Kontrola w 5 państwach, w tym w Polsce na temat wydatków WPR na dopłaty
12 grudnia 2017 roku Europejski Trybunał Obrachunkowy, czyli unijny odpowiednik naszej Najwyższej Izby Kontroli opublikował raport z kontroli na temat zazielenienia w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR). Kontrolerzy ETO sprawdzili, czy dzięki zazielenianiu i wprowadzeniu w 2013 roku dopłat za zazielenienie udało się poprawić wyniki oddziaływania na środowisko i zmiany klimatu. Raport został opracowany na podstawie kontroli w 5 państwach UE: Grecji, Hiszpanii, Francji Holandii oraz w Polsce.
Dopłaty za zazielenienie niemal nie mają wpływu na poprawę ochrony środowiska
Ze sprawozdania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego wynika, że dopłaty mające zachęcać rolników do podejmowania działań proekologicznych, czyli głownie dopłaty za zazielenienie, w nikłym stopniu przyczyniają się do poprawy wyników unijnego rolnictwa w zakresie oddziaływania na środowisko i zmiany klimatu.
Kontrolerzy podkreślili, że dopłaty te mogły przyczynić się do zmiany praktyk rolniczych na te bardziej przyjazne dla środowiska jedynie na 5% użytków rolnych w UE.
Dzieje się tak, ponieważ obecnie dopłaty za zazielenienie przyznawane są głównie za stosowanie w rolnictwie metod przyjaznych dla ochrony środowiska, które w znacznej części byłyby zrealizowane nawet bez objęcia ich dopłatami.
KE nie określiła dobrze celów i dlatego dopłaty nie są pomocne dla środowiska
– Zazielenianie pozostaje zasadniczo systemem wsparcia dochodów – powiedział Samo Jereb, członek Europejskiego Trybunału Obrachunkowego odpowiedzialny za kontrolę. – Istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, by miało ono – w formie, w jakiej jest obecnie wdrażane – w znaczący sposób przyczynić się do poprawy wyników WPR w zakresie oddziaływania na środowisko i zmiany klimatu – wyjaśnił Samo Jereb.
W swoim raporcie ETO wskazuje, że dopłaty za zazielenieni nie wspierają działań proekologicznych, ponieważ Komisja Europejska m.in. nie ustanowiła jasnych i ambitnych celów środowiskowych, do osiągnięcia których miałoby przyczyniać się zazielenianie.
Dopłaty bezpośrednie jedynie za przestrzeganie norm środowiskowych przez rolników
W swoim raporcie kontrolerzy ETO w zaleceniach wskazują, że przyszła WPR po 2020 roku powinna w większym stopniu i w bardziej jasny i zrozumiały sposób nakładała na rolników obowiązek dbania o środowisko. Członkowie Trybunału zaproponowali m.in., aby w przyszłości rolnicy mogli otrzymywać dopłaty bezpośrednie czy dotacje z PROW tylko pod warunkiem, że przestrzegają podstawowych norm środowiskowych.
– Kary za nieprzestrzeganie takich norm powinny być wystarczająco dotkliwe, aby działać odstraszająco – stwierdzają audytorzy ETO.
- Kary za nieprzestrzeganie norm środowiskowych powinny być wystarczająco dotkliwe, aby działać odstraszająco – stwierdzają audytorzy ETO
Dotacje dla rolników jedynie za poniesione koszty na rzecz ochrony środowiska
Dodatkowo członkowie Trybunału zalecają, aby dodatkowe wsparcie finansowe dla rolników za działania na rzecz środowiska było na poziomie, który odzwierciedlałby poniesione koszty i dochody utracone w wyniku dodatkowych działań z ochrony środowiska.
Rocznie UE na dopłaty z tytułu zazieleniania przeznacza 12 mld euro, czyli ok. 30% wszystkich dopłat bezpośrednich w ramach WPR. Oznacza to, że rolnik w Unii otrzymuje średnio około 80 euro na hektar. W Polsce stawka za dopłaty za zazielenienie za 2017 r. wynosi 309,77 zł/ha, a za 2016 r. było to 310,10 zł/ha. Jest wypłacana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR)
Paweł Mikos,
fot. Paweł Mikos, archiwum
