Dzisiaj przedstawiamy uproszczoną agrotechnikę roślin poplonowych o krótkim okresie wegetacji (45–60 dni) i szybko rosnących po wschodach, do których należy rzodkiew oleista, gorczyca biała i facelia. Powinniśmy je wysiać najpóźniej do połowy sierpnia.
Jeżeli zamierzamy uprawiać gorczycę białą na paszę, nie powinniśmy zwlekać z siewem i najlepiej jest go wykonać najpóźniej w pierwszej dekadzie sierpnia w ilości 15 – 20 kg nasion/ha. Pamiętajmy, że ta zielonka nie może być podstawą żywienia przeżuwaczy, ale w latach suchych może być cenną paszą alternatywną. Wyboru gorczycy na poplon należy unikać w gospodarstwach z dużym udziałem w strukturze zasiewów rzepaku i innych roślin kapustnych.
Zbiór na cele paszowe należy wykonać przed kwitnieniem gorczycy – potem bardzo szybko drewnieje i zwierzęta omijają takie rośliny. Zielonkę można skarmiać bezpośrednio, wypasać, a nawet kisić (koniecznie z dodatkami wspomagającymi zakiszanie; dobrą kombinacją jest kiszenie gorczycy razem z kukurydzą). Z jednego hektara gorczycy białej uprawianej w poplonie można uzyskać w sprzyjających warunkach pogodowych nawet do 40 t zielonki.
Mątwikobójczy mulcz
Jedną z najlepszych roślin poplonowych na mulcz jest gorczyca biała. Jest jednocześnie skutecznym „instrumentem” niszczenia mątwika. Gorczyca i rzodkiew mają duże znaczenie i zastosowanie w gospodarstwach z dużym udziałem buraka cukrowego, który często wraca na to same pole. Pamiętajmy, że populację mątwika redukują tylko mątwikobójcze odmiany.
Największe trudności w przygotowaniu dobrego mulczu pod buraki stwarza optymalne określenie siewu gorczycy. Siew zbyt wczesny powoduje, że gorczyca wyrasta za mocno i zawiera za dużo włókna. Poplon nie może zakwitnąć, gdyż utrudnia to siew bezpośredni i siew w mulcz doprawiony agregatem uprawowym. W Polsce Centralnej najodpowiedniejszym terminem siewu gorczycy na mulcz pod buraki jest 1 września. Mulcz z gorczycy ma znaczenie fitosanitarne. Gorczyca wabi i niszczy nicienie. Z punktu widzenia maksymalnego odmątwiczenia stanowiska gorczycę należałoby wysiać jak najwcześniej, zaraz po żniwach. Im wcześniejszy siew gorczycy, tym lepszy efekt zwalczania nicieni. Rośliny muszą bowiem wytworzyć głęboki system korzeniowy, którego wydzieliny byłyby w stanie wywabić larwy z cyst.
W uprawie na mulcz, po zbiorze zbóż należy zebrać słomę, wykonać orkę siewną, a następnie wysiać gorczycę w ilości około 20–25 kg na ha. Jeśli gleba zasobna jest w fosfor i potas, wystarczy zasilić gorczycę azotem w ilości 40–60 kg N/ha. Rośliny pozostawia się na zimę, w czasie której przemarzają, zasychają i na wiosnę nie stanowią większego problemu w czasie uprawy gleby pod buraki.
Facelia solo i w mieszankach
Roślinę tę poleca się na gleby lekkie. Ma małe wymagania w stosunku do temperatur powietrza i uwilgotnienia. Jest bardziej wytrzymała na chłody niż słonecznik. Pole do siewu facelii ze względu na jej bardzo drobne nasiona musi być przygotowane bardzo starannie. Należy wykonać płytką orkę, zastosować wał (np. pierścieniowy) i przebronować. Na ha, na ściernisko, stosujemy 50–60 kg N, 40–50 kg P2O5, 60–80 kg K2O. W siewie czystym wysiewamy 5–8 kg nasion/ha, w rzędy co 15–18 cm, na głębokość 1–2 cm.
W mieszankach najlepszym komponentem dla facelii jest seradela i wyka ozima. Skład przykładowej mieszanki może być następujący: facelia 4 kg/ha + wyka ozima 40 kg/ha (mieszanka bardzo polecana przy późniejszym siewie poplonu). Facelia jest bardziej wytrzymała na chłody niż np. słonecznik, ale koszenie zielonki najlepiej rozpoczynać gdy rośliny osiągną wysokość 30 cm. Zwlekanie ze zbiorem powoduje, że po wykształceniu pąków kwiatowych łodygi stopniowo drewnieją i włoski pokrywające roślinę stają się ostre. Zielonka ma wtedy małą wartość pokarmową i mniejszą smakowitość. Z ha poplonowej facelii można uzyskać 15–20 t zielonki.
Marek KALINOWSKI
