Można też bez negatywnego wpływu na plon siać rzadziej pszenice ozime zmniejszając normę wysiewu o 30% w stosunku do zalecanej przez IUNG – PIB. Jednakże pod kilkoma warunkami. Materiał siewny musi być kwalifikowany i dobrze zaprawiony, siew musi być w terminie optymalnym. Gleba musi być idealnie doprawiona, a siewnik precyzyjny.
Czy warto przekraczać normy siewu?
Do tego znać trzeba jeszcze typ odmiany (jednokłosowa, kompensacyjna itd.), bo nie każda przy bardzo rzadkim siewie wytworzy z ziarniaka kilka pędów kłosonośnych tej samej wartości. Do tak skrajnej redukcji zagęszczenia nie namawiam. Do wszystkiego trzeba podchodzić z rozsądkiem. Rozrzedzanie siewu to dobry kierunek dla odmian populacyjnych zbóż, ale z hybrydowym jęczmieniem, żytem i pszenicą należy postępować wg instrukcji hodowcy dla każdej odmiany.
W praktyce lepiej jest nie przekraczać norm wysiewu – oczywiście przy siewie w terminach optymalnych, ze wskazaniem, aby nieco je rozrzedzać. Wiem, że wielu plantatorów po pierwszych testach siewów rozrzedzonych eksperymentowało z jeszcze mniejszymi normami. Siew przesadnie rzadki może powodować nadmierne krzewienie i zbyt dużą ilość źdźbeł dalszych rzędów, mniej produktywnych od źdźbła głównego. Przy srogiej zimie naraża to plantację na dalsze jej przerzedzenie i niską obsadę wiosną. Z kolei zasiewy zbyt gęste pogarszają warunki świetlne roślin. To powoduje, niestety, redukcję krzewienia, wydłużanie dolnych międzywęźli, ogranicza udział pędów bocznych na rzecz pędu głównego, zmniejsza ilości kłosów i kłosków w kłosie. W łanach nadmiernie zagęszczonych łatwiej rozprzestrzeniają się choroby i wzrasta podatność na wyleganie.
Wielu jednak sieje zboża na wagę i to dużo, bez liczenia masy tysiąca ziaren. A właściwe zalecane normy podawane są w szt. ziaren/m2. Tych rolników chciałbym przekonać do zmiany. Wiem, że po gęściejszym siewie łan przed zimą wygląda ładniej, ale dla plonowania to pozory. W zagęszczonym łanie i przy dobrym krzewieniu może być dwa razy większa obsada źdźbeł, od mogących utrzymać się do żniw. Łan rzadszy, mizernie wyglądający, do wiosny może mieć 600–650 źdźbeł. To optymalna architektura, gdzie nie dojdzie do redukcji i wszystkie kłosy dadzą plon.
Zobacz też: Jaką odmianę pszenicy wybrać? Pojedynczy kłos, kompensacyjna czy gęstego łanu?
Jak siać pszenice - rzadko czy gęsto?
Różnice, jakie można spotkać w zaleceniach norm wysiewu są czasami spore i mogą wywołać konsternację, dlatego radzę wszystkim rolnikom, aby sugerowali się najbardziej zaleceniami firm hodowlano-nasiennych sprzedających odmiany zbóż. Często mają one dokładne rekomendacje dla konkretnej odmiany oraz dla konkretnego rejonu uprawy. Zachęcam do korzystania z tych zaleceń, bo nie tylko gatunki zbóż różnią się wymaganiami, ale często bardzo duże różnice występują między odmianami jednego gatunku, co wynika także z różnych typów budowania plonu (typ pojedynczy kłos, typ więcej ziarna, typ gęsty łan, typ kompensacyjny).
A co można znaleźć w zaleceniach IUNG? Na glebach kompleksów pszennych optymalna gęstość siewu pszenicy powinna wynosić 450–500 ziarniaków na 1 m2. W optymalnych warunkach siedliskowych i agrotechnicznych siewy rzadkie 300–350 ziarniaków na 1 m2 mogą zapewnić wysokie plonowanie pszenicy. Należy jednak podkreślić, że występujące często posuchy w maju i czerwcu oraz niski poziom agrotechniki są powodem niskiego plonowania pszenic z zasiewów rzadszych.
Jak siać żyto ozime?
