Projekt zakłada, że w okresie 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy wstrzymuje się sprzedaż nieruchomości albo ich części wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, z wyjątkiem nieruchomości przeznaczonych na cele inwestycyjne, publiczne, oraz nieruchomości rolnych o powierzchni do 1 ha, a za zgodą Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi także innych nieruchomości. Spowoduje to, że podstawową formą gospodarowania nieruchomościami Zasobu będzie dzierżawa.
Projekt ustawy przewiduje także zmianę ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, księgach wieczystych i hipotece, Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz Kodeksu cywilnego.
Najważniejsze zmiany dotyczą aktualnie obowiązującej ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Ministerstwo Rolnictwa chce, aby nabywcami nieruchomości rolnych będą mogli być wyłącznie rolnicy indywidualni. Wyjątek stanowić będą osoby bliskie zbywcy, jednostki samorządu terytorialnego oraz Skarb Państwa a za zgodą Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych, wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej także inne podmioty.
Projekt uściśla definicję rolnika indywidualnego, przez dodanie, że warunek osobistej pracy w gospodarstwie jest spełniony między innymi wtedy, gdy dochody z prowadzenia gospodarstwa o powierzchni przekraczającej 20 ha użytków rolnych są nie niższe niż czwarta część wszystkich jego dochodów. Ma to służyć wyeliminowaniu możliwości spekulacyjnego zakupu ziemi rolnej przez osoby, których zasadnicza aktywność życiowa i zawodowa ma miejsce poza rolnictwem, a zakup ziemi traktują jako formę lokaty kapitału.
W zakresie zmian w ustawie z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa do najważniejszych należy wprowadzenie regulacji stanowiącej, że powierzchnia nieruchomości rolnych nabytych łącznie kiedykolwiek z Zasobu nie będzie mogła przekroczyć 300 ha. Ponadto nieruchomości rolne nabyte z Zasobu nie będą mogły być zbyte bez zgody Agencji w okresie 10 lat od dnia ich nabycia.
Pozostałe zmiany w zakresie innych ustaw wymienionych w projekcie mają charakter pomocniczy w stosunku do wcześniej omówionych zmian. Nowelizacja ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece umożliwi Agencji realizację prawa pierwokupu poprzez wykluczenie wcześniejszego obciążenia danej nieruchomości nadmiernymi hipotekami, które nie mają pokrycia w wartości rynkowej nieruchomości. Z kolei nowelizacja ustawy z 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne ma umożliwić Agencji uzyskanie niezbędnych przy wykonywaniu jej zadań informacji. Przewidziane zmiany w Kodeksie cywilnym mają na celu zapobieganie obchodzeniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego realizujących konstytucyjną zasadę oparcia ustroju rolnego o gospodarstwa rodzinne.
Ministerstwo twierdzi, że przyjęcie regulacji zawartych w projekcie prowadzić będzie do rzeczywistego, a nie jedynie deklaratywnego oparcia ustroju rolnego w Polsce na gospodarstwach rodzinnych. Stanowić to będzie wypełnienie normy art. 23 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym podstawą ustroju rolnego w Polsce są gospodarstwa rodzinne.
Resort Rolnictwa uważa, że projektowana ustawa zmierza do wzmocnienia ochrony ziemi rolniczej w Polsce przed jej spekulacyjnym nabywaniem przez osoby, które nie gwarantują zgodnego z interesem społecznym wykorzystania nabytej ziemi na cele rolnicze.
MRiRW
