W odchowie prosiąt najważniejsze jest żywienie, gdyż w pierwszych tygodniach życia zwierząt następuje intensywny wzrost tkanek i narządów, kształtuje się odporność organizmu decydująca o przystosowaniu do środowiska. Prosięta między urodzeniem a odsadzeniem przyrastają średnio 180–240 g dziennie, zaś po odsadzeniu do 8. tygodnia życia – około 250–300 g. W 28. dniu prosięta powinny ważyć około 7–8 kg.
Pierwsze pasze dla prosiąt stosowane do momentu odsadzenia powinny przygotować przewód pokarmowy do pobierania surowców stałych. Muszą zawierać składniki o dużej strawności, które nie zalegają w układzie pokarmowym i tym samym nie powodują niepożądanej fermentacji. Już od 5.–6. dnia życia warto podawać prosiętom paszę typu prestarter. Początkowo w małych ilościach, ale do woli. Karmnik uzupełniamy niewielkimi porcjami często, ale dopiero po wyjedzeniu wcześniej podanej dawki, gdyż pasza przesiąka zapachem chlewni, podobnie jeśli worek nie będzie szczelnie zamknięty. Dochodzi też do jej zakażenia grzybami i bakteriami, co może powodować u prosiąt choroby przewodu pokarmowego.
Przejście na paszę stałą
Z uwagi na dobrostan zwierząt zalecane jest odsadzanie prosiąt nie wcześniej niż w 28. dniu życia. Jednak ze względów zdrowotnych w wielu dużych gospodarstwach prosięta odsadzane są od loch już w 21. dniu, pod warunkiem że na odchowalni są stworzone bardzo dobre warunki. Wskazaniem do takiego postępowania jest to, że w późniejszym okresie locha przenosi wiele chorób na oseski. Dochodzi do zakażenia prosiąt ze względu na niewykształconą jeszcze odporność na czynniki środowiskowe.
Zalecane jest podawanie prestartera w formie pudru. Dzięki wysokiej higroskopijności pasza przykleja się wtedy do ryjka prosiąt, zwiększając ich zainteresowanie pokarmem. Można ją podawać na mokro bądź na sucho. Z kolei stosowanie drobnego granulatu uniemożliwia rozwarstwianie się paszy, redukuje pylenie i podnosi higienę skarmiania.
Zalecane jest podawanie prestartera w formie pudru. Dzięki wysokiej higroskopijności pasza przykleja się wtedy do ryjka prosiąt, zwiększając ich zainteresowanie pokarmem. Można ją podawać na mokro bądź na sucho. Z kolei stosowanie drobnego granulatu uniemożliwia rozwarstwianie się paszy, redukuje pylenie i podnosi higienę skarmiania.
Zastosowanie w tym okresie paszy z dużą ilością białka roślinnego może powodować stany zapalne przewodu pokarmowego, a w konsekwencji – biegunkę i upadki. Pasza podawana prosiętom musi charakteryzować się bardzo dobrą strawnością i zawierać łatwo przyswajalne węglowodany, tłuszcze oraz dużo produktów mlecznych. Zawartość suszonej serwatki i obecnej w niej laktozy nie powinna być jednak większa niż 6–7%. Po odsadzeniu podstawę energetyczną podawanej paszy stanowią skrobia, laktoza i tłuszcz. Prosięta słabo trawią skrobię, natomiast stosunkowo dobrze trawiona jest laktoza serwatkowa i tłuszcz, szczególnie zemulgowany. Jako źródło tłuszczu stosowane są olej rzepakowy, sojowy, słonecznikowy lub bardzo wysokiej jakości kokosowy. Natłuszczenie paszy ogranicza ryzyko jej rozwarstwiania się. Dodatek tłuszczu do paszy prestarter nie powinien przekraczać 3–4%.
Tylko zboża po obróbce
Samo śrutowanie zbóż nie jest wystarczające dla dobrego trawienia skrobi. Dlatego lepsze do mieszanek typu prestarter, szczególnie na okres odsadzenia, jest zboże obrabiane hydrotermicznie przy użyciu takich urządzeń, jak ekstruder, ekspander lub mikronizator. Dlatego też wyprodukowanie mieszanki tego typu we własnym gospodarstwie jest niemożliwe i lepiej ją nabyć w postaci gotowego produktu. Nawet jeśli jest droga, prosięta w tym okresie nie pobierają dużo paszy i warto w nią zainwestować.
Gotowe prestartery mają w swoim składzie także specjalnie dobrane włókna strukturalne ułatwiające prawidłowe przesuwanie się zawartości jelit. Niestrawione resztki nie mają zatem możliwości zalegania. Mieszanki podawane prosiętom muszą być smaczne i ładnie pachnieć, by zachęcać je do pobierania. Powinny stanowić konkurencję dla mleka matki, a w okresie odsadzania sprawić, by prosięta jadły pomimo stresu związanego z przemieszczeniem i nie traciły masy ciała.
Gotowe prestartery mają w swoim składzie także specjalnie dobrane włókna strukturalne ułatwiające prawidłowe przesuwanie się zawartości jelit. Niestrawione resztki nie mają zatem możliwości zalegania. Mieszanki podawane prosiętom muszą być smaczne i ładnie pachnieć, by zachęcać je do pobierania. Powinny stanowić konkurencję dla mleka matki, a w okresie odsadzania sprawić, by prosięta jadły pomimo stresu związanego z przemieszczeniem i nie traciły masy ciała.
Przy odsadzaniu prestarter należy stosować jeszcze przez 2–3 tygodnie. Zmiana paszy na starter musi odbywać się stopniowo poprzez stosowanie w pierwszym okresie 75% paszy dla prosiąt i 25% mieszanki dla warchlaków, a następnie po 50% obu mieszanek.
Dominika Stancelewska
