Przemieszczenie trawieńca u krowy: jakie przyczyny? Jak leczyć?

Przemieszczenie trawieńca u krów – kiedy ryzyko jest największe?

Obok pierwszego miesiąca laktacji, okresem, w którym wzrasta ryzyko występowania przemieszczenia trawieńca jest również pierwsza laktacja. W tym wypadku jako przyczynę podaje się słabą adaptację pierwiastek rozpoczynających laktację do nowych warunków utrzymania i żywienia.

Błędy żywieniowe – najczęstsza przyczyna przemieszczenia trawieńca

Największemu ryzyku wystąpienia schorzenia sprzyjają błędy żywieniowe popełniane w okresie przejściowym. Zaburzenia metaboliczne związane z wysoką wydajnością powodują utratę apetytu, a pusty przewód pokarmowy oznacza mniejsze wypełnienie żwacza, czyli zwiększone ryzyko przemieszczenia trawieńca.

Okazuje się jednak, że tak nadmierne, jak i za małe pobranie pasz treściwych przed porodem może sprzyjać przemieszczeniu trawieńca. Gdy krowa pobiera zbyt dużo pasz treściwych, a mniej objętościowych, zmniejsza się wypełnienie żwacza. Zwiększa się natomiast koncentracja lotnych kwasów tłuszczowych w żwaczu, przez co zmniejsza się motoryka przewodu pokarmowego.

Spadek apetytu i produkcji mleka to pierwsze objawy świadczące o przemieszczeniu się trawieńca. Do nich dochodzi też zmniejszenie częstotliwości i ilości oddawanego kału

FOTO: Beata Dąbrowska

Dzieje się tak w systemie tradycyjnego żywienia, jak również przy żywieniu TMR, gdy mieszanina jest źle wymieszana w wozie paszowym. Zwiększanie dawek pasz treściwych po porodzie jest konieczne, bo wraz ze wzrostem wydajności mleka zwiększa się zapotrzebowania krów. Jednak zwiększenie to musi być bardzo wyważone, aby nie spowodować kwasicy. Zaleca się zwiększenie dawek pasz treściwych po porodzie w tempie 1,0–1,5 kg tygodniowo.

Pusty żwacz + brak energii = gotowa recepta na problem

Niewypełnienie przewodu pokarmowego połączone z niedoborem energii to kolejna przyczyna powstawania przemieszczenia trawieńca. Trzeba więc robić wszystko, by nie dopuścić do spadku pobrania paszy. Warto tu zwrócić uwagę na swobodny dostęp do stołu paszowego wszystkich krów.

Gdy stół jest za krótki, to wówczas sztuki najsłabsze praktycznie nie będą miały możliwości pobrania wystarczającej ilości paszy. Gdy już podejdą do stołu, to często pozostaje im tylko TMR mocno przesortowany, co oznacza, że nie pobiorą paszy w odpowiedniej ilości, nie wypełnią przewodu pokarmowego i stąd już tylko krok do przemieszczenia się trawieńca, który jest schorzeniem związanym z jego zmniejszoną ruchliwością oraz dysfunkcją układu nerwowego.

Jednym z ważnych czynników na taki stan rzeczy wpływających jest hipokalcemia. Obniżony poziom wapnia we krwi po wycieleniu upośledza funkcjonowanie organów zbudowanych z mięśni gładkich, co w konsekwencji prowadzi do ograniczenia motoryki żwacza nawet do 70%.

Poród i jego wpływ na położenie trawieńca

Lewostronne przemieszczenia trawieńca związane jest również z samym porodem. W wyniku przesunięcia żwacza w miejsce opróżnionej macicy, w jamie brzusznej powstaje sporo wolnego miejsca.

Aby takiej sytuacji uniknąć, bezpośrednio po porodzie należy zrobić wszystko, by żwacz krowy został wypełniony, co możemy uzyskać poprzez podanie do woli pójła poporodowego, a gdy krowa nie chce pić, konieczne jest wykonanie wlewu sondą dożwaczową. Ryzyko przemieszczenia trawieńca zwiększają również kulawizny, zaleganie poporodowe, zatrzymanie łożyska, kwasica oraz ketoza.

Czasami zdarza się, że trawieniec wraca na swoje miejsce, jednak w większości przypadków wymaga leczenia. Powodzenie przeprowadzonego zabiegu zależy przede wszystkim od czasu, jaki upłynie od przemieszczenia do interwencji lekarza weterynarii. Im jest on krótszy, tym lepiej, dlatego też do podejrzanej krowy należy jak najszybciej wezwać lekarza weterynarii.

Beata Dąbrowska