Lepsze wykorzystanie paszy

Dzięki zmniejszeniu ilości drobnoustrojów obecnych w przewodzie pokarmowym, ograniczeniu infekcji oraz zmianom w składzie mikrobiologicznym układu pokarmowego antybiotykowe stymulatory wzrostu wpływały istotnie na wykorzystanie paszy. Po ich wycofaniu z żywienia świń sposobem na zwiększenie wykorzystania składników pokarmowych jest stosowanie dodatków takich jak enzymy paszowe, kwasy organiczne oraz ich sole, probiotyki, prebiotyki i zioła. Dodatki paszo­we zawarte w mieszance, dzięki swoim właściwościom powinny korzystnie wpływać na mikroflorę przewodu pokarmowego, chroniąc przed patogennymi drobnoustrojami, a także sprzyjając poprawie wykorzystania składników pokarmowych.

Do poprawy strawności pasz wykorzystywane są enzymy paszowe. Są to dodatki wspomagające procesy trawienia i rozkład związków organicznych. Są białkami, które przyspieszając reakcje biochemiczne dostarczają energię oraz odpowiednie związki potrzebne do budowy i funkcjonowania organizmu.

Podnoszą strawność

Enzymy paszowe są wytwarzane przy udziale mikroorganizmów takich jak grzyby, bakterie oraz drożdże. Są przydatne szczególnie w żywieniu młodych zwierząt, u których system trawienny nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Ich korzystne działanie obserwuje się także w sytuacji, gdy komponenty użyte do produkcji mieszanek charakteryzują się niską strawnością. Enzymy paszowe dodawane do pasz powodują rozkład polisacharydów pochodzenia nieskrobiowego, które należą do czynników antyżywieniowych z powodu negatywnego wpływu na procesy trawienia i wchłaniania skrobi, białek oraz tłuszczów w jelicie zwierząt monogastrycznych.

Enzymy w mieszankach paszowych dla świń:

• poprawiają strawność składników i zapewniają lepsze wykorzystanie paszy,
• powodują częściowy rozkład polisacharydów nieskrobiowych do prostszych związków,
• umożliwiają utrzymanie wyników tuczu na wyższym poziomie pomimo zastosowania gorszej jakości mieszanek,
• pozwalają na zwiększenie udziału włókna w paszy,
• ograniczają fermentację w jelitach i obniżają lepkość w układzie pokarmowym,
• redukują ilość wydalanych składników w kale,
• ograniczają ryzyko problemów kolibakteriozy po odsadzeniu prosiąt przez rozkład β-glukanów i fitynianów,
• wpływają korzystnie na równowagę mikrobiologiczną w układzie pokarmowym.

U młodych świń wprowadzenie do mieszanki preparatu enzymatycznego możne poprawić przyrosty dzienne o około 11%, a wykorzystanie paszy średnio o 7–8%.

Zakwaszenie paszy

Podawanie kwasów organicznych w paszach dla świń powoduje obniżenie pH oraz zmniejszenie zdolności buforującej paszy, a jednocześnie prowadzi do wzrostu kwasowości w układzie pokarmowym. W efekcie obserwuje się poprawę stanu zdrowotnego, lepszy wzrost zwierząt oraz poprawę wykorzystania paszy. Szczególnie ważne jest zakwaszanie paszy dla prosiąt, gdyż zmniejsza pH treści pokarmowej, zmniejsza koncentrację amoniaku w żołądku, poprawia morfologię jelit cienkich zwiększając wysokość kosmków jelitowych i zdolność wchłaniania, zwiększa strawność białka, energii i składników mineralnych. Odpowiednio zastosowany kwas organiczny lub mieszanina kwasów pozwala na ograniczenie problemów kolibakteriozy w okresie odchowu prosiąt oraz poprawę tempa wzrostu i wykorzystania paszy.

Jednym ze sposobów poprawy strawności i wykorzystania paszy, zwłaszcza w przypadku młodych zwierząt, jest stosowanie specjalnych dodatków paszowych

Funkcje związane z przywracaniem i zachowaniem naturalnej równowagi mikroflory przewodu pokarmowego pełnią też w organizmie zwierząt probiotyki. Wspomagają one fizjologiczne funkcje układu pokarmowego, związane z trawieniem i wchłanianiem oraz wzmacniają system immunologiczny organizmu, co pozwala na skuteczniejszą ochronę przewodu pokarmowego przed zakażeniami.

Stosowanie probiotyków w pa­sza­ch dla prosiąt wpływa korzystnie na stan błony śluzowej jelit, gdyż probiotyczne mikroorganizmy kolonizują ściany jelit, przez co zmniejszają się możliwości rozwoju dla bakterii chorobotwórczych. Dodatkowo wytwarzane są metabolity posiadające działanie przeciwbakteryjne, zmniejsza się ilość składników pokarmowych dostępnych dla patogenów oraz stymulowane są mechanizmy odporności.

