Jak opracować plan nawożenia azotem?
Plan nawożenia azotem jest narzędziem, które potrzebne jest do prawidłowego zarządzania składnikami pokarmowymi i jest jedną z najważniejszych praktyk, które ograniczają straty tych składników.
Kto ma obowiązek sporządzić plan nawożenia azotem?
Sporządzanie planu nawożenia azotem, wynika z obowiązków z ustawy Prawo wodne, a także z programu azotanowego.
Do opracowania planu nawożenia azotem, zgodnie ze Zbiorem Dobrych Praktyk Rolniczych, zobowiązane są podmioty, które:
- prowadzą chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior (tzw. podmioty wielkopowierzchniowe),
- posiadają gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych, uprawiają uprawy intensywne na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha lub utrzymują obsadę większą niż 60 dużych jednostek przeliczeniowych (DJP), według stanu średniorocznego,
- nabywają nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny do bezpośredniego rolniczego wykorzystania w celu nawożenia lub poprawy właściwości gleby od podmiotu importującego nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny z terytoriów państw trzecich lub od podmiotu prowadzącego działalność, o której mowa w pkt 1. 18.
Kiedy opracować plan nawożenia azotem?
Plan nawożenia azotem powinien zostać opracowany w terminie, który pozwoli na prawidłowe oraz bezpieczne stosowanie nawozów, ale nie później niż od dnia rozpoczęcia stosowania tych nawozów.
- W gospodarstwach, których nie dotyczy obowiązek opracowania planu nawożenia azotem stosuje się nawozy azotowe w dawkach nieprzekraczających maksymalnych dawek określonych w programie azotanowym. Zachęca się jednak wszystkich rolników planujących nawożenie gruntów rolnych do opracowywania planu nawożenia azotem przygotowanego w oparciu o wyniki badań zasobności gleb w makro i mikroelementy - czytamy w dokumencie.
Etapy opracowania planu nawożenia azotem?
Opracowanie planu nawożenia azotem obejmuje etapy:
- Wybieramy gatunek rośliny uprawnej oraz ustalamy przewidywany plon.
- Szacujemy potrzeby pokarmowe roślin, czyli pobierane skladnika z oczekiwanym plonem, zarówno głównym, jak i pobocznym.
Tabela 1. Pobranie azotu w kg na 1 tonę plonu głównego (z odpowiednią ilością produktów ubocznych) dla niektórych roślin. Całość dostępna TUTAJ.
| Rodzaj uprawy | Pobranie składnika (kg N na 1 tonę produktu) |
| Jęczmień ozimy | 24 |
| Kukurydza na ziarno | 26 |
| Owies | 22,2 |
| Pszenica jara | 27 |
| Pszenica ozima | 27 |
| Pszenżyto | 27 |
| Żyto | 24 |
| Rzepak, nasiona | 50 |
| Burak cukrowy | 3,5 |
| Ziemniak późny | 4,2 |
| Ziemniak wczesny | 3,3 |
- Określamy ilość azotu dostępnego dla roślin z organicznych nawozów, w tym z naturalnych. Dawkę środka należy pomnożyć przez stężenie w nim azotu i przez wartość równoważnika nawozowego z Tabeli 2.
Tabela 2. Równoważniki nawozowe azotu z różnych źródeł w zależności od terminu stosowania.
| Źródło azotu | Termin stosowania: jesień | Termin stosowania: wiosna |
| Obornik | ||
| Bydło | 0,35 | 0,40 |
| Świnie | 0,40 | 0,45 |
| Gnojowica/pomiot/odchody | 0,50 | 0,60 |
| Bydło | 0,60 | 0,70 |
| Świnie | ||
| Gnojówka | ||
| Bydło | 0,55 | 0,75 |
| Świnie | 0,65 | 0,80 |
| Frakcja stała po separacji gnojowicy | ||
| Bydło | 0,20 | 0,25 |
| Świnie | 0,25 | 0,30 |
| Frakcja ciekła po separacji gnojowicy | ||
| Bydło | 0,20 | 0,25 |
| Świnie | 0,25 | 0,30 |
- Następnie określamy ilość azotu mineralnego w warstwie gleby od 0 d 60 cm. Ilość tę okreslamy na podstawie analizy lub wg przyjetych wartości poniżej:
Zasoby azotu mineralnego wiosną w warstwie gleby (kg N/ha)
Zasoby azotu mineralnego wiosną w warstwie gleby 0-60 cm (kg N/ha)
- Bardzo lekka - 49
- Lekka - 59
- Średnia - 62
- Ciężka - 66
Zasoby azotu mineralnego w warstwie 0-30 cm gleb mineralnych użytków zielonych w zależności od ich kategorii agronomicznej (kg N/ha)
- Bardzo lekka - 86
- Lekka - 91
- Średnia - 73
- Ciężka - 66
Zasoby azotu mineralnego wiosną w warstwie 0-30 cm gleb mineralno-organicznych użytków zielonych w zależności od zawartości w niej materii organicznej (kg N/ha)
- Całkowicie zmineralizowane gleby torfowo-murszowe – I/ ≤3 - Dane jak dla gleb mineralnych UZ
- Gleby murszaste - II - (3-10> - 135
- Gleby murszowate - III - (10-20> - 158
- Gleby mineralno- murszowe- IV - >20 - 117
- Kolejny krok to określenie ilości azotu pozostawionego po przedplonach bobowatych.
Tabela 4. Ilość azotu działającego pozostającego po uprawie roślin bobowatych (kg/ha)
- Następnie obliczamy zapotrzebowanie na azot z nawozów mineralnych jako różnicy pomiędzy przewidywanym pobraniem składnika i jego zasobami z innych źródeł:
zapotrzebowanie N = pobranie N przez rośliny – (N działający z nawozów naturalnych lub organicznych środków nawozowych + N z gleby + N po roślinach bobowatych). - I na koniec określamy dawki azotu w nawozach minralnych na podstawie zapotrzebowania na azot, gdzie uwzględniamy współczynnik wykorzystania składnika z nawozów mineralnych (wartość współczynnika – od 0,7 do 1,0, na TUZ – od 0,8 do 1,0).
Stosowanie nawozów naturalnych jest ważnym elementem zrównoważonego rolnictwa, które promowane jest przez Wspólną Politykę Rolną Unii Europejskiej. Nowe zasady, obowiązujące w ramach reformy WPR 2023–2027, kładą szczególny nacisk na ochronę środowiska, poprawę jakości gleb oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.
Patrycja Bernat
