Przyczyny zapalenia wymienia u jałówek
Najważniejsza jest odpowiedź na pytanie dlaczego tak się dzieje? Otóż istnieje bowiem wiele czynników ryzyka, na które narażone są jałówki. Zalicza się do nich:
- nieprawidłowe żywienie (podawanie pasz złej jakości, zmiana żywienia),
- złe warunki zoohigieniczne,
- późny wiek wycielenia,
- porody w miesiącach letnich,
- nasilenie występowania much w oborze i na pastwisku.
Powstawaniu zapaleń sprzyja również podawanie mleka od krów chorych na mastitis cieliczkom przeznaczonym na remont stada, wzajemne ssanie się cieliczek i jałówek w czasie odchowu. Źródłem zakażenia wymienia jałówek gronkowcem złocistym jest zakażone mleko podawane cieliczkom, czy też zakażona skóra zwierząt. Okazuje się, że wpływ może mieć również genetyczna podatność przekazywana przez buhaja.
- Do zakażenia wymienia jałówek dochodzi najczęściej w okresie między kryciem (często wcześniej) a porodem, a zakażenia te stanowią przyczynę klinicznych i podkliniczych postaci mastitis w czasie ciąży oraz po wycieleniu. U jałówek zakażonych przed porodem ryzyko klinicznej postaci mastitis po wycieleniu jest nawet 4 razy większe w porównaniu ze zwierzętami wolnymi od zakażenia
Jak zapobiegać występowaniu mastitis?
Najczęściej o występowaniu zapalenia wymienia hodowcy dowiadują się po rozpoczęciu pierwszej laktacji, gdy choroba ma już formę przewlekłą, z charakterystycznym dla niej bliznowatymi zmianami w tkance gruczołowej. Dlaczego? Bo powszechnie uważa się, że gruczoł mlekowy jałówek jest wolny od infekcji i zawsze zdrowy. Z tego powodu większość producentów mleka nie wykazuje specjalnej troski o wymię przyszłych mlecznic, a przecież w okolicy kanału strzykowego jałówek utrzymywanych na przykład w niehigienicznych warunkach znajdują się drobnoustroje mogące wywoływać poważne infekcje. Są to gronkowce koagulazoujemne, a także paciorkowce środowiskowe oraz E. coli. W okresie okołoporodowym dochodzi do ich namnażania i powstania stanów zapalnych. Pamiętajmy zatem, że odpowiednio przygotowane do pierwszej laktacji wymię, z pewnością odpłaci nam zdrowiem w kolejnych latach użytkowania. W przeciwnym razie i skrajnym przypadku, pierwsza laktacja jałówki może okazać się jej ostatnią.
Jak zatem zapobiegać powstawaniu zapaleń u jałówek? Przede wszystkim musimy zadbać o odpowiednio higieniczne, suche i czyste legowisko, zbilansowane żywienie i unikanie stresu u jałówek w okresie okołoporodowym. Jednym z podstawowych warunków profilaktyki zapaleń gruczołu mlekowego jest podawanie odpowiednich mieszanek mineralno-witaminowych zawierających naturalne antyoksydanty, takie jak: witamina A, β-karoten, selen i cynk. W gospodarstwach, w których odsetek jałówek z objawami mastitis jest znaczny, ważnym zabiegiem jest dowymieniowe podawanie preparatów antybiotykowych dla krów zasuszonych (DC), które można stosować w różnych fazach rozwoju gruczołu mlekowego. Na około dwa tygodnie przed planowanym wycieleniem można zastosować również dowymieniowe preparaty antybiotykowe przeznaczone dla okresu laktacji. W profilaktyce zapaleń gruczołu mlekowego cielnych jałówek wykorzystywane są swoiste i nieswoiste szczepionki i immunomodulatory, zawierające np. antygeny gronkowca złocistego. Z pewnością dobrą metodą profilaktyki zakażeń wymienia u jałówek jest stosowanie sztucznych osłon zewnętrznych DRY-DIP. Polegają one na wytworzeniu sztucznej bariery zewnętrznej w formie czopa, który chroni końcówki strzyka i kanału strzykowego przed zasiedleniem przez patogeny i bakterie. Taki czop zewnętrzny powinien utrzymać się do porodu.
Beata Dąbrowska
