GUS: Rolnicy zebrali o 16% mniej zbóż niż przed rokiem

Susza zmniejszyła zbiory, a ulewne deszcze obniżyły jakość ziarna 

W piątek, 21 grudnia 2018 roku Główny Urząd Statystyczny opublikował informację na temat zbiorów płodów rolnych w 2018 roku. Tegoroczna susza znacznie zmniejszyła plony zebrane przez polskich rolników. 

O skali problemu świadczy fakt, że rzepaku czy niektórych zbóż sprzątnięto o 1/5 mniej niż przed rokiem. A należy pamiętać, że jest to zaledwie średnia, co oznacza, że były gospodarstwa, w których zbiory były o wiele niższe – nawet o ponad ¾ mniejsze. 

Jak zauważyli autorzy raportu GUS-u, wpływ na plony miały też ulewne deszcze, które miejscami wystąpiły w trakcie żniw, które już nie zniwelowały strat wyrządzonych przez suszę, za to niekorzystnie oddziaływało na jakość ziarna.

Plony podstawowych zbóż spadły o niemal 8 dt z ha. Najbardziej spadły plony zbóż jarych

Z danych GUS wynika, że powierzchnia uprawy zbóż ogółem w 2018 r. wyniosła około 7,8 mln ha. Według szacunków Urzędu, plony zbóż ogółem wyniosły w tym roku około  34,3 dt/ha, czyli aż o 7,7 dt/ha (o 18%) mniej w porównaniu do ubiegłorocznych zbiorów. 


W przypadki zbóż ozimych plony w 2018 roku miały średnio wynosić 35,8 dt/ha, czyli o 0,77 tony z ha  mniej niż w poprzednim roku, co oznacza spadek o 18%. Jeszcze bardziej spadły plony zbóż jarych, które oszacowano średnio na 27,1 dt/ha, czyli o 7,4 dt/ha i równocześnie o 21% mniej od plonów z ubiegłego roku.

Według szacunku Głównego Urzędu Statystycznego plony poszczególnych gatunków zbóż w 2018 roku wynosiły: 

• pszenica ozima- 43,0 dt/ha,
 
• żyto ozime - 24,2 dt/ha,

• jęczmień ozimy - 37,8 dt/ha,

• pszenżyto ozime - 32,8 dt/ha,
 
• mieszanki zbożowe ozime - 28,2 dt/ha. 
• pszenica jara - 31,5 dt/ha,

• jęczmień jary - 29,5 dt/ha, 
• owies jary - 23,5 dt/ha,

• pszenżyto jare - 25,1 dt/ha,
 
• mieszanki zbożowe jare - 25,0 dt/ha. 

Zbiory znacznie niższe niż przed rokiem. Najbardziej spadły zbiory pszenżyta – o niemal 1/3!

GUS oszacował zbiory zbóż ogółem na ok. 26,8 mln t, czyli o 5,2 mln ton mniej niż w 2017 roku, co oznacza spadek o 16%. Jak to wygląda w rozbiciu na gatunki ozime i jare?

Zdaniem urzędników z GUS, zbiory zbóż ozimych miały wynieść łącznie 15,1 mln ton, a zbóż jarych około 7,7 mln ton, w tym:


• pszenicy ozimej na około 8,3 mln ton - o 17% mniej niż w 2017 r.;
• żyta ozimego na około 2,2 mln ton - o 19% mniej niż w 2017 r.; 
• jęczmienia ozimego na około 0,8 mln ton, tj. o 14% mniej niż w roku ubiegłym; 
• pszenżyta ozimego na ponad 3,6 mln ton - o 22% mniej w porównaniu do poprzedniego roku; 
• mieszanek zbożowych ozimych na ponad 0,2 mln ton - o 13% mniej niż w 2017 r.; 
• pszenicy jarej na ponad 1,5 mln ton - o 9% mniej niż w 2017 r.; 
• jęczmienia ozimego na około 2,3 mln ton - o 21% mniej niż w 2017; 
• owsa na 1,2 mln ton, czyli o 20% mniej w porównaniu do zbiorów z 2017 r., 
• pszenżyta jarego na około 0,5 mln ton – aż o 30% mniej niż w roku ubiegłym
• mieszanek zbożowych jarych na 2,3 mln ton - o 12% mniej niż w 2017 r. 

