Rola selenu u ludzi jest bardzo ważna, bowiem pierwiastek ten jest zapisany w naszym kodzie genetycznym. Wśród skutków niedoboru selenu u ludzi najczęściej wymienia się rozwój chorób nowotworowych, szczególnie tarczycy, prostaty, piersi, płuc, skóry, wątroby i jelita grubego. Podkreśla się również nasilenie chorób metabolicznych oraz stanów zapalnych, określanych jako toczeń trzewny, niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu serca, dystrofię chrząstek stawowych, cukrzyca, miażdżyca, zaćma i choroba Parkinsona.
W niemieckich, austriackich i szwajcarskich wartościach referencyjnych podawana jest szacowana wartość zapotrzebowania na selen wynosząca od 30 do 70 μg/dzień dla osoby dorosłej. W normalnych warunkach mleko i nabiał nie należą do produktów spożywczych bogatych w ten mikroelement. Mleko zawiera bowiem średnio 10–12 μg w 1 kg, natomiast ser 50–80 μg/kg.. Selen w tych produktach występuje w połączeniu z białkiem, przy czym kazeina jest białkiem najbogatszym w ten pierwiastek.
Należy nadmienić, że selen znajdujący się w połączeniach mineralnych jest metabolizowany w sposób odmienny, niż organiczny. Mineralne formy Se są absorbowane w jelicie cienkim na zasadzie dyfuzji prostej, natomiast formy organiczne są wchłaniane z aminokwasami. Duża część Se z form mineralnych ulega w żwaczu redukcji przez drobnoustroje do formy nieprzyswajalnej przez przeżuwacze.
Jak wynika z wielu badań naukowych, podaż selenu w formie organicznej działa pozytywnie w profilaktyce i leczeniu wymienionych wcześniej schorzeń, szczególnie chorób nowotworowych, stwardnienia rozsianego, AIDS, w procesach starzenia organizmu i funkcjonowania tarczycy.
Wyniki badań uzyskane przez różnych autorów wykazują jednoznacznie, że dodatek selenu w postaci drożdży selenowych do diet krów, wpływał na wzrost koncentracji tego mikroelementu w mleku i jego przetworach. W drożdżach selenowych (np. Selemax) dominująca, formą, nawet 98%, jest selen połączony z metioniną (Se-Met). Mleko takie jest uznanym, dobrym i naturalnym źródłem Se dla konsumentów mleka i przetworów mlecznych.
Należy podkreślić, że przyswajalność tego mikroelementu przez organizm człowieka wynosi ponad 80%, natomiast spożywanie tych produktów nie stwarza zagrożenia przedawkowania, bowiem dopuszczalna granica dziennego pobrania (Raport FAO/WHO, 2004) wynosi dla dzieci 90 μg/d, u kobiet 280 μg/d, a u mężczyzn 400 μg/d.
Biorąc pod uwagę powyższe fakty, sądzę, że w Polsce w najbliższym czasie rozpocznie się produkcja mleka selenowego oraz produktów mlecznych na bazie tego mikroelementu.
Prof. dr hab. Adam Traczykowski
