List otwarty do Krzysztofa Jurgiela, ministra rolnictwa

Konstytucja RP w art. 23 stanowi, że podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne. Zasada ta nie narusza postanowień art. art. 21 i 22, które stanowią, że Rzeczpospolita Polska chroni własność, prawo dziedziczenia. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny, który w ustawie z 14 kwietnia nie jest określony jako dający powód Agencji do wywłaszczenia właściciela gruntów rolnych. Nakazywanie bezpośredniego użytkowania gruntów rolnych przez 15 lat bez prawa ich wydzierżawienia ogranicza prawo własności i prawo wolności gospodarczej. W sytuacji gdy znaczna część rolników z mniejszych gospodarstw musi podejmować dodatkową pracę w kraju i za granicą, nie można pozbawiać ich prawa do własności. Rolnik jest nie tylko nabywcą gruntów rolnych, ale także ich sprzedawcą, dlatego należy umożliwić rolnikom sprzedaż nabywcom spoza rolnictwa działek o powierzchni do 1 ha, w tym także częściowo zalesionych.

Problemem strategicznym polskiego rolnictwa nie jest prywatny obrót działkami o powierzchni 5, 10, 15 ha w obrębie rodziny czy pomiędzy sąsiadami, ale obrót wielkimi areałami 10 000–20 000 ha i problem niezrealizowania do roku ubiegłego wyłączeń 30% ziem z dużych dzierżaw na rzecz rolników indywidualnych. Prawo pierwokupu ANR i ograniczenie kręgu nabywców tylko do gospodarstw rodzinnych powinno obowiązywać od kilku hektarów, np. 5 ha, aby umożliwić właściwą kontrolę Agencji nad przepływami wielkich powierzchni rolnych, a nie utrudniać obrotu gruntowego i właścicielskiego i zależnego pomiędzy rolnikami. Wstrzymanie sprzedaży gruntów rolnych z zasobu agencyjnego przy bardzo wysokich dzierżawach, rzędu kilku ton pszenicy z 1 ha, jest wyraźną nierównością wobec zapowiedzi, że dzierżawione mieszkania mogą stać się własnością dzierżawców, a co z tak drogimi dzierżawami rolnymi?

Polskie rolnictwo jest bardzo zróżnicowane – i sektorowo, i regionalnie – i ustawy nie mogą tych różnic nie uwzględniać i łamać zasad konstytucyjnych.

Roman Białachowski
KZPRiRB w Wielkopolsce
POZRKiOR w Poznaniu