom spółki wodnej nie przysługuje status strony w postępowaniu nadzorczym, prowadzonym na podstawie art. 179 Prawa wodnego. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą ani art. 179, ani żaden inny przepis nie przewidują aktywności czy to samych organów spółki, czy też poszczególnych jej członków w zakresie wnioskowania o stwierdzenie nieważności uchwał organów spółek wodnych. Nie jest dopuszczalne zaskarżenie bezczynności starosty polegającej na niewydaniu przez niego decyzji o stwierdzeniu nieważności uchwały podjętej przez organ spółki wodnej.
Jak stwierdził m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 17 maja 2012 r. (sygnatura akt II OSK 489/12), członek spółki wodnej nie jest podmiotem uprawnionym do kwestionowania, w formie skargi na bezczynność organu administracji publicznej, nieskorzystania przez starostę z przysługującej mu kompetencji do wydania rozstrzygnięcia o charakterze nadzorczym nad funkcjonowaniem spółki wodnej, poprzez stwierdzenie nieważności uchwały organu tejże spółki.
Co do możliwości oceny przez sąd powszechny ważności uchwał organów spółki wodnej, jest ona ograniczona do spraw o charakterze cywilnoprawnym, dotyczących np. stosunku członkostwa, w tym składek członkowskich. Składki członkowskie mają charakter świadczenia cywilnoprawnego, nie wiążą się bowiem z publicznoprawną działalnością spółki, a członkowi spółki służy w tym przedmiocie powództwo do sądu powszechnego.
Także uchwały walnego zgromadzenia spółki wodnej, skutkujące utratą przez spółkę osobowości prawnej, mają charakter cywilnoprawny. Jak wynika m.in. z postanowienia Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2014 r. (sygnatura akt: II CSK 453/13), tylko w takich przypadkach, mimo nadzoru i kontroli sprawowanych przez starostę nad działalnością spółek, możliwe jest badanie ważności podjętych w tym zakresie uchwał przez sąd powszechny. Należy jednak pamiętać, że czym innym jest uchylenie uchwały organu spółki wodnej, do czego wyłączne kompetencje ma starosta, a czym innym zaś dokonanie przez sąd powszechny oceny w konkretnej sprawie, czy uchwała nie jest sprzeczna z ustawą i jako taka nieważna.
Alicja Moroz
