Algorytmy ważą o losie rolników
To, co kilka lat temu miało pomóc rolnikom, w rzeczywistości napawa ich strachem, frustracją i poczuciem niesprawiedliwości. Rolnicy pytają: Jak działa aplikacja "Zgłoś szkodę rolniczą"? Jak wylicza ich straty suszowe? Resort Cyfryzacji odpowiada wymijająco.
Toteż Krajowa Rada Izb Rolniczych zwróciła się z oficjalnym zapytaniem do ministerstwa rolnictwa. Odpowiedź? Pełna fachowych sformułowań, które wcale nie rozwiewają wątpliwości.
A kto za tym wszystkim stoi? Otóż algorytm. To na jego podstawie aplikacja analizuje dane meteorologiczne, opady, parowanie z powierzchni gleby, by potem to wszystko dopasować do rodzaju gleby oraz upraw. Jaki jest efekt? Tego chyba mówić nie trzeba...
Jak działa system monitorowania suszy?
Straty, których przyczyną jest susza, wyliczane się na podstawie tzw. Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW). To inaczej ilość opadów minus parowanie. Gdy więc więcej wody wyparuje aniżeli spadnie z nieba, wtedy można powiedzieć o suszy.
System Monitoringu Suszy Rolniczej, prowadzony przez IUNG w Puławach, zbiera dane pogodowe, oblicza KBW dla danego regionu i dla konkretnej uprawy, uwzględniając przy tym typ gleby. Dane te płyną do aplikacji "Zgłoś szkodę rolniczą", która następnie wylicza straty procentowe w plonach. Te, jak wiemy, decydują o tym, czy rolnik dostanie odszkodowanie.
Cały system wspiera się nowoczesną technologią, informacje przekazywane są do niego z radarów pogodowych POLRAD, obserwacji satelitarnych czy cyfrowych map glebowo-rolniczych.
Przecież wszystko jest zgodnie z przepisami
Chociaż system aplikacyjny działa "zgodnie z rozporządzeniem", to rolnicy pozbawieni są możliwości odwołania się od jego wyniku. Dostają wygenerowaną automatycznie kalkulację lub protokół strat i to byłoby na tyle...
Bo, jak wyjaśnia resort, aplikacyjne dokumenty to nie dokumenty "administracyjne"! A skoro nie, to nie podlegają weryfikacji. Rolnik może jedynie zapłakać nad takim "wyrokiem", bo apelacji od cyfrowej "decyzji" nie ma i nie będzie. I co z tego, że na polu uprawy usychają na jego oczach, gdy w systemie brak podstaw do uznania szkody.
Algorytm "Zgłoś szkodę rolniczą" chyba za suszą nie przepada...
Technologie satelitarne nie widzą pól?
Jak podaje resort, od 2020 roku system cyfrowy szacujący szkody suszowe korzysta z danych satelitarnych i radarowych. Cel? Oczywiście, by bardzo precyzyjnie określić to, jaki jest poziom opadów. Zwie się to teledetekcją. Ma ona pomóc w dokładniejszym szacowaniu strat suszowych.
Coż, brzmi dobrze i nowocześnie, ale dla rolników ta fizyka/matematyka/astronomia jest mało istotna, jeśli nijak ma się to do tego, co widać na polu. Jednak najgorsze jest to, że trudno tutaj cokolwiek udowodnić.
Rolnicy żądają transparentności i sprawiedliwości
Nie dość, że algorytmy są bezduszne w obliczeniach, to jeszcze wynik ich pracy bazuje na okresie, który nijak się ma do rzeczywistego cyklu produkcji rolniczej. Postulaty w tej sprawie pojawiają się od początku funkcjonowania aplikacji. Rolnicy żądają, by monitorować straty przez cały rok gospodarczy, a nie tylko według kalendarzowych ram z aktu prawnego. Na żądaniach się kończy, bo przecież taką mamy ustawę.
Uczuciwy i zrozumiały - to dalej będzie tylko utopia
Mając ograniczony wgląd w to, jak dokładnie wyliczane są straty suszowe. Nie dysponując narzędziem odwoławczym. Ponosząc olbrzymie szkody i straty finansowe, rolnicy mogą jedynie pomarzyć o systemie monitorowania suszy uczciwym, przejrzystym i zrozumiałym.
Agnieszka Sawicka
