Odporność wypita z mlekiem matki

Rozwój systemu odpornościowego u świń rozpoczyna się we wczesnym okresie ciąży. Limfocyty B i T pojawiają się w śledzionie i grasicy u 30–40-dniowego płodu, by stopniowo zwiększać swoją liczbę aż do końca ciąży. Płód jest w stanie odpowiedzieć reakcją immunologiczną, gdy zostanie narażony na antygeny drogą jelitową lub pozajelitową. Łożysko nabłonkowo-kosmówkowe nie pozwala na przejście przeciwciał i komórek odpornościowych między lochą a płodem, więc przeżycie prosiąt po porodzie zależy ściśle od przeciwciał matczynych zawartych w siarze. Przy czym poziom przeciwciał (immunolaktoglobulin) w siarze ulega gwałtownemu obniżaniu do poziomu 50% już w 5 godzin po porodzie. Zjawisku temu towarzyszy także szybko zmniejszająca się po urodzeniu możliwość wchłaniania przeciwciał w jelicie cienkim prosiąt.

Aktywne substancje zawarte w siarze zapewniają prosiętom odporność na patogeny obecne w środowisku. Siara przekazuje noworodkowi składniki odżywcze, przeciwciała, komórki odpornościowe (komórki fagocytujące, limfocyty), hormony (prolaktynę i kortyzol, pełniące rolę w regulacji wzrostu komórek nabłonkowych jelit), czynniki wzrostu, a także proteiny przeciwdrobnoustrojowe. Po przyjęciu siary przez prosięta, matczyne immunoglobuliny (IgG, IgM, IgA), dzięki całkowitej przepuszczalności jelit, przenikają przez enterocyty do krwiobiegu. W ciągu 24 godzin IgG przechodzą z wydzieliny gruczołu mlekowego do krwi noworodka, osiągając koncentrację w surowicy identyczną z koncentracją u lochy. IgA natomiast, po przejściu do krwi krążą i docierają do nabłonka oddechowego, a także nabłonka jelit.


Fot. Dominika Stancelewska

• Jeżeli prosięta w pierwszych godzinach życia nie pobiorą wraz z siarą przeciwciał, to ich szanse na dobry późniejszy rozwój bardzo się zmniejszają

Koncentracja IgG w siarze loch w pierwszych 36 godzinach zmniejsza się z poziomu około 70 mg/g siary do poziomu poniżej 10 mg/g siary. Najwyższa zawartość immunoglobulin jest w pierwszej godzinie od momentu rozpoczęcia porodu, dlatego właśnie ważne jest, aby prosię pobrało siarę po raz pierwszy możliwie jak najwcześniej po urodzeniu. Pobranie większej ilości przeciwciał wpływa na zwiększenie odporności prosiąt po urodzeniu. Siara, oprócz przekazania ogólnej i miejscowej ochrony, dzięki przeciwciałom matczynym z krwi lochy przechodzącym przez nabłonek gruczołu mlekowego do mleka, wpływa na rozwój odporności ogólnej i lokalnej błon śluzowych noworodka.

Wyróżnia się dwa rodzaje odporności swoistej: komórkową i humoralną. Wspólną cechą odporności komórkowej i humoralnej jest zdolność do swoistej reakcji immunologicznej, czyli rozpoznania wnikającego antygenu przez odpowiedni limfocyt z udziałem własnego antygenu zgodności tkankowej i produkcji przeciwciał oraz ich reakcji z antygenem. Podstawą odporności humoralnej są swoiste immunoglobuliny, czyli przeciwciała. Przeciwciała są białkami zdolnymi do reakcji tylko z tym antygenem, pod wpływem którego powstały.

Aż do odsadzenia ochrona przeciwko miejscowym patogenom polega głównie na odporności przekazanej z mlekiem (odporności laktogennej), będącej zależną od aktywacji odporności u lochy i transferze aktywowanych limfocytów B do gruczołu mlekowego z lokalną produkcją wydzielniczych IgA. U loch aktywacja odporności zachodzi w tkance limfatycznej związanej z przewodem pokarmowym, a także z oskrzelami.

Rozwój odporności nabytej odbywa się powoli. Ponadto stres środowiskowy i szczepienia mogą pozytywnie lub negatywnie wpływać na ilościowy i jakościowy rozwój swoistej odpowiedzi immunologicznej u prosiąt. Ekspozycja na odpowiednią florę mikrobiologiczną we wczesnym wieku prowadzi do rozwoju skutecznego systemu odpornościowego. Obniżeniu odporności sprzyjają natomiast złe warunki mikroklimatyczne i higieniczne pomieszczeń, nieprawidłowe żywienie, błędy w utrzymaniu i postępowaniu ze zwierzętami, zaburzenia hormonalne i genetyczne. Wszystkie te czynniki działają stresogennie, pogarszają zdrowotność i zdolność obronną organizmu oraz kondycję świń.

Wczesny okres odsadzenia jest krytyczny dla rozwoju nabytej odporności, ponieważ czynniki stresowe odgrywają ważną rolę w produkcji hormonów wpływających na odporność, a także w różnoraki sposób wpływają na odpowiedź immunologiczną organizmu.