Wsparcie jest przewidziane dla domów już istniejących oraz takich, co do których wydano już zgodę na rozpoczęcie budowy. Można rozliczać koszty poniesione od 1 stycznia 2018 r. do 30 czerwca 2029 r. Przedsięwzięcie nie może jednak zostać zakończone przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie.
- dla wniosków złożonych do 30 czerwca 2019 r. – od 1 stycznia 2018 r.,lecz nie wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie,
- dla wniosków złożonych od 1 lipca 2019 r. – nie wcześniej niż złożenie wniosku o dofinansowanie(z wyłączeniem dokumentacji projektowej i audytu energetycznego, które mogą być wykonane wcześniej).
Z kolei zakończenie przedsięwzięcia (data wystawienia ostatniej faktury) oznacza zakończenie wszystkich prac objętych umową o dofinansowanie, pozwalające na prawidłową eksploatację zamontowanych urządzeń.
Poniesienie ostatniego kosztu nie może nastąpić później niż 24 miesiące po podpisaniu umowy.
W ramach „Czystego powietrza” przewiduje się dofinansowanie w formie dotacji lub pożyczki, m.in. na:
- wymianę starych źródeł ciepła (pieców i kotłów na paliwa stałe) oraz zakup i montaż nowych źródeł ciepła spełniających wymagania programu,
- docieplenie przegród budynku,
- wymianę stolarki okiennej i drzwiowej,
- montaż lub modernizację instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej,
- instalacje odnawialnych źródeł energii (kolektorów słonecznych i instalacji fotowoltaicznej),
- montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.
Szczegółowy wykaz kosztów kwalifikowanych wraz z limitami jednostkowych kosztów kwalifikowanych dla poszczególnych zakresów prac znajduje się w tabeli 1. W załączniku nr 1 do programu „Czyste Powietrze” znajdują się „Wymagania techniczne” dla dokumentacji, usług, urządzeń, instalacji oraz wyrobów budowlanych stanowiących koszty kwalifikowane (patrz ramka kolejnej stronie artykułu).
Warunek: wymiana źródła ciepła
Jeśli w istniejącym budynku znajduje się piec kopciuch lub każdy, który nie spełnia nowych wymagań, osoba, która chce skorzystać ze wsparcia, musi koniecznie zaplanować wymianę pieca, by móc otrzymać wsparcie na inne przewidziane w programie elementy. Na przykład kocioł na paliwo stałe spełnia wymagania, jeśli ma co najmniej 5. klasę normy europejskiej EN 303-5:2012 lub nowszej, kocioł gazowy lub olejowy kondensacyjny – jeśli jest określony symbolem 5 gwiazdek (wg Dyrektywy Rady 92/42/EWG z 21 maja 1992 r. Należy wziąć pod uwagę, iż w przypadku wymiany indywidualnego źródła ciepła na paliwa stałe realizacja inwestycji może być dofinansowana jedynie w sytuacji, gdy wymieniane źródło ciepła będzie trwale wyłączone z użytku. Potwierdzeniem tego jest imienny dokument zezłomowania lub karta przekazania odpadu.
Uwaga: warunkiem montażu kotła na węgiel, a od 1 lipca 2019 r. – wszystkich kotłów na paliwo stałe, jest brak możliwości podłączenia lub brak uzasadnienia ekonomicznego podłączenia do sieci dystrybucji gazu. Natomiast w dopiero budowanych domach część kosztów może być dofinansowana pod warunkiem ich poniesienia do 31 grudnia 2019 r. Chodzi tutaj o węzeł cieplny, pompę ciepła, kocioł gazowy, kocioł olejowy, kocioł na paliwo stałe oraz materiały budowlane wchodzące w skład ogrzewania elektrycznego i przyłącze do sieci ciepłowniczej, gazowej i elektroenergetycznej.
Trzeba być świadomym, iż gdy w budynku, w którym jest realizowany program „Czyste powietrze” prowadzona jest działalność gospodarcza, wysokość kosztów kwalifikowanych jest pomniejszana proporcjonalnie do powierzchni zajmowanej na prowadzenie firmy. Podatek VAT jest kosztem kwalifikowanym tylko wówczas, gdy jest faktycznie ponoszony przez beneficjenta, który nie ma możliwości prawnej odliczenia tego podatku.
Dotacja, pożyczka i ulga – jak to działa?
Dzięki wprowadzonej uldze termomodernizacyjnej wsparcie w ramach „Czystego powietrza” odbywa się dwutorowo. Aczkolwiek podzielono tutaj beneficjentów na dwie grupy (patrz tab. 2 i 3). Do pierwszej należą osoby, które nie podlegają opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (tab. 2), czyli np. rolnicy, oraz osoby, które chcą korzystać z dofinansowania na nowo budowane budynki. Ta grupa wnioskujących może korzystać tylko z dotacji i resztę kosztów uzupełniać pożyczką, ale nie przysługuje jej ulga termomodernizacyjna.Mogą one liczyć na dotacje minimum do 30% i maksymalnie do 90%.
