Warto więc zwracać uwagę na umowy, które wyłączają z KRUS, albo rozważyć prowadzenie własnej działalności gospodarczej, opłacając podwójną składkę na rolnicze ubezpieczenie. Rolnikom, małżonkom rolnika oraz domownikom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przy ustalaniu prawa do emerytury rolniczej nie uwzględnia się bowiem okresów ubezpieczenia innego niż rolnicze. Na emeryturę rolniczą mogą więc liczyć tylko ci, którzy ukończyli 65 lat (w przypadku mężczyzn) oraz 60 lat (w przypadku kobiet) i legitymują się co najmniej 25-letnim okresem podlegania wyłącznie rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.
Urodzonym po 31 grudnia 1948 r. okresów podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu nie zalicza się również przy ustalaniu wysokości emerytury rolniczej.
Albo dwa albo ZUS
Co jednak warto wiedzieć: osoba, która po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego (odpowiednio 60 i 65 lat) nabędzie prawo do emerytury rolniczej oraz do emerytury pracowniczej, będzie miała prawo do wypłaty obu świadczeń emerytalnych. Takie prawo mają jednak osoby, które wykażą się co najmniej 25-letnim okresem podlegania rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Z KRUS, jeśli zaprzestaną prowadzić działalność rolniczą, otrzymają wtedy pełną emeryturę (minimum 1000 zł brutto).
Z kolei w ZUS obecnie obowiązuje zasada: ile wypracujesz, tyle dostaniesz. To, ile wyniesie emerytura z ZUS, będzie zależało więc od kapitału początkowego oraz stażu ubezpieczenia. Do stażu ubezpieczeniowego liczą się okresy składkowe (a więc gdy pracowaliśmy, a od naszej pensji były odprowadzane składki albo gdy pobieraliśmy zasiłek dla bezrobotnych) i nieskładkowe (studia, okres pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego). Okresy nieskładkowe nie mogą jednak przekroczyć jednej trzeciej okresów składkowych.
Obliczając wysokość emerytury, ZUS dzieli uzbierane składki i kapitał początkowy zapisany na koncie w ZUS przez tzw. średnie dalsze trwanie życia. Trudno jest więc wyliczyć wysokość hipotetycznej emerytury z ZUS, ponieważ składa się na nią wiele czynników. Jedno jednak jest pewne – osoby, które pobierały niskie wynagrodzenia otrzymają niewiele, tzn. maksymalnie kilkaset złotych. Obecnie w dużym przybliżeniu przyjmuje się, że emerytura z ZUS wyniesie ok. 40% ostatniej pensji.
Tylko w sytuacji, gdy staż ubezpieczeniowy wynosi co najmniej 20 lat (kobiety) albo 25 lat (mężczyźni) emerytura nie może być niższa niż tzw. emerytura minimalna, czyli 1000 zł brutto. W sytuacji jednak, gdy staż jest krótszy, emerytura nie jest wyrównana do minimalnej.
Osoby posiadające gospodarstwo, które podejmowały pracę zawodową powodującą wyłączenie z systemu rolniczego i na emeryturę rolniczą się nie załapią, po świadczenie muszą pójść do ZUS. Na szczęście ZUS uwzględni im okresy opłacania składek na ubezpieczenie rolnicze. Jeśli posiadają one wymagany do emerytury minimalnej staż ubezpieczeniowy, okres opłacania składek rolniczych nie zwiększy stażu ubezpieczenia. Zostanie jednak uwzględniony przy obliczaniu wysokości emerytury w ten sposób, że zwiększy się o 1% najniższej emerytury (czyli 10 zł brutto rocznie) za każdy rok opłacania składek dla rolników. W sytuacji, gdy ubiegający się o emeryturę z ZUS nie wykaże się minimalnym stażem w ZUS, doliczy mu się do tego stażu okres podlegania pod KRUS. Doliczone będą zarówno te lata, za które rolnik opłacał składkę jak i te, przypadające przed objęciem rolników obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.
- Jak to się liczy?
Pani Joanna, urodzona 1.02.1957 r., zgłosiła wniosek o emeryturę rolniczą w lutym 2018 r. Udowodniła następujące okresy ubezpieczenia:- od 1.08.1973 r. do 30.06.1977 r. – praca w gospodarstwie rolnym rodziców – 3 lata i 11 miesięcy;
- od 1.07.1977 r. do 31.12.2001 r. – okres zatrudnienia poza gospodarstwem – 23 lata i 6 miesięcy;
- od 1.01. 2001 r. do 1.01.2018 r. – okres pracy we własnym gospodarstwie rolnym – 17 lat.
Pani Joanna nie spełnia warunku do uzyskania emerytury rolniczej, gdyż nie posiada wymaganego okresu rolniczego ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Naliczono jej 20 lat i 11 miesięcy, a wymagany okres to minimum 25 lat. Będzie więc musiała wnioskować o emeryturę z ZUS. Pod ZUS podlegała przez 23 lata i 6 miesięcy. Otrzyma więc emeryturę z ZUS. Dlatego, że ma wymagany staż ubezpieczenia (ponad 20 lat), okres ubezpieczenia w KRUS nie będzie doliczony. Rolniczka otrzyma jednak za każdy rok ubezpieczenia w KRUS dodatek do emerytury z ZUS w wysokości 10 zł.
By pozostać w KRUS
Warto zwrócić uwagę, iż obecnie rolnik, domownik, małżonek rolnika objęty ubezpieczeniem w KRUS w pełnym zakresie, podejmujący pracę poza gospodarstwem, ma kilka wariantów do wyboru, które nie będą łączyły się z wyłączeniem z KRUS. Po pierwsze, może podjąć pracę na umowę o dzieło. Od tej umowy jak na razie nie ma płaconych składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe do żadnego z systemów. Po drugie, zatrudnić się w oparciu o umowę zlecenia. Należy jednak wtedy pilnować, by kwota wynagrodzenia nie była wyższa niż minimalne wynagrodzenie (obecnie jest to 2100 zł brutto). Po trzecie, osoby, które są w KRUS minimum trzy lata mogą założyć działalność gospodarczą i opłacać podwójną składkę. Aby KRUS nie wyłączył ich z systemu, muszą pilnować, by nie przekroczyć kwoty granicznej należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (za 2017 r. było to 3300 zł). Jeśli przekroczą tę kwotę za poprzedni rok podatkowy, od nowego będą włączeni do ZUS.
Magdalena Szymańska
