Zadbaj o dobre parametry doju

Parametry doju pod stałą kontrolą

Otrzymaliśmy ostatnio najnowsze zalecenia dotyczące nastaw podciśnienia czy pulsacji w poszczególnych typach instalacji udojowych, w których ujęto także dojarki bańkowe. Zalecenia te powstały na bazie wskazówek, płynących z różnych ośrodków naukowych z całego świata, ale także z testów dynamicznych wykonanych za pomocą specjalistycznej aparatury, w naszej oborze testowej Hamra w Tumbie pod Sztokholmem. W przeprowadzanych badaniach śledzi się m.in. wahania podciśnienia pod strzykiem w ciągu całego doju, co pozwala na ustalenie optymalnego poziomu podciśnienia i nastaw pulsacji. W specjalistyczną aparaturę do przeprowadzania takich testów o nazwie VPR200 sukcesywnie wyposażamy naszych autoryzowanych dealerów. VPR 200 pozwala na sprawdzenie nie tylko nastaw podciśnienia czy pulsacji. Pozwala także na określenie, czy rutyny doju są prawidłowe, zwłaszcza te które dotyczą właściwej stymulacji krowy do doju.

Nie doić do ostatniej kropli mleka

Wielu dojarzy w Polsce popełnia poważny błąd, dążąc do wydojenia „do ostatniej kropli mleka”. Należy tego unikać, gdyż dojąc resztki mleka z najdłużej dojącej się ćwiartki wymienia, przedłużamy pustodój. Ostatnio zalecane jest zdjęcie aparatu udojowego przed ustaniem przepływu mleka. Ustala się limit zdjęcia, tam gdzie są dojarnie wyposażone w mierniki. I tak dla doju 2-krotnego, dla krów wydajnych hf zaleca się limit przepływu mleka do zdjęcia na poziomie 0,3-0,5kg/min, a przy doju 3 krotnym nawet 0,8 kg /min. W dojarce bańkowej i w innych typach, gdzie nie ma zaawansowanych urządzeń z pomiarem przepływu, zdjęcie w optymalnym momencie wymaga od dojącego dużego wyczucia, w którym momencie przerwać dój.

Wysokość podciśnienia roboczego wyrażonego w kPa (kilopaskalach) determinuje sprawność doju – to znaczy im jest wyższa wartość podciśnienia roboczego, tym szybszy będzie dój, ale też wyższe podciśnienie zwiększa ryzyko zagrożenia mastitis, m.in. poprzez pustodój, które rośnie wraz ze wzrostem poziomu podciśnienia. Pustodój, czyli oddziaływanie podciśnienia na strzyk/ćwiartkę wymienia po ustaniu przepływu mleka, jest zjawiskiem nieuchronnym w standardowych dojarkach, gdyż w praktyce nie osiągnięto równego wydojenia wszystkich 4 ćwiartek. Ponieważ nie można wyeliminować tego zjawiska należy je ograniczać.

Poziom podciśnienia powinien więc być kompromisem pomiędzy funkcją sprawnego, szybkiego doju i w miarę bezpiecznego oddziaływania na wymię. W praktyce, w każdym gospodarstwie należy podjąć decyzję co jest priorytetem – szybkość doju czy zdrowie krów, w celu ustalenia górnego czy dolnego zakresu poziomu podciśnienia.

Typ dojarki	Zalecany poziom podciśnienia
Dojarka bańkowa	42–44kPa
Dojarka rurociągowa w oborze uwięziowej (górnoprzewodowa)	48–50 kPa
Dojarnia dolnoprzewodowa w hali udojowej	40–44 kPa
Dojarnia górnoprzewodowa (Midiline ) w hali udojowej	46–48 kPa

Istnieją różne zalecenia poziomu podciśnienia zależnie od położenia rurociągu mlecznego czy
bańki udojowej. Rozróżniamy obecnie 3 podstawowe typy położenia rurociągu mlecznego, do którego spływa mleko – w przypadku dojarki bańkowej role rurociągu pełni bańka na mleko. Dla dojarki rurociągowej w oborze uwięziowej, bardzo popularnej w Polsce rurociąg mleczny jest położony najwyżej, bo ok. 2 metry powyżej podłogi czyli ok. 1,5 m od wymienia. Dla instalacji w takich systemach zaleca się najwyższy poziom – 48 do 50 kPa w rurociągu mlecznym (z wyjątkiem urządzeń, które mają funkcje stabilizacji podciśnienia, jak np. DeLaval MU480). Stosunkowo wysoki poziom podciśnienia jest konieczny dla sprawnego odprowadzenia mleka bez dużych spadków podciśnienia w kolektorze aparatu udojowego.

