Kastracja źle wpływa na prosięta z niską masą urodzeniową

Kastracja chirurgiczna jest wykonywana w wielu krajach Unii Europejskiej w celu uniknięcia niepożądanego agresywnego zachowania u knurów oraz pozbycia się odoru ich tusz. Ten powszechnie stosowany zabieg jest najbardziej skutecznym sposobem przeciwdziałania pogorszeniu się jakości konsumpcyjnej mięsa wskutek wystąpienia tzw. zapachu knurzego, co mogłoby wpłynąć na zmniejszenie jego spożycia. Zapach ten jest efektem nagromadzenia w słoninie oraz tłuszczu śródmięśniowym dużych ilości androsteronu – męskiego hormonu płciowego produkowanego przez jądra. Gromadzi się on w tych tkankach, ponieważ jest łatwo rozpuszczalny w tłuszczach.

Kastrację knurków wykonuje się najczęściej w pierwszych dniach życia bez stosowania środków znieczulających. Jednak badania wskazują, że zabieg ten jest bolesny i ma szkodliwy wpływ na zdrowie świń. Niesie ze sobą ryzyko wystąpienia różnych powikłań, które przyczyniają się do czasowego zahamowania tempa wzrostu. Mogą także pojawić się infekcje.

W Hiszpanii zbadano efekty kastracji chirurgicznej i jej wpływ na produkcyjność prosiąt w okresie ssania. Okazało się, że ma ona negatywny wpływ na oseski, szczególnie te z najniższą masą urodzeniową. Powoduje u nich wzrost śmiertelności przed odsadzeniem i wpływa negatywnie na masę ciała przy odsadzeniu.

Badania przeprowadzono na prawie 3,7 tys. knurków w wieku od 3 do 6 dni, w sumie objęło 721 miotów z dwóch różnych gospodarstw. W obrębie każdego miotu połowa knurków nie była poddana kastracji, a druga połowa była chirurgicznie wykastrowana. Kastrację chirurgiczną przeprowadziła przeszkolona osoba. Mierzono średnie dzienne przyrosty prosiąt, masę ciała przy odsadzeniu, odsetek śmiertelności przed odsadzeniem i zużycie antybiotyków. Badano także poziom białek ostrej fazy przed kastracją oraz 1. i 10. dnia po kastracji.

• Wczesne wykonanie kastracji ogranicza ryzyko infekcji i powikłań po zabiegu u posiąt

Nie zaobserwowano ogólnych różnic w masie ciała przy odsadzeniu i średnich dziennych przyrostach między obiema grupami. Różnice stwierdzono jednak, gdy te same parametry analizowano w 25% najlżejszych, 50% średnich i 25% najcięższych prosiąt przy urodzeniu. Odsetek śmiertelności przed odsadzeniem był wyższy wśród prosiąt chirurgicznie wykastrowanych niż w grupie nie poddanej zabiegowi. Szczególnie w najlżejszych oraz średnich grupach.

W grupie najcięższych zwierząt kastracja nie miała wpływu na śmiertelność przed odsadzeniem, ale zwierzęta niekastrowane wykazywały tendencję do wyższych dziennych przyrostów i większej masy ciała przy odsadzeniu. Nie stwierdzono różnic w odsetku świń leczonych antybiotykami pomiędzy grupą wykastrowaną oraz niewykastrowaną. Co więcej, poziom białek ostrej fazy był zwiększony u knurków dzień po kastracji, ale nie było różnicy między grupami w 10. dniu po zabiegu.

Obecnie kastracja chirurgiczna przeprowadzana bez znieczulenia jest dopuszczalna wyłącznie u knurków, jeśli ich wiek nie przekracza 7 dni. W Polsce większość świń poddawana jest kastracji bez znieczulenia. Ponieważ jednak mimo wszystko kastracja jest zabiegiem stresującym i bolesnym dla zwierząt, wpływającym negatywnie na ich dobrostan, niektóre kraje, jak chociażby Niemcy, zadeklarowały, że będą stopniowo wycofywały się z rutynowego przeprowadzania kastracji chirurgicznej. Zabieg bez użycia środków znieczulających ma zostać tam zakazany w przypadku zwierząt w każdym wieku.

• Zwiększona śmiertelność przed odsadzeniem oraz spadek pobrania paszy to główne efekty kastracji u prosiąt z niską masą urodzeniową

Należy się liczyć z tym, że prędzej czy później nas też czeka zaostrzenie przepisów dotyczących kastracji świń. Tak więc w związku z nieuchronnie zbliżającą się perspektywą wycofania możliwości kastracji chirurgicznej warto już teraz zastanowić się nad alternatywami metodami. Być może łatwiejszym sposobem okaże się kastracja chemiczna.

Minusem tej metody jest nieco wyższa cena oraz to, że knur zachowuje swój pierwotny instynkt, choć jest on znacznie osłabiony. Może dochodzić więc u osobników kastrowanych immunologicznie do zachowań agresywnych, co może stwarzać mimo wszystko problemy w produkcji. Z drugiej strony jest to metoda bezbolesna i poprawia efektywność tuczu knurków. Pobierają one więcej paszy i lepiej przyrastają, a mięso jest pozbawione nieprzyjemnego zapachu.

Kastrację chirurgiczną najlepiej jest przeprowadzać jak najwcześniej. Wraz z wiekiem prosiąt rośnie ryzyko wystąpienia powikłań w trakcie gojenia się ran, wyraźniej odczuwają one ból i stres, co przejawia się niechęcią do podchodzenia do paszy i w końcu spowolnieniem tempa przyrostów. Zauważono, że młodsze osobniki wykazują większą tolerancję na ból, co z pewnością jest związane z niedojrzałością układu nerwowego. Możliwość pojawienia się różnych infekcji u starszych prosiąt wynika ze wzrostu zanieczyszczenia mikrobiologicznego kojca porodowego, w związku z dłuższym okresem jego użytkowania po porodzie.

• Kastracja chirurgiczna ma wpływ na odchów prosiąt, a jej skutki zależą w dużej mierze od tego, czy urodzone prosięta będą wystarczająco ciężkie, aby ich organizm poradził sobie z tym bolesnym zabiegiem

Trzeba mieć na uwadze także to, że u knurków kastrowanych wcześnie nacięcia do przeprowadzenia zabiegu są mniejsze, co minimalizuje ryzyko wystąpienia infekcji. Rany goją się znacznie szybciej. Czas gojenia się ran i ryzyko wystąpienia infekcji są też związane z wysoką koncentracją przeciwciał siarowych i wyższym poziomem odporności biernej u młodszych osesków w porównaniu ze starszymi prosiętami. Ze względu na mniejsze ryzyko wystąpienia różnych powikłań oraz łatwość obsługi zwierząt i możliwość łączenia zabiegu z innymi wydaje się, że najlepszym terminem do jego przeprowadzania jest 3. dzień życia knurków.