Rośnie plonotwórczość mieszańców
To atuty żyta znane od zawsze. Niebywały postęp hodowlany sprawia, że areał uprawy żyta systematycznie rośnie i oscyluje obecnie w granicach 900 tys. ha. Należy też podkreślić znaczną przewagę odmian mieszańcowych nad populacyjnymi. Najlepsze mieszańce plonują w badaniach COBORU nawet o 30% i więcej w stosunku do wzorca (wzorcem w 2019 r. była średnia plonowania 14 odmian populacyjnych).
Do najlepszych pod względem plonowania należą zwłaszcza najnowsze odmiany mieszańcowe zarejestrowane w 2021 roku (KWS Rotor i KWS Igor) oraz nieco starsze kreacje KWS Tayo i KWS Vinetto. Osiągają one plon na poziomie 131% wzorca, czyli o 27% powyżej najlepszej plonującej odmiany populacyjnej Dańkowskie Kanter (także nowość wpisana do KR w br.) plonującej na poziomie 104% wzorca. Jeżeli ktoś śledzi te informacje przed każdym sezonem, zauważy zapewne, że systematycznie na LOZ przybywa odmian mieszańcowych i te od trzech lat stanowią 50% rekomendowanych odmian.
Aby uzyskiwać wysokie plony żyta trzeba je chronić i skracać. Z chorób groźna jest rdza brunatna, ale odmiany różnią się podatnością na sprawcę choroby. Odmianami o największej odporności na rdzę brunatną wycenionej na 7,4 w skali 9-stopniowej należą: populacyjna odmiana Dańkowskie Kanter oraz mieszańcowa KWS Trebiano.
- Obcopylność gatunku to z jednej strony trudność w hodowli, ale z drugiej strony skokowy przyrost potencjału plonowania odmian mieszańcowych. Dlatego hodowla odmian mieszańcowych żyta odbywa się w warunkach sztucznej izolacji (w namiotach foliowych), ale także izolacji przestrzennej na polach
Lista Odmian Zalecanych – żyto ozime 2021/2022
Poza przewagą w plonowaniu odmiany mieszańcowe mają też lepszą przydatność w żywieniu zwierząt i na rynku uzyskują lepsze ceny. Ale z żyta wypieka się też chleb i tutaj także odmiany mieszańcowe mają przewagę nad populacyjnymi. W produkcji żyta na cele piekarskie najważniejsza jest liczba opadania, a najwyższe wartości dla tej cechy mają najnowsze odmiany mieszańcowe.
Listy Odmian Zalecanych żyta ozimego do siewu jesienią 2021 r. pokazujemy na mapie i tradycyjnie przedstawiamy charakterystykę kilku najczęściej rekomendowanych w kraju odmian (wg opisu COBORU). Te rekomendacje zmieniają się i wpływ na to mają wyniki plonowania w doświadczeniach, a także susze w ostatnich dwóch sezonach. Np. odmiana KWS Binntto będąca liderem LOZ w 2019 r. spadała na 5. pozycję wśród odmian najczęściej rekomendowanych do siewów jesienią 2020 r., a na ten rok jest na 19. pozycji. Na pozycję lidera LOZ w 2020 r. wskoczyła odmiana KWS Vinetto i jest najczęściej rekomendowana także na siewy jesienią 2021 r.
- KWS Vinetto F1– odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem „Pollen Plus”, tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, septoriozy liści, rynchosporiozę, choroby podstawy źdźbła – dość duża, na pleśń śniegową i mączniaka prawdziwego – średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża, zawartość białka dość mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dobra do bardzo dobrej, końcowa temperatura kleikowania średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
- KWS Vinetto to wg regionalnych komisji Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego najlepsza odmiana na rynku, rekomendowana na LOZ do uprawy w 2021 r. w 15 województwach
- Dańkowskie Granat - Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność powyżej najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i rdzę źdźbłową – dość duża, na pleśń śniegową, septoriozy liści i choroby podstawy źdźbła – średnia, na rynchosporiozę – dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie, zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
- KWS Serafino F1 - Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem „Pollen Plus” tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową, rdzę brunatną, septoriozy liści i rynchosporiozę – dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową i choroby podstawy źdźbła – średnia. Rośliny średnie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.
- KWS Dolaro F1 - Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem „Pollen Plus”, tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, rynchosporiozę i septoriozy liści – dość duża, na pleśń śniegową, choroby podstawy źdźbła i mączniaka prawdziwego – średnia. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie, zawartość białka dość mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża do bardzo dużej, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.
- Piano F1 - Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem „Pollen Plus”, tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem) przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na choroby podstawy źdźbła i rynchosporiozę – dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę źdźbłową i septoriozy liści – średnia, na pleśń śniegową – mała. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża do bardzo dużej, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- Dańkowskie Turkus - Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę źdźbłową i rynchosporiozę – średnia, na pleśń śniegową i septoriozy liści – dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała, zawartość białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość mała, końcowa temperatura kleikowania niska do bardzo niskiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.
- Inspector - Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych. Odporność na mączniaka prawdziwego – dość duża, na pleśń śniegową, choroby podstawy źdźbła, rdzę źdźbłową i rynchosporiozę – średnia, na rdzę brunatną i septoriozy liści – dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała, zawartość białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość mała, końcowa temperatura kleikowania bardzo niska.Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.
- Dańkowskie Hadron - Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych. Odporność na rdzę brunatną – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową i rynchosporiozę – średnia, na septoriozy liści – dość mała, na pleśń śniegową – mała. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała, zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania bardzo niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby mała.
- KWS Trebiano F1 - Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem „Pollen Plus”, tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę źdźbłową i rynchosporiozę – dość duża, na pleśń śniegową i septoriozy liści – średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania duża, zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