Do drugiej grupy (tab. 3) należą pozostali, tzn. osoby rozliczające podatek od osób fizycznych, np. pracujący zawodowo, prowadzący firmy, emeryci, którzy chcą zmodernizować istniejący już budynek. Będą oni mogli, oprócz dotacji (min. do 15%, maks. do 90%) i pożyczki, rozliczając się indywidualnie lub z małżonkiem, skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej.
W obu grupach intensywność dofinansowania zależy od miesięcznego dochodu na osobę w gospodarstwie domowym wnioskodawcy za rok podatkowy poprzedzający datę złożenia wniosku. Dochody liczy się tak samo, jak do programu 500 plus.
Niezależnie, czy wnioskujący może rozliczać ulgę, czy nie, może ubiegać się albo wyłącznie o dotację, albo wyłącznie o pożyczkę, albo o dotację i pożyczkę. Przy czym dla wnioskodawców rozliczających PIT, których średni miesięczny dochód na osobę przekracza 1600 zł na osobę, wysokość dofinansowania jest uzależniona dodatkowo od osiągniętego przez niego lub/i małżonka (w przypadku wspólnego rozliczenia) rocznego dochodu stanowiącego podstawę do opodatkowania. Pod uwagę brany jest rok podatkowy poprzedzający datę złożenia wniosku. Co ważne, rodziny, w których roczny dochód nie przekracza 125,5 tys. zł, mogą skorzystać zarówno z dopłaty, jak i ulgi termomodernizacyjnej w podatku.
Pożyczka może być udzielana na maksymalnie 180 miesięcy. Okres finansowania liczony jest od daty pierwszej planowanej wypłaty transzy pożyczki do planowanej spłaty ostatniej raty kapitałowej. Jej oprocentowanie jest zmienne i wynosi: WIBOR 12 M plus 70 punktów bazowych i nie mniej niż 2% rocznie. Wysokość oprocentowania ustala się w cyklu rocznym. Można tutaj liczyć na 12-miesięczną karencję w spłacie rat kapitałowych. Karencja jest liczona od wypłaty ostatniej transzy pożyczki do spłaty pierwszej raty kapitałowej. Wlicza się ją w okres spłaty pożyczki.
Dotacja i pożyczka mogą być wypłacane zarówno po zrealizowaniu części lub całości przedsięwzięcia. Środki mogą być przekazane po zakupie, dostawie i montażu urządzeń, instalacji oraz wyrobów budowlanych na rachunek bankowy wykonawcy, a jeżeli dowody księgowe zostały przez beneficjenta opłacone – na jego rachunek bankowy.
Dochód z gospodarstwa – jak go liczyć?
Jak wskazuje załącznik nr 2 do regulaminu naboru wniosków, w przypadku rolników dochód z prowadzenia gospodarstwa rolnego wylicza się, mnożąc liczbę hektarów przeliczeniowych (własnych i dzierżawionych) oraz stawki przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych w danym roku. Dochód ten jest ogłaszany corocznie przez GUS. Do czasu ogłoszenia dochodu z 2018 r. zastosowanie ma dochód z 2017 r., który wynosi 3399 zł za hektar przeliczeniowy. W przypadku gdy osoby tworzące gospodarstwo domowe uzyskują dochody z gospodarstwa rolnego oraz dochody pozarolnicze, sumuje się je.
Według wspomnianego regulaminu naboru wniosków, do powierzchni gospodarstwa wlicza się także grunty oddane w dzierżawę, z wyjątkiem ziemi oddanej w dzierżawę na podstawie umowy dzierżawy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (czyli za rentę lub emeryturę rolniczą) lub w celu uzyskania renty strukturalnej z Unii Europejskiej. W przypadku gdy rolnik dzierżawi gospodarstwo, które zostało oddane w dzierżawę za rentę lub emeryturę z KRUS, czynsz z tytułu dzierżawy pomniejsza dochód uzyskany z gospodarstwa. Dotyczy to także sytuacji, w której rolnik dzierżawi ziemię od KOWR.
Takie podejście nie jest korzystne dla rolników, którzy oddali ziemię w dzierżawę na podstawie zwykłej umowy, czyli innej niż wymienione powyżej. Dochód z tej ziemi jest bowiem liczony wtedy zarówno temu, który ją użytkuje, czyli dzierżawcy, jak i wydzierżawiającemu.