Gęstość siewu żyta zależy głównie od kompleksu glebowego i przedplonu. Jeszcze niedawno w publikacjach naukowych można była znaleźć zalecenia, że żyto ozime na kompleksach od żytniego bardzo dobrego do żytniego słabego i bardzo słabego należy siać w ilości od 300 do 450 ziarniaków na 1 m2, zaś po przedplonach zbożowych obsada ta powinna być wyższa – 330 do nawet 500 ziarniaków na 1 m2.
To zalecenia przesadne. Aktualnie na stronach IUNG – PIB w Puławach rekomendowany jest dla hybrydowych odmian żyta ozimego sianych w optymalnym terminie wysiew 160–180 kiełkujących ziaren na 1 m2 (populacyjnych 200–250 kiełkujących ziaren na m2), ale przy siewie wczesnym i na glebach w bardzo dobrej kulturze wysiew odmian hybrydowych żyta w ilości tylko 120–140 kiełkujących ziarniaków/m2 (populacyjnych 160–180 kiełkujących ziarniaków na m2).
Z późnym siewem żyta można ryzykować tylko przy odmianach populacyjnych i wtedy norma wysiewu powinna wynieść ok. 300 ziaren kiełkujących na m2. Pamiętajmy – materiał siewny odmian mieszańcowych ze względu wykorzystanie efektu heterozji zanikającej w dalszych rozmnażaniach, powinien pochodzić każdorazowo od hodowcy. Pamiętajmy, że żyto siejemy stosunkowo płytko na 2–3 cm.
Jaka gęstość siewu pszenżyta ozimego i jęczmienia ozimego?
Obsadę pszenżyta ozimego różnicuje się głównie w zależności od jakości gleby. Na kompleksach pszennych gęstość siewu (głębokość 3, maksymalnie 4 cm) powinna kształtować się w przedziale 350–400 ziarniaków na 1 m2. W miarę pogarszania się jakości gleb, zalecane jest zwiększenie wysiewu. Należy jednak podkreślić, że nadmierne zagęszczenie łanu sprzyja wyleganiu, porażeniu przez choroby i zdrobnieniu ziarna.
Jęczmień ozimy ze względu na duże możliwości do intensywnego krzewienia, siany w terminie optymalnym (na głębokość 3, maksymalnie 4 cm) zapewnia uzyskanie wysokich plonów przy wysiewie 330–450 ziarniaków na 1 m2. Wyższą obsadę roślin należy stosować uprawiając go na gorszych kompleksach glebowych.
Pamiętajmy, że większego zagęszczenia wymagają odmiany dwurzędowe, mniejszego odmiany 6-rzędowe. Zupełnie odmienne od powyższych zaleceń dla odmian populacyjnych jęczmienia ozimego mają odmiany hybrydowe. Przy wysiewie odmian hybrydowych jęczmienia w optymalnych terminach zaleca się gęstość od 190 do 230 ziaren/m2 (większa norma dla rejonów wschodniej Polski). Przy wczesnych siewach hybryd stosujemy normę od 160 do 180 ziaren/m2.
Optymalne gęstości siewu zbóż ozimych
Optymalne gęstości siewu zbóż ozimych rekomendowane przez IUNG – PIB prezentujemy w tabeli 1. Instytut testował także siewy rozrzedzone. Z badań wynika, że uzyskanie dobrze zwartych łanów, w średnich warunkach glebowych, używając precyzyjnych siewników, przy zachowaniu optymalnego terminu siewu, jest możliwe przy sporo niższych normach wysiewu (dane w tabeli 2). Rozrzedzanie nie jest zalecane przy siewach spóźnionych. Wtedy, jeżeli musimy siać po burakach pszenicę ozimą, powinniśmy zwiększyć normę wysiewu o 5–15% i bezwzględnie unikać wyboru odmian o niskiej zimotrwałości.
Do zaplanowanej gęstości siewu powinniśmy zaplanować odpowiednią szerokość międzyrzędzi. Przy obsadzie do 400 ziarniaków na 1 m2 rozstawa powinna wynosić 15 cm. Najkorzystniejszą dla obsady 500 ziarniaków jest rozstawa 11 cm, a dla 600 ziarniaków 9 cm. Oprócz gęstości siewu niezwykle ważna dla wschodów, ale głównie dla właściwego krzewienia się zbóż jest głębokość umieszczenia ziarniaków. Tutaj też należy przestrzegać zaleceń hodowców i siać zboża (zależnie od gleby) na głębokość 2–3 cm. Zbyt głęboki siew opóźnia wschody, ogranicza krzewienie, skraca jesienną wegetację i podnosi ryzyko wymarzania.
Marek Kalinowski
