Czas zadbać o wiosenny odrost traw

Na koniec jesiennej pielęgnacji użytków zielonych należy zastosować nawozy fosforowe i potasowe. Jeżeli mamy czas i przefermentowany obornik, warto również go zastosować. Jeżeli nie planujemy nawozić użytków obornikiem, to warto uregulować jesienią ich odczyn pH. Oczywiście ten zabieg powinien być poprzedzony analizą chemiczną gleby.

Na użytkach zielonych wskazane jest stosowanie fosforu jesienią i wiosną. Na łąkach zaleca się stosować jesienią od 1/4 do 1/2 całorocznej dawki fosforu (reszta na łąkach wczesną wiosną, a na pastwiskach wczesną wiosną i po trzecim wypasie). Poziom nawożenia fosforem zależy od rodzaju gleby i jej zasobności i w zaleceniach można spotkać dość znaczne rozpiętości. Użytki zielone na glebach z niską zasobnością powinny być nawożone roczną dawką fosforu nie niższą niż 100 kg P2O5/ ha. Przy wysokich plonach porostu taka dawka to konieczność, chociaż z licznych badań i publikacji wynika, że za optymalne na takie gleby (organiczne i lekkie mineralne) uznaje się całoroczne dawki fosforu w ilości 60–100 kg P2O5/ ha. Na glebach o wysokiej zasobności w fosfor zaleca się całoroczną dawkę fosforu w ilości 40–80 kg P2O5/ha.

Na łąki stosuje się stosunkowo wysokie dawki potasu, ale ze względu na luksusowe pobieranie tego składnika, nie można przekraczać zalecanych dawek. Na glebach o średniej zasobności w potas przy intensywnym wielokośnym użytkowaniu łąk całoroczne dawki potasu powinny wynosić od 100 do 160 kg K2O/ha, na pastwiskach 60–120 kg K2O/ha. Jeżeli całoroczne dawki przekraczają 80 kg K2O/ha, 1/3 tej ilości powinniśmy zastosować na łąkach i pastwiskach właśnie jesienią razem z nawozem fosforowym. Zaleca się, aby jednorazowa stosowana dawka potasu nie była większa niż 50 kg K2O/ha.

Obornik stosowany na użytki zielone korzystnie wpływa na poprawę składu botanicznego runi i poprawia wartość pokarmową paszy. Jako nawóz o wielostronnych właściwościach wpływa na zwiększenie masy korzeniowej roślin. Po zastosowaniu obornika poprawiają się właściwości fizykochemiczne i biologiczne gleb. Gleba staje się cieplejsza, poprawia się przyswajalność składników pokarmowych, podnosi się odczyn pH, zwiększa się aktywność pożytecznej fauny i flory glebowej. Pamiętajmy jednak, że obornik przeznaczony do nawożenia użytków zielonych musi być najlepszej jakości, to znaczy musi być dobrze przefermentowany i nie może być słomiasty. Na użytkach zielonych obornik zaleca się stosować co 3–4 lata w ilości 15–20 t/ha.

Wykorzystanie azotu, fosforu i potasu znajdującego się w oborniku jest na użytkach zielonych podobne jak na gruntach ornych. Fosfor i potas z obornika są tak samo dostępne dla roślin jak z nawozów mineralnych, zatem całkowita zawartość składnika odpowiada jednocześnie takiej samej ilości składnika działającego. Należy mieć na uwadze, że ta ilość jest w pierwszym roku dostępna w 40% wniesionego do gleby z obornikiem fosforu i 70% potasu, a w drugim roku odpowiednio 30% fosforu i 20% potasu. Reszta wniesionego z obornikiem fosforu i potasu dostępna jest w trzecim i czwartym roku.

Pamiętajmy, że tylko 30–40% azotu z obornika jest w formie łatwo przyswajalnej dla roślin. Nie jest to jednak wada, lecz zaleta tego najlepszego nawozu naturalnego. Formy trudno dostępne azotu, ale też potasu i fosforu, są przyswajalne w następnych latach. Dlatego właśnie działanie następcze obornika na plony roślin trwa, zależnie od rodzaju gleby, przez 3–4 lata. Zaletą obornika jest zawartość w nim szeregu mikroelementów, których nie dostarczają glebie i roślinom nawozy mineralne.

O wapnowaniu użytków zielonych wielu rolników zapomina, a badania wskazują, że połowa areału użytków zielonych w Polsce ma pH poniżej 5,5. To wartość mniejsza od optymalnej. Wapnowanie użytków zielonych jest bezwzględnie konieczne, gdy pH gleb mineralnych spadnie poniżej wartości 5,0, a pH gleb organicznych poniżej 4,5. Optymalnym dla wzrostu i rozwoju większości roślin pastewnych na użytkach zielonych jest pH w zakresie 5,5–6,5 dla gleb mineralnych i 5,0–5,5 dla gleb organicznych. Najlepszym terminem wapnowania użytków zielonych jest okres pozawegetacyjny, czyli jesień. Najlepszymi nawozami na użytki zielone są formy węglanowe, a najlepiej w postaci wapna magnezowego.

Konieczność wapnowania użytków zielonych wynika z tego, że każdego roku na łące użytkowanej kośnie uwalniana jest w różnych przemianach kwasowość, na której zobojętnienie potrzeba ok. 380 kg wapna węglanowego/ha rocznie. Na pastwiskach spasanych krowami i nawożonych np. siarczanem amonu na zobojętnienie kwasowości potrzeba aż 1670 kg wapna węglanowego/ha rocznie. Średnio w kraju użytki zielone powinny być wapnowane raz na 4–6 lat dawką 1–1,5 t/ha w przeliczeniu na CaO.

Im częściej wapnujemy użytki zielone mniejszymi dawkami wapna – tym lepiej. Na kwaśnych glebach łąkowych korzystniej jest zastosować wapno częściej, w małych dawkach niż jednorazowo w większych ilościach. Wskazane jest nawożenie węglanem wapnia np. co 3 lata w ilości 0,5–0,8 t/ ha. Wyższe z zalecanych dawek wapna należy stosować w rejonach z obfitymi opadami, na użytkach, na których systematycznie stosowana jest gnojowica i zakwaszające formy nawozów azotowych.