Zbiory rzepaku spadły o niemal 20% 

Z informacji GUS wynika, że zbiór rzepaku i rzepiku rolniczy rozpoczęli już w pierwszej dekadzie lipca, jednak największe natężenie zbioru rzepaku miało miejsce w trzeciej dekadzie lipca. Pomimo, że w niektórych regionach opady deszczu utrudniały prowadzenie prac żniwnych, to przed 15 sierpnia w całym kraju zakończono zbiór rzepaku. 

Z szacunków GUS wynika, że zbiory rzepaku w 2018 roku wynosiły około 2,2 mln t, czyli o około 19% mniej niż w 2017 roku. Wpływ na to miało po części zmniejszenie areału zasiewów rzepaku do 0,8 mln ha, czyli o 8%. 

Trzeci pokos traw znacznie mniejszy niż w latach poprzednich

Jak podkreśla GUS, ze względu na suszę, w wielu regionach Polski warunki wegetacji roślin i przyrostu biomasy na łąkach po sprzęcie drugiego pokosu nie były korzystne. Jednak niektórzy rolnicy zwracają uwagę, że im nawet drugiego pokosu nie udało się zebrać lub zbiór był znacznie niższy niż w 2017 roku. Nawet GUS zauważył, że część gospodarstw była zmuszona do przeznaczenia trzeciego pokosu do bezpośredniego skarmiania bydła. 

Ostatecznie GUS oszacował plony trzeciego pokosu traw łąkowych w przeliczeniu na siano na około 7,9 dt/ha, czyli aż o 17% mniej w 2017 roku. Natomiast zbiory z łąk trwałych (w przeliczeniu na siano) z trzeciego pokosu wyniosły około 2,2 mln t, czyli o ok. 18% mniej w porównaniu do zbiorów z 2017 r.  

Plon ziemniaków o 10% mniejsze, a bulwy małe i zdeformowane

Długotrwała susza i wysoka temperatura sprawiły, że plon ziemniaków w 2018 roku oszacowano na 251 dt/ha, czyli o ok. 28 dt/ha mniej od ubiegłorocznych, to jest o 10%. Na dodatek, jakość bulw ziemniaka ze zbiorów w 2018 roku była znacznie gorsza niż w 2017 roku, z dużym procentowym udziałem bulw drobnych i zdeformowanych. 

Ostatecznie zbiory ziemniaków GUS oszacował na ok. 7,5 mln ton czyli o 18% mniej od zbiorów z 2017 roku. Na taki wynik miał wpływ nie tylko susza, ale również zmniejszenie powierzchni uprawy ziemniaków w 2018 r. o ok. 9% i wyniosła ok. 300 tys. ha.  

Zbiory buraków cukrowych mniejsze, ale susza aż tak bardzo nie wpłynęła na ich stan 

Susza w 2018 roku miała także wpływ na plony buraków cukrowych. Jednak opady z sierpnia czy września w niektórych regionach w połączeniu z korzystną temperatura korzystnie wpłynęły na dorastanie korzeni buraka oraz na gromadzeniu w nich cukru, czyli wysoką polaryzację.

Pomimo tego zbiory buraków cukrowych łącznie w 2018 roku były niższe o 7% w porównaniu do 2017 roku i wynosiły ok. 14,6 mln ton. Co istotne, niższe zbiory były przy zwiększonej powierzchni upraw buraków cukrowych, która wynosiła ponad 235 tys. ha, czyli o ok. 2% więcej niż w 2017 roku. 

