Loszki rosną wolniej niż tuczniki
Prawidłowe żywienie jest jednym z kluczowych elementów właściwego przygotowania loch do funkcji rozrodczych. Czynniki, które wpływają na rozwój płodów w czasie ciąży, to przede wszystkim wiek i masa ciała loch, rozwój płciowy loch i stymulacja obecnością knura, kondycja fizyczna macior, żywienie w czasie ciąży, dobrostan oraz choroby zakaźne (PRRS, leptospiroza, parwowiroza, cirkowiroza).
Loszki do uzyskania masy ciała około 70 kg możemy żywić tak jak tuczniki, ale po tym okresie zapotrzebowanie na białko i energię maleje, a wzrasta na mikro- i makroelementy oraz witaminy. Loszki rosną wolniej, lepszy jest rozwój narządów wewnętrznych, przede wszystkim rozrodczych. Są one przygotowane do dłuższego niż tuczniki okresu użytkowania. Średni dzienny przyrost loszek od urodzenia do osiągnięcia masy ciała 135 kg powinien wynosić nie więcej niż 575 g. W tej sytuacji w okresie odchowu od 30 do 60 kg masy ciała należy uzyskać przyrost dzienny na poziomie nie wyższym niż 650 g, a w okresie od 60 do 90 kg masy ciała przyrosty około 700 g. Mieszanka pełnoporcjowa powinna zawierać średnio 17% łatwo przyswajalnego białka i 12 MJ EM dla loszek od 40 do 120 kg masy ciała przy pobraniu odpowiednio od 1,5 do 2,5 kg paszy na dzień. Pasza, zwłaszcza od 70 kg masy ciała, powinna być dozowana indywidualnie, a jeśli to niemożliwe, to pobranie mieszanki musi być ściśle kontrolowane.
Na czas krycia
Przed pokryciem lochom podajemy paszę flushingową. Mieszanka powinna być podawana w ilości około 3,5 kg na dobę z małą zawartością włókna, a dostarczać dodatkową ilość łatwo przyswajalnej energii, białka, składników mineralnych oraz witamin. Wpłynie to korzystnie na liczbę oraz wielkość komórek jajowych, a także uwidoczni objawy rujowe. Dodatkowo wprowadzona glukoza i skrobia wpływa na wzrost poziomu wydzielanej insuliny, która stymuluje lepsze funkcjonowanie układu rozrodczego.
- Jeżeli będziemy przekarmiali lochy prośne, to w czasie odchowu prosiąt nie będą one w stanie pobrać wystarczająco dużo paszy i wyprodukować potrzebnej ilości mleka
Po pokryciu i pozostawieniu loch w kojcu indywidualnym należy podawać 2 razy dziennie ubogą paszę dla loch prośnych w niskiej ciąży. Należy pilnować też, aby lochy prośne zawsze miały dostęp do świeżej wody w dużej ilości. Od dnia krycia do 85.–90. dnia ciąży zapotrzebowanie na składniki pokarmowe gwałtownie spada, niższy jest poziom wymaganej energii i aminokwasów. W wysokiej ciąży (powyżej 85.–90. dnia ciąży), w związku z intensywnym wzrostem płodów, potrzeby pokarmowe zwiększają się o 40–50%. Po 85. dniu ciąży lochy i loszki należy żywić paszą dla loch karmiących w ilości około 3–3,5 kg dziennie, najlepiej podzieloną na 3 odpasy. Zwiększenie pobrania paszy w późnej ciąży poprawia przyrost masy ciała loszek i loch.
Aby zwierzęta nie były głodne, a jednocześnie nie otłuszczały się, w paszy dla loch prośnych należy uwzględnić wysoki udział włókna (nawet powyżej 12%). Niejednokrotnie uzyskanie takiego poziomu włókna w dawce nie jest możliwe, wówczas należy stosować dodatki zawierające wysoki poziom tego składnika pokarmowego (nawet do 80%). W paszach dla loch prośnych można wykorzystać jęczmień, otręby pszenne, owies, pszenżyto, śrutę sjową, koncentrat włókna celulozowego lub susz jako uzupełnienie brakującego włókna. W mieszankach dla loch na każdym etapie produkcji wskazany jest dodatek preparatów wiążących mikotoksyny, które mogą mieć negatywny wpływ na wyniki rozrodu, zwłaszcza na liczbę uzyskanych od lochy prosiąt.