Przykłady dotyczące wyliczenia dochodu oraz wysokości dotacji dla rodziny rolniczej oraz rozliczającej PIT zamieszczamy na końcu artykułu (patrz przykład 1. i przykład 2.).
Od wniosku do wypłaty
Zanim złoży się wniosek o wsparcie, należy wykonać audyt energetyczny lub przedstawić uproszczoną analizę energetyczną zweryfikowaną przez przedstawiciela WFOŚiGW. Jest to konieczne do oceny potrzeb budynku. Wniosek można złożyć elektronicznie oraz na papierze. Zaletą formy elektronicznej jest m.in. to, że aplikacja internetowa udostępnia automatycznie wyliczenia niezbędne do wykonania uproszczonej analizy energetycznej. Jest to nic innego jak ocena stanu technicznego oraz wyliczenia kosztów modernizacji.
Aplikacja prowadzi krok po kroku przez poszczególne pola wniosku. Jeśli będą błędy, nie pozwoli przejść dalej. Gotowy formularz wniosku umieszcza się w skrzynce podawczej. Wydrukowaną wersję formularza należy podpisać i wraz z wypełnionymi załącznikami przesłać lub dostarczyć osobiście do funduszu. Wszelkie informacje na temat złożonego formularza będą dostępne po zalogowaniu się do portalu.
Od dnia złożenia wniosku o dofinansowanie, w trakcie realizacji oraz w okresie trwałości, przedstawiciele funduszu ochrony środowiska lub podmioty zewnętrzne mogą dokonać kontroli przedsięwzięcia. Okres trwałości wynosi 3 lata od zakończenia inwestycji. W tym czasie nie można zmienić przeznaczenia budynku na inny, zdemontować urządzeń, instalacji oraz wyrobów budowlanych zakupionych i zainstalowanych z „Czystego powietrza”, a także zainstalować dodatkowych źródeł ciepła niespełniających warunków technicznych tego programu.
Przykład 1.
Załóżmy, że rolnik, który ma czteroosobową rodzinę i 20 ha średniej jakości ziemi, czyli 18 ha przeliczeniowych, chce wymienić starego kopciucha na nowy piec i ocieplić dom oraz wymienić tyle okien, ile pozwoli mu na to maksymalna kwota dotacji, czyli 53 tys. zł. Oprócz swoich gruntów rolnik użytkuje jeszcze 5 ha (3 ha przeliczeniowe), które dzierżawi od sąsiada. Dzięki tej umowie sąsiad mógł przejść na emeryturę rolniczą. Za hektar dzierżawy płaci 1000 zł na rok.
Do dochodu gospodarstwa musi wliczyć wszystkie grunty, zarówno swoje, jak i dzierżawione, czyli łącznie 21 ha przeliczeniowych. Dochód z tej ziemi według GUS wynosi 71 379 zł. Rolnik może sobie od tej kwoty odliczyć czynsz dzierżawny, czyli 5000 zł. Po korekcie uzyskuje więc roczny dochód w kwocie 66 379 zł, 5531 zł miesięcznie, co daje 1382 zł na osobę na miesiąc. Według założeń programu „Czyste powietrze” kwalifikuje się do dotacji w wysokości 50%, czyli 26 500 zł. Resztę musi albo sfinansować pożyczką, albo dołożyć z własnych środków. Pożyczka nie powinna być wyższa niż 50% kosztów, ale może też być mniejsza. Jeśli żona rolnika pracowałaby zawodowo, należałoby jej dochód doliczyć do tego osiąganego z gospodarstwa i przeliczyć na wszystkich członków rodziny – wtedy dotacja byłaby na pewno mniejsza.
Przykład 2.
Załóżmy, że czteroosobowa rodzina nie ma gospodarstwa, dwie osoby pracują zawodowo i rozliczają PIT, a budynek, w którym zamierzają wymienić piec i wykonać inne inwestycje termomodernizacyjne, jest już użytkowany. W miejscowości, w której mieszkają, nie ma sieci ciepłowniczej, nie ma też podłączonego gazu. Dochód w tej rodzinie na osobę wynosi tyle samo, co w rodzinie rolniczej z pierwszego przykładu, czyli 1382 zł, a koszt zakładanych inwestycji – również 53 tys. zł.
Dotacja w tej sytuacji będzie mniejsza, wyniesie 43%, czyli 22 790 zł. Resztę albo rodzina sfinansuje pożyczką, albo wyłoży z własnej kieszeni i skorzysta z ulgi termomodernizacyjnej, którą odliczy w zeznaniu podatkowym, pomniejszając podstawę obliczenia podatku o 30 210 zł. Jeśli rodzina rozlicza się według 18-procentowej stawki podatku, skorzysta na uldze 5438 zł.
