Zysk to nie tylko tańsze pasze, ale również odpowiednia wartość rzeźna i tuczna świń
Najważniejsze przy wyborze modelu żywienia powinno być obniżenie jego kosztów, ale tak, by nie tracić na wynikach produkcyjnych, gdyż zysk to nie tylko tańsze surowce paszowe, ale również odpowiednia wartość rzeźna i tuczna. Właściwe żywienie pozwala wykorzystać genetyczną zdolność do odkładania w przyroście dobowym dużej ilości białka, która zmniejsza się wraz z wiekiem i uzyskaniem określonej masy ciała, a zaczyna wówczas odkładać się tłuszcz. Na mięsność tuczników wpływają genetyczne predyspozycje do odkładania mięsa w tuszy, a to wymaga odpowiednich pasz. Dobór ras do krzyżowania towarowego ma duży wpływ na wykorzystanie paszy oraz skład tkankowy tuszy. Jednak, jak się okazuje, istotna jest również płeć, a konkretnie żywienie z podziałem na knurki i loszki.
Otóż niekastrowane knurki podczas tuczu od 70 do 105 kg masy ciała osiągają większe przyrosty dobowe i lepszy współczynnik wykorzystania paszy wraz ze wzrostem stosunku lizyny do energii. Samce wymagają co najmniej 17% więcej lizyny niż loszki. Różnice w wydajności zależą więc od ilości aminokwasów w paszach. Zwłaszcza przy niskich cenach aminokwasów żywienie zgodnie z podziałem na płeć wypada zdecydowanie na korzyść knurków, ponieważ przy większej zawartości lizyny uzyskują o kilogram więcej masy ciała w tym samym okresie. Jednak w przypadku wysokich cen oszczędności można uzyskać, przede wszystkim zmniejszając stężenie lizyny w paszy dla loszek. Zwiększa się wówczas, co prawda, liczba dni tuczu, ale zmniejszają koszty paszy.
Wadą modelu żywienia z podziałem na płeć z punktu widzenia odbiorców żywca wieprzowego może być ryzyko związane z zapachem knura. Aby był on niewyczuwalny, można stosować immunokastrację, czyli tzw. chemiczną kastrację za pomocą szczepień, które przeprowadza się dopiero w końcowym okresie tuczu, lub też sprzedawać zwierzęta do ubojni we wcześniejszym wieku. Dodatkowo sprzedaż świń o masie ciała 115 kg zamiast 125–130 kg znacznie poprawi współczynnik wykorzystania paszy i obniży koszty produkcji niezależnie od płci zwierząt.
r e k l a m a
Środowiskowe ograniczenia
Dzięki bilansowaniu aminokwasów w paszy możliwa jest poprawa mięsności świń oraz lepsze wykorzystanie białka, przy czym wzrost zwierząt determinuje nie tyle ilość białka, ile właściwe stężenie aminokwasów, których niedobory skutkują nieefektywnym tuczem. Krótko mówiąc, ważniejszy jest skład aminokwasowy białka oraz wzajemny stosunek najważniejszych aminokwasów niż ogólna zawartość białka. Co więcej, bilansowanie należy opierać na aminokwasach strawnych. Przy bilansowaniu białka konieczne jest też zachowanie właściwego stosunku do energii, gdyż zbyt dużo energii w porównaniu z potrzebami powoduje przetłuszczenie tuszy i gorsze wykorzystanie paszy. Organizm zwierzęcy nie będzie w stanie wykorzystać też zbyt dużej ilości podanego białka, a ponieważ jest ono najdroższym składnikiem paszy, nie warto zawyżać jego ilości. Zwiększenie dostępności składników odżywczych poprzez odpowiednie przetwarzanie surowców lub wykorzystanie niektórych dodatków paszowych może również pomóc w poprawie wykorzystania paszy i obniżeniu kosztów żywienia.
