Dziś wiele wymaga się od rolników: mają ograniczać użycie środków ochrony roślin, zmniejszać emisje CO2, a nawet oddać część pól na ugór. Te wymagania powodują jednak wzrost kosztów i sprawiają, że rolnictwo w Unii Europejskiej staje się mniej konkurencyjne. Co prawda Komisja Europejska planuje uprościć część przepisów, ale nadal nie zamierza rezygnować z ambitnych celów środowiskowych.
Jak mówi Andrzej Gantner, wiceprezes Polskiej Federacji Producentów Żywności, rolnictwo może być potężną szansą na zatrzymanie zmian klimatycznych.
- Widać to wyraźnie chociażby w tym, jak rolnictwo może być źródłem energii odnawialnej i pochłaniać dwutlenek węgla. To już widać zarówno w uprawach, jak i w całej strategii chociażby pochłaniania dwutlenku węgla przez odpowiednie uprawy, widać w strategii biogazowni, które pozwalają domykać obieg energii i właśnie redukować emisję dwutlenku węgla - zaznacza.
Ekoschematy powinny być wyższe, żeby rolnikowi się opłacało
Rolnicy w wielu krajach protestują, bo uważają, że przepisy są oderwane od rzeczywistości. Mimo to chcą działać na rzecz klimatu, ale potrzebują do tego wsparcia.
– Jednocześnie mechanizmy mówiące o tym, żeby wchodzić w ekoschematy, w rolnictwo regeneratywne czy w energię odnawialną muszą mieć swoje pokrycie w zapewnieniu właściwych środków na inwestycje. Bez tego bardzo trudno będzie mówić o tym, że osiągniemy jakiś głębszy przełom – tłumaczy Gantner.
Ekspert: rolnikom trzeba pomóc, a nie tylko wymagać
Gantner dodaje też, że nie można tylko wymagać od rolników.
– Nie można wyłącznie stawiać bardzo wyśrubowanych wymagań co do redukcji środków, emisji dwutlenku węgla czy produkcji, tylko trzeba się zastanowić nad tym, jak wspierać rolników w tym, żeby byli odporniejsi na zmiany klimatyczne, a zarazem w tych wszystkich innowacjach, które pozwalają znacząco zmniejszać wpływ produkcji żywności na środowisko - zaznacza ekspert i dodaje, że z drugiej strony trzeba pamiętać, że nad tym wszystkim góruje coś, co się nazywa bezpieczeństwem żywnościowym.
Inne jest rolnictwo w Polsce, inne w Hiszpanii. Cele klimatyczne trzeba dopasować
Eksperci podkreślają, że unijna polityka powinna być dopasowana do warunków w poszczególnych krajach.
– Wszelkie cele klimatyczne powinny być również szyte na miarę. Czym innym jest rolnictwo w Hiszpanii, czym innym jest rolnictwo w Polsce, a czym innym jeszcze rolnictwo we Włoszech. Rozwiązania, które się proponuje, muszą być dopasowane do typu rolnictwa i również struktury społecznej, geograficznej, jakie mają poszczególne kraje – mówi Gantner.
Zielony Ład ogranicza wzrost dochodów rolników
Podobnie uważa prof. Bazyli Czyżewski z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Jego zdaniem polityka klimatyczna w obecnym kształcie ogranicza dochody gospodarstw.
– Polityka klimatyczna jest złożonym problemem, bo z jednej strony oczywiście zmniejsza ona dochodowość gospodarstw rolnych. Jej wymogi są dosyć wyśrubowane, jeżeli chodzi o nasze gospodarstwa, które w dużej mierze są ciągle na dorobku. Wymogi, które wprowadza Europejski Zielony Ład, w dużym stopniu ograniczają dynamikę wzrostu dochodów – podkreśla prof. Czyżewski.
Zmiany mogą się rolnikom opłacić w przyszłości?
Jednak w dłuższej perspektywie, te zmiany mogą przynieść korzyści.
– Te zmiany w dłuższej perspektywie są korzystne dla konsumenta, dla społeczeństwa, ponieważ prędzej czy później będzie to nieuniknione, żeby zmierzyć się z kwestiami emisji z rolnictwa, które szczególnie w krajach Europy Środkowej i Wschodniej są na tle Unii Europejskiej bardzo wysokie – dodaje.
Według profesora, nawet rolnicy z największych gospodarstw zgadzają się, że zmiany mogą się opłacić w przyszłości.
– Rozmawiamy z właścicielami najwydajniejszych gospodarstw rolnych i oni przyznają, że na długą metę te rozwiązania również są korzystne, ponieważ w perspektywie długiego okresu podnoszą jakość gleby i prędzej czy później przełożą się na wzrost wydajności i lepsze plony. Ale oczywiście w krótkim okresie jest to bardzo ciężkie, żeby te rozwiązania, które były w pierwotnym kształcie, do Zielonego Ładu wprowadzić – mówi prof. Czyżewski.
Komisja Europejska podkreśla, że uproszczenie przepisów nie oznacza porzucenia celów klimatycznych. Chodzi o to, by były one łatwiejsze do realizacji i bardziej akceptowane społecznie. W ramach wspólnej polityki rolnej na działania związane z ochroną środowiska przeznaczono aż 98 miliardów euro.
Niebieski Ład za rogiem
Gantner dodaje, że rolnictwo jest jedną z branż najbardziej uzależnionych od klimatu i wody.
– Przede wszystkim polegają one na bardzo dużych niestabilnościach, jeżeli chodzi o pogodę, a przede wszystkim w zakresie wody. Woda staje się coraz większym problemem. Dostęp do niej, bardzo długotrwałe okresy suszy, ale również bardzo gwałtowne opady, które niszczą plony, powodują, że zagadnienie polityki wodnej zaczyna mieć już odzwierciedlenie w koncepcjach strategii europejskich, chociażby koncepcji zwanej Blue Deal - mówi.
Tzw. Niebieski Ład ma pomóc gospodarstwom w radzeniu sobie z niedoborami wody. Zdaniem ekspertów trzeba też lepiej rozdzielać środki między politykę środowiskową a wspólną politykę rolną – tak, aby rolnicy mogli inwestować np. w systemy retencji, poprawiające zdolność gleby do zatrzymywania wody.
– Bez tego trudno sobie nawet wyobrazić, żebyśmy w perspektywie dwóch–trzech dekad poradzili sobie z produkcją rolną i bezpieczeństwem żywnościowym. Tak że jest to potężne wyzwanie; dużo większe niż same temperatury czy liczba dni słonecznych – podsumowuje Andrzej Gantner.
oprac. Kamila Szałaj, żródło: Newseria
