Konopie oleiste Henola – nową rośliną uprawną

Dużą zaletą konopi jest dobrze rozwinięta część wegetatywna roślin, umożliwiająca dobre wykorzystywanie energii słonecznej i asymilacji CO₂. Z uwagi na palowy system korzeniowy, konopie mogą korzystać z wody i składników pokarmowych z głębszych warstw gleby. Dlatego są dobrym przedplonem w zmianowaniu roślin.

Powstał ród oleisty

Uwzględniając powyższe zalety konopi, postanowiono w 2007 roku wyhodować w Zakładzie Doświadczalnym IWNiRZ Pętkowo k. Środy Wlkp., nową formę konopi oleistych (Cannabis sativa L. var. oleifera) dającą wysokie plony nasion i oleju z jednostki powierzchni pola. Podstawowym warunkiem było uzyskanie roślin o niskim wzroście części wegetatywnych i dobrze rozwiniętym kwiatostanie oraz krótszym okresie wegetacji od konopi włóknistych.

W tym celu dokonano krzyżówek odmian konopi jednopiennych z dwupiennymi. W wyniku przeprowadzonych skojarzeń uzyskano w pokoleniu F₁ dużą zmienność form, z których dokonano pozytywnej selekcji roślin o wyżej wymienionych parametrach. Po 7 latach intensywnej selekcji roślin uzyskano interesujące rody, z których najlepszy pod nr P/08N zgłoszono w 2014 roku do badań rejestrowych w COBORU.

Wymieniony ród po 2 latach doświadczeń w stacjach COBORU, został wpisany w lutym 2017 roku do Państwowego Rejestru Odmian Roślin Uprawnych pod nazwą HENOLA.

66 kwintali nasion

Równocześnie w latach 2013 – 2015 przeprowadzono doświadczenia polowe nad poznaniem wydajności nasion rodu P/08N (obecnej odmiany Henola) w zależności od gęstości siewu (20, 40 i 60 kg/ha). Doświadczenia wykonano w rejonie o niskiej ilości opadów atmosferycznych (< 550 mm) w ZD Stary Sielec, na glebach średniej przydatności rolniczej (kl. IV) i dobrej zasobności w składniki pokarmowe w stanowisku po pszenicy ozimej.

Porównywano wpływ ww gęstości siewu przy nawożeniu w kg/ha: 40 N, 30 P₂O₅ i 80 K₂O. Uprawę roli od jesieni do siewu nasion w końcu kwietnia wykonywano zgodnie z zasadą dobrej praktyki rolniczej. Zarówno przed siewem jak też w okresie wegetacji nie stosowano żadnych środków ochrony roślin, ponieważ nie stwierdzono zachwaszczenia pola ani występowania chorób czy też szkodników.

Zbioru roślin dokonywano w fazie pełnej dojrzałości nasion. Podczas zbiorów pobierano próby nasion i słomy w celu określenia ich jakości. Poza tym stwierdzono, że kwiatostany konopi oleistych w pełni kwitnienia zawierają: 0,32% olejku eterycznego, 0,013% THC i 0,07% CBD.

Wyniki ww doświadczeń potwierdzają przydatność nowej odmiany konopi oleistych Henola do produkcji nasion wykorzystywanych na olej spożywczy lub jako biokomponent do produkcji biopaliw transportowych. Wysokość plonów nasion uzależniona jest od gęstości siewu. Najwyższe plony nasion uzyskano przy wysiewie 60 kg/ha o zbliżonej masie 1000 nasion (Tabela. 1). Natomiast duże różnice występowały w porównywanych latach spowodowane przebiegiem pogody. Najwyższe plony nasion (66,0 dt/ha) uzyskano w 2014 roku przy korzystnym przebiegu pogody. Najniższe plony otrzymano w 2015 roku, w którym wystąpiła długotrwała susza glebowa (28,4 dt/ha).

Gęstość siewu nie wpłynęła na zawartość oleju w nasionach, która wynosiła średnio ok. 28%. Natomiast udział kwasów tłuszczowych w oleju z nasion Henoli jest inny niż w oleju rzepakowym i lnianym. Więcej jest kwasów: palmitynowego, stearynowego i linolowego a mniej: oleinowego, linolenowego i elkozenowego.

Porównanie konopi włóknistych z oleistymi (z prawej)

Po trzech latach badań

Plony powietrznie suchej masy słomy z konopi oleistych przedstawione w tabeli 2 różnią się w istotny sposób zarówno w porównywanych latach, jak też pod wpływem gęstości siewu. Na podstawie powyższych wyników można stwierdzić, że niedobór wody w glebie i brak opadów w okresie wegetacji konopi oleistych w większym stopniu wpływa na obniżenie plonów nasion niż słomy. Bowiem w bardzo suchym 2015 roku plony słomy były wyższe niż w 2013 roku przy dostatecznej wilgoci w maju i czerwcu. Zatem, wpływ suszy na wydajność nasion i słomy w uprawie konopi oleistych wymaga dalszych obserwacji i badań. Słomę konopi oleistych można wykorzystać na cele energetyczne lub na opał w formie pelletów z uwagi na jej wysoką wartość energetyczną (1,93 GJ/dt s.m.).

Reasumując powyższe 3-letnie wyniki doświadczeń polowych można stwierdzić bardzo dużą przydatność konopi oleistych Henola do uprawy na nasiona przeznaczane zarówno na olej, jak też po ich odłuskaniu jako dodatek do pieczywa. Poza tym uzyskane wyniki traktowane jako wstępne stanowią uzasadnioną podstawę do kontynuowania hodowli zachowawczej oraz dalszych prac naukowych w celu poprawiania wydajności i jakości plonów nasion
i oleju.

Henryk Burczyk
IWNiRZ – Poznań