Dojarnia o średniej wysokości rurociągu – ok. 0,7-1,0 m powyżej wymienia to dojarnia znana jako Midiline. W Polsce mało popularna, choć w krajach zachodniej Europy, ze względu na jej ekonomiczne walory jest coraz częściej używana. W takiej dojarni poziom podciśnienia powinien wynosić 46–48 kPa.

Dojarnia dolnoprzewodowa to dojarnia, w której rurociąg znajduje się poniżej wymienia. Jest to typ występujący w standardowej dojarni w hali udojowej. Tam obecnie zalecany poziom podciśnienia powinien mieścić się w granicach 40–44 kPa. Dla dojarek bańkowych obecnie zaleca się poziom podciśnienia w podobnym zakresie jak dla dolnoprzewodowych, czyli w zakresie 42–44 kPa.

Co zrobić żeby obniżyć poziom podciśnienia?

Należy skontaktować się z serwisem producenta dojarki, gdyż ta operacja wymaga pewnych doposażeń w typowej dojarce bańkowej sprzed kilkudziesięciu lat. Przede wszystkim należy ją wyposażyć w dokładniejszy regulator podciśnienia, który umożliwi jego obniżenie i utrzyma pożądany poziom w czasie doju. Po za tym większość dojarek bańkowych jest wyposażona w stary typ pulsatora HP100, wyprodukowanego dla dojarek o podciśnieniu roboczym 50 kPa, z fabryczną nastawą częstotliwości 60 pulsów na minutę, ale dla podciśnienia 50 kPa. Pulsator ten nie ma możliwości regulacji częstotliwości pulsacji. Dojarkę należy wyposażyć w nowy typ pulsatora (w DeLaval HP101, lub HP102), który umożliwi dostosowanie częstotliwości pulsacji dla obniżonego podciśnienia. Obniżenie poziomu podciśnienia nie niesie negatywnego wpływu na pompę próżniową, wręcz przeciwnie – zwiększy jej wydajność i obniży obciążenie. Należy tylko zwrócić uwagę czy przepływ oleju smarującego jest właściwy po obniżeniu podciśnienia i ewentualnie dokonać stosownych regulacji. Podciśnienie robocze powinno być stabilne i w czasie doju nie powinno ulegać większym wahaniom niż 2 kPa. Na wahania podciśnienia ma wpływ wydajność pompy próżniowej, technika doju i szczelność instalacji.

Posiadacz urządzenia udojowego, takiego jak dojarka bankowa czy rurociągowa wyposażona w podstawowy zestaw udojowy może w praktyce sprawdzić tylko jeden parametr pulsacji czyli częstotliwość pulsów, który jest zalecany najczęściej na poziomie 60 pulsów na minutę. Poza tym do ustawienia jest stosunek pulsacji, który dla krów jest najczęściej zalecany na poziomie 65:35, czyli 65% fazy ssania i 35% fazy masażu. Zwiększając czas fazy ssania przyspieszamy dój, lecz podobnie jak z podwyższeniem poziomu podciśnienia podwyższamy ryzyko chorób wymion. Parametry pulsacji można zmieniać w nowszych typach pulsatorów, takich jak HP101, czy HP102. Stosunek pulsacji wynika z zastosowania odpowiedniej płytki suwaka, w przypadku dojarek produkowanych na licencji Alfa Laval i oferowanych obecnie dla doju krów przez firmę DeLaval nastawa ta wynosi 65:35 i jest ona bezpiecznym kompromisem dla sprawnego doju i bezpiecznego dla zdrowia krów. Ten parametr może się zmieniać wraz z zużyciem dojarki, a jego ocena wymaga specjalistycznych narzędzi, jakie są w posiadaniu autoryzowanych serwisów poszczególnych producentów dojarek.