Pełni ważną rolę fitosanitarną, bo nie uczestniczy w łańcuchu żywicielskim grzybów podsuszkowych. Dlatego zmniejsza ich presję w zbożowej monokulturze, sam dobrze znosi uprawę po zbożach i jest dość dobrym przedplonem dla innych zbóż.
Siew owsa - o czym pamiętać?
Jednym z ważniejszych czynników determinujących plonowanie owsa jest optymalny termin siewu. W większości rejonów optymalne terminy siewu powinny ruszać od połowy marca, a jedynie w rejonach północno-wschodnim i podgórskim można opóźnić siew do 10 kwietnia. Wczesny siew jest ważny, bo owies charakteryzuje się dużymi potrzebami wodnymi, szczególnie od stadium strzelania w źdźbło do kłoszenia. Owies ma małe wymagania glebowe i pokarmowe, toleruje niskie pH, ma stosunkowo małą wrażliwość na niskie temperatury wczesną wiosną, a jego korzenie wydzielają do rizosfery substancje hamujące rozwój grzybów będących sprawcami chorób.
Przy zalecanym wczesnym siewie najważniejsze jest wykorzystanie przez owies zapasów wody zimowej, ale nawet jakby wiosennej suszy nie było, to pamiętajmy, że każdy dzień opóźnienia siewu skraca fazy i redukuje potencjał plonowania. A zatem liczy się woda, ale też okres wegetacji w cyklu wydłużającego się dnia.
Jak wspomniałem, owies nie jest wrażliwy na niskie wiosenne temperatury. Nie ma przy siewie jakiejś bariery termicznej. Ziarno owsa kiełkuje w temperaturze 3–5°C, a zatem możliwie wcześnie wysiany skiełkuje i dobrze wykorzysta wodę. Dzięki temu dobrze ukorzeni się, będzie bardziej odporny na wyleganie i wykształci większą liczbę kłosków w wiechach. Przy wczesnym, optymalnym siewie zależnie od odmiany zaleca się stosować zagęszczenie ok. 400–450 ziarniaków/m2.
Groźne choroby dla owsa jarego
Wiedząc o fitosanitarnej roli owsa w płodozmianie zbożowym, nie zapominajmy, że jest kilka groźnych chorób tego gatunku. Wg informacji COBORU w ostatnich latach w doświadczeniach najczęściej obserwowano w uprawie owsa jarego objawy mączniaka prawdziwego, rdzy owsa oraz helmintosporiozy.
Wśród zarejestrowanych odmian owsa zwyczajnego największą odpornością na mączniaka prawdziwego charakteryzują się odmiany: Agent, Bingo, Dynamit, MHR Samuraj, Pablo, Rambo i Vasco oraz odmiany owsa nagiego Adorator i MHR Harem, a na rdzę owsa odmiany: Dynamit, Motto, Nawigator i Paskal. Na helmintosporiozę wszystkie badane odmiany wykazują średnią odporność.
LOZ owsa jaregi ba sezon 2025
Zbliża się wiosna i dziś przedstawiamy Listy Odmian Zalecanych owsa jarego. Przypomnę tylko, że mamy też owies ozimy uprawiany w Polsce już drugi sezon. Są już dostępne odmiany. Kilka jest zgłoszonych do badań urzędowych COBORU – w tym polskiej hodowli, m.in. odmiana Edzio – i wkrótce zaowocuje to rejestracjami. Odmianą owsa ozimego uprawianą w Polsce od jesieni 2023 r. jest KWS Snowbird.
Jeżeli odmiany będą miały mrozoodporność na poziomie nie gorszym od jęczmienia ozimego, to w najbliższych latach owies jary będzie wypierany z areału uprawy przez owies ozimy. Głównym tego powodem jest zdecydowanie większa wrażliwość form jarych zbóż na wiosenne niedobory wody.
Wróćmy do owsa jarego. Po ostatnim posiedzeniu Komisji ds. Rejestracji Odmian Roślin Zbożowych wpisano dosłownie tydzień temu jedną strzelecką odmianę owsa – Belfer. W ub.r. Krajowy rejestr wzbogacił się o trzy nowe odmiany pastewne żółtoziarniste owsa zwyczajnego: Kreator, Vasco i Waran. Biorąc pod uwagę te wpisy, obecnie w Krajowym rejestrze jest 39 odmian owsa jarego, w tym 37 zwyczajnego i dwie nagiego. Na Listach Odmian Zalecanych na 2024 r. (LOZ na 2025 r nie jest zaktualizowana) znajdowało się 18 odmian owsa zwyczajnego i dwie nagiego. Te rekomendacje przedstawiamy na mapie, a poniżej (za listą opisową odmian COBORU) przedstawiamy charakterystykę pięciu odmian najczęściej rekomendowanych).
- Rambo to odmiana zarejestrowana w 2020 r., która już po dwóch latach znalazła się na szczycie rekomendacji LOZ. Ta żółtoziarnista odmiana przeznaczona jest do uprawy na terenie całego kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich i jest godnym następcą odmiany Bingo. Plon ziarna z łuską duży do bardzo dużego. Odporność na mączniaka prawdziwego i septoriozę liści – dość duża, na rdzę owsa i helmintosporiozę – średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski średni, masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziaren średnie, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- Refleks odmiana wpisana do Krajowego rejestru w 2019, żółtoziarnista, jest przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską średni, bez łuski dość duży. Odporność na rdzę źdźbłową i helmintosporiozę – średnia, na mączniaka prawdziwego, rdzę owsa i septoriozę liści – dość mała. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski dość mały, masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna dość duże, gęstość w stanie zsypnym duża. Zawartość białka średnia, tłuszczu bardzo duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- Bingo odmiana wpisana do Krajowego rejestru w 2009 r., żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy w całym kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę wieńcową – dość duża, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści – przeciętna. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania wczesny, dojrzewania przeciętny. Udział łuski bardzo mały, masa 1000 ziaren bardzo duża, gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie ziarna dość dobre. Zawartość białka przeciętna, tłuszczu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Plon ziarna z łuską duży, bez łuski bardzo duży.
- Figaro odmiana żółtoziarnista, wpisana do Krajowego rejestru w 2019 r., przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską duży, bez łuski średni. Odporność na rdzę źdźbłową – dość duża, na rdzę owsa, rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści – średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski duży, masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna dość małe, gęstość w stanie zsypnym duża. Zawartość białka średnia, tłuszczu dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- Gepard odmiana żółtoziarnista, wpisana do Krajowego rejestru w 2021 r., przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską duży. Odporność na rdzę owsa, helmintosporiozę, septoriozę liści – średnia, na mączniaka prawdziwego – dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski dość duży, masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie ziaren dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Zawartość białka mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
Przeczytaj również:
Marek Kalinowski
