Zgodnie z projektem, podstawowym sposobem zagospodarowania nieruchomości Zasobu powinny być korzystne dla rolników trwałe dzierżawy. Wstrzymanie sprzedaży nieruchomości Zasobu nie będzie dotyczyć:
- nieruchomości i ich części przeznaczonych na inne cele niż rolne,
- nieruchomości położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych,
- domów, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych i garaży wraz z gruntami,
- nieruchomości rolnych o powierzchni do 1 ha.
Minister rolnictwa na wniosek Agencji Nieruchomości Rolnych będzie mógł wyrazić zgodę na sprzedaż innych nieruchomości niż wymienione wyżej, jeśli będą za tym przemawiać względy społeczno-gospodarcze (np. gdy izba rolnicza albo inne organizacje rolnicze wystąpią o przeprowadzenie przetargu ograniczonego na sprzedaż na rzecz rolników indywidualnych).
Nabywcami nieruchomości rolnych będą mogli być co do zasady tylko rolnicy indywidualni (tj. rolnicy posiadający kwalifikacje rolnicze, prowadzący osobiście co najmniej przez 5 lat gospodarstwo rolne o powierzchni nieprzekraczającej 300 ha i zamieszkujący w tym gospodarstwie, a także podlegający ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie w przypadku gdy powierzchnia gospodarstwa przekracza 20 ha użytków rolnych). Te wymogi ustawowe nie będą dotyczyć osób bliskich zbywcy (tj. zstępnych, wstępnych, rodzeństwa, dzieci rodzeństwa, małżonka, osób przysposabiających i przysposobionych). Rolnik indywidualny będzie mógł nadal przenieść własność nieruchomości rolnej w drodze umowy darowizny, dożywocia czy też sprzedaży. Nieruchomości rolne będą mogły być nabywane także w drodze dziedziczenia, zapisu windykacyjnego oraz orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego. Za zgodą Agencji Nieruchomości Rolne będą mogły kupić również inne podmioty dające gwarancję należytego prowadzenia działalności rolniczej oraz jeśli w wyniku nabycia nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.
Zgodę na nabycie będzie mogła uzyskać też osoba fizyczna zamierzająca utworzyć gospodarstwo rodzinne, jeśli posiada kwalifikacje rolnicze, da rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej i – co ważne – zobowiąże się do zamieszkiwania przez 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego. W przypadku niewyrażenia zgody na nabycie nieruchomości Agencja na wniosek zbywcy będzie obowiązana do nabycia tej nieruchomości po cenie rynkowej.
Rząd chce wyeliminować możliwość spekulacyjnego zakupu ziemi rolnej przez osoby, których zasadnicza aktywność życiowa i zawodowa ma miejsce poza rolnictwem, a zakup ziemi traktują jako formę lokaty kapitału. Do tego niezbędne jest wprowadzenie zakazu zbycia lub oddania nieruchomości rolnej w posiadanie innemu podmiotowi bez zgody sądu przez okres 10 lat od dnia jej nabycia. Powyższe regulacje nie będą dotyczyć Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego.
Uprawnienia ANR do pierwokupu nie będą przysługiwać, jeżeli nabywcą będzie osoba bliska zbywcy. Nowym rozwiązaniem jest przyznanie Agencji prawa pierwokupu akcji lub udziałów w spółkach prawa handlowego będących właścicielami nieruchomości rolnych.
