Włókno surowe to mniej lub bardziej złożone węglowodany, czyli w zasadzie cukry z tą różnicą, że nieprzyswajalne bądź też przyswajalne w minimalnym stopniu. W skład włókna surowego wchodzą m.in. tzw. polisacharydy nieskrobiowe (NSP). Związki te znajdują się we wszystkich komponentach paszowych pochodzenia roślinnego, gdyż stanowią nieodłączny składnik ściany komórkowej roślin i uznawane są za substancje antyżywieniowe.
Szkodliwy wpływ
Polisacharydy nieskrobiowe są mało strawne u świń, a ponadto mają negatywny wpływ na strawność białka surowego i innych składników odżywczych. Przyczyniają się do obniżenia wartości pokarmowej pasz, obniżają strawność energii oraz przyswajalność i wykorzystanie pozostałych składników pokarmowych. Prowadzą tym samym do zahamowania wzrostu zwierząt i wpływają negatywnie na ich zdrowotność. W ich skład wchodzą m.in. celuloza, ligniny, β-glukany, arabino- i heteroksylany oraz pektyny.
Poprawę wykorzystania związków zawartych w zbożach można uzyskać poprzez podanie enzymów egzogennych wraz z paszą. Przy stosowaniu dodatków enzymatycznych należy wziąć pod uwagę zarówno wiek zwierząt, jak i skład surowcowy mieszanki paszowej. Preparat enzymatyczny musi być właściwie dobrany, aby był skuteczny. Efektywność enzymów zależy zarówno od temperatury, pH, jak i wilgotności. Najlepsze rezultaty ich działania daje żywienie świń na mokro albo przynajmniej paszą zwilżoną.
Na lepsze trawienie
Enzymy to związki o charakterze białkowym wrażliwe na wysoką temperaturę (nie może przekraczać 70°C). Jeżeli ze względów technologicznych potrzebna jest wyższa temperatura, enzymy należy podawać na końcu procesu po schłodzeniu paszy.
W czasie przechowywania obniża się ich aktywność, dlatego aby przedłużyć ich pełne działanie od 6 do 9 miesięcy należy stosować specjalne stabilizatory, jednak nie zaleca się przechowywania pasz z enzymami powyżej 2 miesięcy. Enzymy są bardzo reaktywne i nie ulegają wyczerpaniu w wyniku reakcji, dlatego stosuje się je w minimalnych ilościach od 0,15 do 1 kg na tonę paszy w zależności od aktywności enzymu.
Dla prosiąt, u których układ wydzielania enzymów trawiennych nie jest jeszcze w pełni wykształcony zaleca się szczególnie preparaty enzymatyczne zawierające alfa-amylazę oraz proteazy, wspomagające trawienie skrobi oraz białka pasz zawierającego czynniki antytrypsynowe, a także enzymy rozkładające nieskrobiowe polisacharydy obecne w zbożach, jak ksylanaza czy betaglukanaza. Enzymy poprawiają strawność paszy i jest ona lepiej przyswajalna. Daje to pożądany efekt w postaci lepszych przyrostów i mniejszego zużycia paszy. Enzymy wpływają również na lepszy smak mieszanki paszowej, co wpływa na większe jej pobranie przez zwierzęta.
Najbardziej skuteczne jest stosowanie preparatów enzymatycznych w czasie dwóch tygodni po odsadzeniu. Efektem ich stosowania jest poprawa strawności białka z 67 do 76%, a energii z 70 do 77%. Dodatkowo, dzięki wykorzystaniu enzymów obserwujemy spadek zachorowań i upadków zwierząt, a także poprawę przyrostów masy ciała i lepsze wykorzystanie paszy (o około 10%). Dodatek enzymów pozwala na szybsze włączenie do żywienia zbóż po zbiorach, gdyż przeciwdziałają one ujemnym skutkom spowodowanym niepełnym wypoceniem się ziarna. Stosowanie enzymów jest bezpieczne. Ulegają one rozkładowi w jelicie cienkim, a następnie są wchłaniane przez nabłonek jelit.
Przyswajalny fosfor
Do minerałów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu należy fosfor. Podstawę żywienia świń stanowią pasze roślinne o niewielkiej jego dostępności (w granicach 3–12 g/kg suchej masy paszy). Występuje on w nich w dwóch formach: fitynowej (nieprzyswajalnej) i niefitynowej (przyswajalnej). W celu wykorzystania fosforu fitynowego niezbędny jest dodatek do paszy enzymu – fitazy, która pozwoli na zwiększenie dostępności fosforu z pasz roślinnych o około 35–55%.
Stwierdzono, że obecność fosforu w formie fitynowej przyczynia się do pogorszenia wykorzystania pozostałych składników pokarmowych. Kwas fitynowy może tworzyć połączenia z białkiem paszy, skrobią oraz enzymami, w związku z czym ogranicza przyswajalność składników odżywczych i hamuje działanie enzymów. Dodatek fitazy pozwoli na zmniejszenie dodatku fosforu do paszy w postaci fosforanów (niższe koszty paszy) oraz obniży jego emisję do środowiska (więcej zostanie zatrzymane i wykorzystane przez organizm).
Dominika Stancelewska