Przy ograniczaniu kosztów żywienia zwierząt ważne jest, aby nie stracić na efekcie produkcyjnym i nie pogorszyć wyników. Trzeba dążyć przede wszystkim do jak największych przyrostów, gdyż warunkują one niewielkie zużycie paszy i dobrą mięsność. Należy bazować na analizach zbóż zebranych z pola, ponieważ jest to główny komponent pasz, który wnosi białko i energię. Przy bilansowaniu istotne jest więc, ile pszenica bądź inne zboża mają białka. Nie tylko z tego powodu, że lepiej zbilansujemy paszę, ale również dlatego, że przy dużej zawartości białka w zbożach możemy zaoszczędzić na udziale śruty sojowej.
Nawet najlepsza pasza nie zrekompensuje jednak złych warunków utrzymania zwierząt. Oprócz żywienia na wyniki tuczu wpływają temperatura i mikroklimat w chlewni. Błędem popełnianym podczas zimy jest zamykanie dopływu świeżego powietrza i ogrzewanie pomieszczenia tylko ciepłem wytworzonym przez zwierzęta. Pamiętajmy, że wentylacja służy przede wszystkim do wymiany powietrza, a nie do regulacji temperatury. Dużo większą szkodę niż niska temperatura wyrządzi duże stężenie szkodliwych gazów oraz bardzo duża ilość pary wodnej w powietrzu.
- Współczynnik wykorzystania paszy na kilogram przyrostu pogarsza się wraz z wiekiem świń. U tuczników powyżej 80 kg masy ciała przyrosty dzienne są znacznie mniejsze
Niebezpieczne zwiększenie stężenia szkodliwych gazów oraz zła wilgotność powietrza zwiększają podatność na schorzenia, a także wpływają na wzrost agresji w stadzie. Pogorszenie warunków środowiskowych może uaktywnić niektóre jednostki chorobowe, które w normalnych warunkach by się nie rozwinęły. Dochodzi wówczas do schorzeń układu oddechowego czy kanibalizmu.
Wpływ zachowania na wydajność
Podobnie ograniczony dostęp do paszy i wody powoduje, że zwierzęta w takich sytuacjach stają się nie tylko agresywne, ale także będą u nich występować niedobory pokarmowe, co skutkować może słabszym tempem wzrostu i rozwoju. Niedobór białka lub niektórych aminokwasów powoduje zaburzenia wielu przemian metabolicznych, niedokrwistość, upośledzenie odporności, zmniejszenie tempa przyrostu masy ciała, zmiany zwyrodnieniowe w narządach, apatię. Dużą rolę w przyswajaniu i trawieniu składników pokarmowych odgrywa ośrodkowy układ nerwowy. Jest niezmiernie ważny w pobudzeniu wydzielania soku żołądkowego. Negatywne odczucia, stres są często czynnikiem osłabiającym pobranie i wykorzystanie składników odżywczych przez zahamowanie wydzielania soków trawiennych. Elementy prawidłowego żywienia, takie jak regularność karmienia, smak i zapach mieszanki paszowej, higiena kojca i automatów paszowych, są czynnikami wpływającymi na przyswajanie wszystkich składników odżywczych.
Dla uzyskania wysokomięsnych tuczników niezbędny jest także podział całego tuczu na kilka faz żywienia, tak aby można było możliwie precyzyjnie zaspokoić zróżnicowane potrzeby pokarmowe zwierząt w różnym wieku i o różnej masie ciała. Im więcej rodzajów mieszanek w tuczu, uwzględniających możliwości odłożenia białka i wykorzystania paszy, tym lepsze wyniki produkcyjne. U większości świń mięsnych potencjał wzrostu często przewyższa możliwości pobrania paszy, szczególnie w pierwszym okresie wzrostu (do 50 kg masy ciała). Wówczas konieczna jest duża koncentracja składników pokarmowych w paszy. Mimo pobrania mniejszej jej ilości pozwoli na większe dzienne dostarczenie organizmowi białka oraz pozostałych ważnych składników pokarmowych.
Dominika Stancelewska
Zdjęcia: Dominika Stancelewska
Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 1-2/2023 na str. 51. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.
