Kazimierz Dolny znów zabrzmiał muzyką ludową
Publiczność zgromadzona w miasteczku nad Wisłą oraz jury festiwalu, któremu przewodniczył prof. dr hab. Jan Adamowski, w dniach 27–29 czerwca 2025 r. obejrzała i wysłuchała 20 kapel, 39 zespołów śpiewaczych, 12 solistów instrumentalistów, 23 solistów śpiewaków oraz 33 grupy w konkursie „Mistrz i uczeń”. W sumie około 600 artystów z 15 województw.
Tak grali i śpiewali nasi przodkowie
– Podczas festiwalu w Kazimierzu prezentuje się ulotne przejawy duchowej kultury wsi, czyli to, co jej mieszkańcy stworzyli dawno temu, utrwalili przez wieki w ludowych obrzędach i zwyczajach, zachowali w zbiorowej i indywidualnej pamięci kolejnych pokoleń – mówi Andrzej Wojtan, redaktor gazety festiwalowej „Burczybas”, który był na wszystkich festiwalach, od pół wieku aktywnie włącza się w jego organizację i promocję. – Dziś przychodzą na estradę, mówiąc: patrzcie i słuchajcie, tak grali, śpiewali, świętowali i bawili się nasi przodkowie lat temu pięćdziesiąt, sto, a pewnie i znacznie więcej. Najcenniejszą rzeczą zawsze jest i będzie atmosfera wynikająca z naturalnej potrzeby grania, śpiewania – z potrzeby serca.
Baszty rozdane! Kto zgarnął główne nagrody?
Kto w tym roku wyjechał z Kazimierza najbardziej usatysfakcjonowany? W kategorii „Kapele” Basztę – nagrodę główną w wysokości 3000 zł – festiwalowe jury przyznało Kapeli Ludowej „Trzcinicoki” z Trzcinicy (województwo podkarpackie).
W kategorii „Zespoły śpiewacze” doszło do niecodziennej sytuacji. Jury ze względu na dużą liczbę występujących grup śpiewaczych i ich wysoki poziom przyznało dwie równorzędne Baszty – nagrody główne w wysokości 3000 zł. Pierwszą z równorzędnych nagród zdobył Zespół Śpiewaczy „Dobryna” z Białegostoku (województwo podlaskie), drugą Zespół Śpiewaczy „Dorbozianki” z Dorboz (województwo lubelskie).
W kolejnej festiwalowej kategorii – „Solistów instrumentalistów” największe uznanie jury zdobył i tym samym otrzymał Basztę – nagrodę główną w wysokości 1600 zł – Michał Umławski z Włoszakowic (województwo wielkopolskie).
Janina Pydo to laureatka w kategorii „Soliści – śpiewacy”. Śpiewaczka z Zastawia (województwo lubelskie) uhonorowana została Basztą – nagrodą główną w wysokości 1600 zł. Ukończyła 95 lat, pracowała w gospodarstwie, zawsze mieszkała na wsi. Jest śpiewaczką z obszaru Roztocza Zachodniego o unikatowym repertuarze pieśni obrzędowych, religijnych i świeckich wykonywanych w tradycyjnej gwarze.
Mistrz i uczennice – rodzinne granie z pasją
W konkursie „Mistrz i uczeń” wystąpiły i zdobyły jedną z pierwszych nagród Lucja Guźniczak (11 lat) i Maria Guźniczak (15 lat). Ich mistrzem jest Roman Wojciechowski z Tomaszowa Mazowieckiego (województwo łódzkie). Ten skrzypek i saksofonista urodził się w 1949 r. w Ciebłowicach Dużych, w powiecie tomaszowskim. Jak często w takich przypadkach bywa, muzyka stanowiła od dziecka obiekt jego fascynacji.
– Mieliśmy taki młody zespół, graliśmy wieczorki w Teofilowie – wspomina muzyk. – Spędzali tam wczasy tramwajarze, cukiernicy, kolejarze. Tam stawialiśmy pierwsze kroki. No a potem wesela! Ale wciąż ciągnęła mnie muzyka ludowa.
Saksofon stał się drugą po skrzypcach miłością Wojciechowskiego. Przez wiele lat grał na nim w orkiestrze dętej przy Zakładach Włókien Chemicznych „Wistom” w Tomaszowie, gdzie pracował. Przez 10 lat prowadził również kapelę podwórkową przy tomaszowskim Klubie Podkowa. W muzyce ludowej najważniejsze są dla niego styl, jakość i wyczucie.
– Ludziom często się wydaje, że to łatwizna. Nie zgadzam się z tym! Mieliśmy przyjemność grać w Lublinie ze światowej sławy muzykiem jazzowym, Michałem Urbaniakiem. Przyznał, że nie każdy się do tego nadaje, że to nie jest wcale takie proste. Bo z tym się trzeba urodzić! Oberka trzeba czuć! Nie chodzi o to, żeby nakłaść w niego tyle ozdobników, ile tylko się da. Trzeba znać umiar i wiedzieć, gdzie to zrobić, żeby dodać tej muzyce smaku.
Kultura to wspólne dzieło – kto wspiera Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym
Jury, oceniając dobór regionalnego repertuaru, cechy regionalnego stylu oraz poziom artystyczny, przyznało nagrody i wyróżnienia na łączną kwotę 101 050 zł. Fundatorami nagród są Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marszałek Województwa Lubelskiego, Centrum Spotkania Kultur w Lublinie, Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi oraz Międzynarodowa Organizacja Sztuki Ludowej – Sekcja Polska.
Nagrody w formie voucherów na stroje dla najmłodszych laureatów festiwalu, o łącznej wartości 12 500 zł, ufundowała Pracownia Stroju Ludowego i Haftu Stanisławy Łukaszczyk z Poronina. Nagrody dla basztowców w formie specjalnie przygotowanej ceramiki o łącznej wartości 2000 zł przygotowała i ufundowała Manufaktura Bolesławiec – Magazyn Centralny.
Krzysztof Janisławski