Pomimo zwiększenia areału zasiewów buraków, ich zbiory były niższe o 7% w porównaniu do 2017 roku (fot. pixabay)

W warzywach gruntowych największy spadek zbioru cebuli 

Susza miała ogromny wpływ też na zbiory warzyw gruntowych. Znacznie spadły plon odmian wczesnych. Nieco lepiej plonowały późniejsze odmiany ze względu na opady deszczu. 

Z szacunków GUS wynika, że łączna produkcja warzyw gruntowych wyniosła ponad 4,1 mln ton, czyli o ponad 10% mniej niż w 2017 roku. W rozbiciu o podstawowe gatunki warzyw zbiory wyniosły:

• 565 tys. ton cebuli, czyli o ponad 15% mniej niż w 2017 roku;
• 730 tys. ton marchwi, czyli o ok. 12% mniej niż w 2017 roku;
• 300 tys. ton buraków ćwikłowych, czyli o ok. 11% mniej niż w 2017 roku;
• 900 tys. ton kapusty, czyli o ok. 10% mniej niż w 2017 roku;
• 245 tys. ton ogórków, czyli o 2% mniej niż w 2017 roku;
• 253 tys. ton pomidorów, czyli o 1% mniej niż w 2017 roku.

Klęska urodzaju owoców 

Z szacunków GUS wynika, że w 2018 roku zbiory owoców z drzew w sadach były na rekordowym poziomie i wyniosły około 4,5 mln ton, czyli aż o niemal 70% więcej niż w 2017 roku, kiedy mieliśmy do czynienia z bardzo niskim poziomem produkcji.

Znakomita większość z zebranych owoców stanowiły jabłka, których zbiory w 2018 roku wyniosły aż 4 mln ton, czyli o ok. 64% więcej od słabych zbiorów 2017 r. 

Z kolei zbiory owoców z krzewów owocowych w sadach i plantacji jagodowych ocenione na niespełna 0,6 mln ton, czyli ok. 17% więcej od zbiorów z 2017 roku. 

Jaki był stan ozimin jesienią 2018 roku?

GUS podaje, że stan wschodów upraw ozimych w październiku 2018 r. w skali od 1 do 5 (gdzie 5 stopień kwalifikacyjny oznacza zasiewy najlepsze) był oceniany na 3,5 do 3,8 stopnia kwalifikacyjnego, czyli porównywalnie do stanu z 2017 r. – wówczas było to od 3,4 do 3,6 stopnia. 

Z informacji GUS wynika, że w optymalnym terminie agrotechnicznym w kraju zasiano oziminy na ok. 80% powierzchni przeznaczonej pod uprawę zbóż ozimych, zwłaszcza w województwach, gdzie była dostateczna wilgotność gleby. Resztę zbóż ozimych rolnicy byli zmuszeni siać nawet z 3 tygodniowym opóźnieniem. 

W przekroju terytorialnym stan plantacji zbóż ozimych był bardzo zróżnicowany. Oceny stanu poszczególnych gatunków zbóż ozimych oraz rzepaku wahały się̨ w zależności od województwa w następujący sposób:


• dla pszenicy od 3,2 stopnia kwalifikacyjnego w województwie opolskim do 4,3 stopnia w województwie lubelskim,
• dla żyta od 3,3 stopnia kwalifikacyjnego w województwie wielkopolskim do 4,3 
w województwie lubelskim, 

• dla jęczmienia od 3,4 stopnia kwalifikacyjnego w województwie mazowieckim 
i wielkopolskim do 4,3 w województwie lubelskim. 

• dla pszenżyta od 3,4 stopnia kwalifikacyjnego w województwie opolskim i wielkopolskim 
do 4,3 w województwie lubelskim, 

• dla mieszanek zbożowych od 3,3 stopnia kwalifikacyjnego w województwie wielkopolskim do 4,3 w województwie lubelskim, 
• dla rzepaku i rzepiku ozimego od 3,0 stopnia kwalifikacyjnego w województwie opolskim do 4,5 stopnia w województwie lubelskim.

 

Paweł Mikos
Fot. Pixabay