Bakterie probiotyczne mają także zdolność wytwarzania enzymów rozkładających skrobię, białko i tłuszcz, dzięki czemu zwiększa się strawność składników pokarmowych oraz energetyczność paszy. Skuteczność działania probiotyków zależna jest między innymi od odpowiedniej selekcji szczepów oraz ilości żywych komórek docierających do jelit. Korzystnym efektem działania probiotyków jest zmniejszenie zaburzeń w układzie pokarmowym, a tym samym utrzymanie prawidłowego przebiegu procesów trawienia i wchłaniania.

Zwiększają odporność

Prebiotyki to substancje, które aktywują namnażanie się korzystnych bakterii, głównie z grupy Bifidobacterium. Do probiotyków zaliczamy między innymi mannanooligosacharydy czy fruktooligosacharydy. Wykazano, że drożdże z rodzaju Sacharomyces cerevisiae zawierają w ścianie komórkowej oligosacharydy mannanu posiadające silne właściwości podnoszące odporność. W niekorzystnych warunkach, poprzez przyłączanie się do błony śluzowej jelita, oligosacharydy ograniczają możliwość zasiedlenia w układzie pokarmowym patogennych mikroorganizmów, co pozwala zachować równowagę mikrobiologiczną, a tym samym uniknąć zaburzeń w procesach trawienia i wchłaniania.

Zioła, ekstrakty z ziół oraz olejki eteryczne zaliczane są z kolei do fitobiotyków. Zioła wykazują aktywność biologiczną wpływając korzystnie na poprawę odporności, działając bakteriobójczo i bakteriostatycznie, a także ograniczając niekorzystny wpływ substancji antyżywieniowych zawartych w paszy. Niektóre z preparatów ziołowych wpływają na zwiększenie pobierania paszy, a tym samym wielkość przyrostów dziennych i wykorzystanie paszy. W żywieniu prosiąt dużą przydatnością odznaczają się czosnek, jeżówka purpurowa, gorzknik kanadyjski i mięta pieprzowa.

Żywienie prosiąt po odsadzeniu do 45. dnia życia należy do najtrudniejszych elementów w czasie ich odchowu, gdyż podstawę energetyczną podawanej paszy stanowią skrobia i tłuszcz różnego rodzaju. Prosięta słabo trawią skrobię ze względu na niskie wydzielanie enzymów endogennych, szczególnie amylazy. Stosunkowo dobrze trawiona jest laktoza serwatkowa i tłuszcz, szczególnie zemulgowany.

Dla poprawienia wykorzystania skrobi poddaje się więc paszę poddaną procesom technologicznym. Dobrą strawność skrobi uzyskuje się przy zżelowaniu jej powyżej 80%. Śrutowanie zbóż powoduje kleikowanie skrobi na poziomie 20%, co jest niewystarczające dla jej dobrego trawienia. Dlatego obecnie zboże wykorzystywane w mieszankach typu prestarter, szczególnie na okres odsadzenia, jest obrabiane termicznie. Przeprowadza się to przy użyciu takich urządzeń jak ekstruder, ekspander lub mikronizator.

• Jakie enzymy w paszy?
  Enzymy paszowe stosowane są zazwyczaj jako mieszaniny kilku enzymów w postaci preparatów enzymatycznych. Każdy preparat zawiera oprócz enzymu głównego także inne enzymy towarzyszące. W paszach dla świń stosuje się najczęściej: beta-glukanazę, ksylanazę, fitazę i celulazę.
  
  
  Enzym beta-glukanaza przeznaczony jest przede wszystkim do mieszanek z dużym udziałem jęczmienia i owsa. Wprowadzony do mieszanki pełnoporcjowej dla świń, zawierającej wysoki poziom β-glukanów, wywiera korzystny wpływ na strawność energii, białka surowego i aminokwasów.
  
  
  Do mieszanek paszowych ze znacznym udziałem żyta, pszenicy lub pszenżyta dodawany jest enzym ksylanaza. Jej dodatek przyczynia się do zmniejszenia ujemnego wpływu polisacharydów nieskrobiowych znajdujących się w ziarnach zbóż na procesy trawienia i wchłaniania. Skutkuje to zmniejszeniem lepkość treści jelitowej, a w konsekwencji zwiększa się wykorzystanie energii z pobranej paszy.
  
  
  W celu poprawy strawności włókna pokarmowego w paszy stosuje się dodatek celulazy. Jest to enzym z grupy hydrolaz rozkładający wiązania alfa-glikozydowe w celulozie. Końcowym produktem rozkładu celulozy jest glukoza, która łatwo ulega trawieniu w układzie pokarmowym świń.
  
  
  Wszystkie mieszanki zawierające pasze pochodzenia roślinnego zazwyczaj są uzupełniane dodatkiem fitazy. Enzym ten jest przeznaczony dla zwierząt monogastrycznych i ma na celu zwiększenie dostępności fosforu oraz składników mineralnych. Wprowadzenie fitazy pochodzenia mikrobiologicznego do mieszanki paszowej zwiększa dostępność fosforu z pasz roślinnych o około 35–55%.

Dominika Stancelewska