- Zwiększenie pobrania paszy dopiero pod koniec ciąży wpływa na lepszą masę urodzeniową prosiąt
Rezerwy na później
Obok zapewnienia lochom wystarczającej ilości energii i włókna w paszy trzeba pamiętać o dostarczeniu odpowiedniej ilości białka w dawce. Niedobór tego składnika podczas ciąży powoduje, że nie tworzą się w organizmie rezerwy, co ma skutki w okresie laktacji. Niższa jest również liczebność miotów i mniejsza masa ciała urodzonych prosiąt. Locha podczas ciąży powinna zwiększyć swoją masę ciała o około 30–40 kg, z czego ponad 60% to masa płodów wraz z łożyskiem i wodami płodowymi, a pozostała część to stworzone rezerwy. Zgromadzenie pewnych rezerw tłuszczu jest niezbędne. Można to monitorować, sprawdzając grubość słoniny na grzbiecie, która to nie powinna przekroczyć 20 mm.
Zbyt skąpe żywienie loch w okresie ciąży skutkuje mniejszymi przyrostami masy ciała loch i zwiększa się okres ujemnego bilansu energetycznego. Z kolei zbyt intensywne żywienie loch prośnych wydłuża ujemny bilans energetyczny w okresie odchowu prosiąt. Locha przez dłuższy czas nie jest w stanie przyswoić wysokiej ilości energii z paszy, jaką pobiera na potrzeby bytowe i na laktację. Duża różnica w masie ciała zwierząt w okresie ciąży i laktacji ostatecznie negatywnie oddziałuje na skuteczność pokrycia i kondycję loch.
Energia i białko
Istnieją dowody na to, że zwiększone pobranie paszy w późnej ciąży poprawia masę urodzeniową prosiąt. Nie jest jednak do końca jasne czy wpływ na wagę urodzeniową prosiąt wynika z podaży aminokwasów czy z zawartości energii. W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono badania na lochach i loszkach, których celem było określenie wpływu aminokwasów i podaży energii podczas późnej ciąży na masę urodzeniową prosiąt i wyniki reprodukcyjne loszek i loch o wysokiej wydajności. Okazało się, że loszki uzyskały większą masę ciała przy niskim poborze energii w porównaniu do loch.
Lochy żywione wysokim poziomem energii miały nieznacznie zmniejszone prawdopodobieństwo żywo urodzonych prosiąt, ale nie stwierdzono tego u loszek. Wynikało to ze zwiększonego prawdopodobieństwa urodzenia martwych prosiąt przez lochy karmione paszą z dużą ilością energii. Prawdopodobieństwo wystąpienia martwo urodzonych prosiąt było mniejsze u loch z dużym pobraniem aminokwasów.
| Poziom składników | Loszka | Flushing | Locha prośna | Locha karmiąca |
| Energia metaboliczna, MJ | 11,5–12,0 | 14,5 | 11,2 | 13,0 |
| Białko ogólne, % | 14,5–16,5 | 18,5 | 13,0-13,5 | 17,0-17,5 |
| Tłuszcz surowy, % | 2,8 | 2,6 | 2,2 | 3,3 |
| Włókno, % | 5 | 3,5 | 6–12 | 3,5-4 |
| Wapń, % | 1 | 1 | 0,7 | 0,8–1 |
| Fosfor, % | 0,8 | 0,8 | 0,5 | 0,6-0,7 |
| Lizyna, % | 1 | 1,3 | 0,7 | 1 |
| Metionina, % | 0,6 | 0,7 | 0,5 | 0,7 |
| Treonina, % | 0,6 | 0,7 | 0,5 | 0,7 |
| Tryptofan, % | 0,2 | 0,25 | 0,18 | 0,23 |
| Wit. A, j.m. | 20000 | 20000 | 10000–15000 | 15000–20000 |
| Wit. D, j.m. | 2000 | 2000 | 1250 | 1500-2000 |
| Wit. E, j.m. | 100 | 250 | 75 | 100 |
| Fitaza, FTU | 500 | 500 | 300 | 500 |
| Probiotyk | + | + | + | + |
| Zakwaszacz | + | + | - | + |
| Preparat na mikotoksyny | + | + | + | + |
Podsumowując, przyrost masy ciała loszek i loch zależy nie tylko od energii, ale także od pobrania aminokwasów. Lochy żywione zwiększoną ilością energii miały więcej martwo urodzonych prosiąt, natomiast u prosiąt ssących od loch z wysoką zawartością aminokwasów w paszy śmiertelność przedodsadzeniowa była niższa. Pozytywny wpływ zwiększonej ilości paszy w późnym okresie ciąży na masę urodzeniową prosiąt wynikał raczej z ilości energii niż aminokwasów.
Dominika Stancelewska
