Czy brak pierwiastków funkcjonalnych w glebie wpływa na cykl życiowy rośliny?
Jeżeli pierwiastków funkcjonalnych (korzystnych) nie ma w glebie, roślina może zrealizować swój cykl życiowy. Nie ma też rozpoznanych i opisanych objawów niedoboru tych pierwiastków, jednak aplikowanie na rośliny w małych ilościach wykazuje korzystny wpływ na wzrost i rozwój roślin oraz zwiększa ich tolerancję na czynniki stresowe.
Które pierwiastki korzystnie wpływają na rośliny?
Do pierwiastków korzystnych zalicza się m.in.:
- krzem (Si),
- tytan (Ti),
- sód (Na),
- nikiel (Ni),
- kobalt (Co),
- glin (Al),
- selen (Se),
- wanad (V),
- jod (I),
- srebro (Ag).
Produkty zawierające niektóre z wymienionych pierwiastków korzystnych to jedna z grup substancji (związków) zaliczanych do biostymulatorów. Obok pierwiastków korzystnych są to także kwasy humusowe, aminokwasy, algi, chitozan i korzystne mikroorganizmy.
Krzem korzystny pierwiastek dla roślin
Najlepszym przykładem korzystnego pierwiastka dla roślin, bardzo dobrze przebadanego, stosowanego w biostymulatorach, nawozach dolistnych i nawozach mineralnych jest krzem. Pierwsze z nim produkty pojawiły się na polskim rynku mniej więcej 10 lat temu i mają swoich wiernych użytkowników. Mimo iż krzem występuje w wielu roślinach, którym jest potrzebny do prawidłowego rozwoju, to jednak nie udało się udowodnić, aby był niezbędny do rozwoju wszystkich gatunków. Najwięcej krzemu kumulują rośliny zbożowe, ok. 3%, natomiast dwuliścienne tylko 0,5%. Jedyną grupą roślin, która nie może rozwijać się bez krzemu są rośliny z rodziny skrzypowatych. Co prawda w glebie krzemu jest pod dostatkiem, ale w formach nierozpuszczalnych, niedostępnych. Niewielkie ilości dostępnego pierwiastka mogą powstać w warunkach wzmożonej aktywności mikroorganizmów.
Jakie jest korzystne oddziaływanie krzemu?
Jest wiele badań potwierdzających, że krzem:
- korzystnie wpływa na rozwój korzeni,
- zwiększa odporność roślin na porażenie przez choroby i inwazję szkodników.
To wynika z jego wpływu na usztywnienie liści i łodyg roślin. Dzięki sztywniejszym łodygom zmniejsza się wyleganie, zwiększa się odporność na stres wodny oraz niskie i wysokie temperatury. Krzem wzmaga też syntezę barwników asymilacyjnych zwiększając wydajność fotosyntezy. W efekcie tego korzystnego oddziaływania wzrastają plony roślin dożywianych krzemem.
Badania potwierdzają, że rośliny nawożone dolistnie krzemem efektywniej wykorzystują składniki pokarmowe. Wpływ krzemu badano w wielu uprawach udowadniając, że w rzepaku wzmacnia łuszczyny i ogranicza straty wyrządzane przez szkodniki łuszczynowe. W burakach udowodniono jego korzystny wpływ na plonowanie i polaryzację cukru. W pszenicy widoczny jest wyraźny wpływ krzemu na wyższą jakość białka i zawartość glutenu. W jednym z badań IUNG – PIB wykazano, że plony kukurydzy po zastosowaniu dolistnym preparatu z krzemem wzrosły o 10%, a biomasa korzeni roślin była większa o ponad 30% w stosunku do obiektu kontrolnego. Wyniki badań z pierwiastkami korzystnymi często były spektakularne.
Nawozy mineralne wzbogacone o pierwiastki
Nie wszystkie produkty z pierwiastkami korzystnymi dla roślin to biostymulatory, bo są też na rynku nawozy mineralne wzbogacone np. w odrobinę krzemu czy tytanu. Stymulujące działanie pierwiastków korzystnych polega na:
- zwiększeniu pobierania i wykorzystania składników pokarmowych,
- zwiększeniu wydajności fotosyntezy,
- zwiększeniu odporności na stresy,
- zmniejszeniu toksyczności szkodliwych pierwiastków,
- zwiększeniu aktywności enzymów roślinnych.
Drugim po krzemie pierwiastkiem korzystnym najwcześniej wdrożonym w rolnictwie jest tytan. Wyraźnie poprawia on:
- zapylanie roślin (żywotniejszy i silniej kiełkujący pyłek),
- wydajność fotosyntezy (więcej chlorofilu),
- pobieranie składników.
Innym ciekawym przykładem jest wanad pobudzający w roślinach procesy:
- syntezy cukrów,
- transportu cukrów,
- gromadzenia cukrów w organach spichrzowych roślin.
Przez to działanie wpływa pozytywnie na wielkość i jakość plonu organów spichrzowych. Ważny jest też sód i może całkiem niesłusznie zaliczany jedynie do pierwiastków korzystnych. Roślinami sodolubnymi są przecież buraki i rzepak. W tych uprawach sód zwiększa tolerancję na suszę. Nikiel jest pierwiastkiem obecnym w enzymie ureaza niezbędnym do rozkładu mocznika i odgrywa ważną rolę w procesie kiełkowania roślin. Korzystne oddziaływanie kobaltu dotyczy aktywności symbiotycznych bakterii Rhizobium. Warto wspomnieć też o srebrze, bo już od wielu lat są na rynku produkty z nanocząsteczkami tego metalu o działaniu bakteriobójczym, wirusobójczym i grzybobójczym. Trwają badania nad innymi pierwiastkami korzystnymi.
Marek Kalinowski
