Rolnik może stracić dopłaty za brak BHP
Nowe przepisy, które obwiązują rolników od tego roku wzbudzają ogromne poruszenie. Chodzi o przestrzeganie zasad warunkowości społecznej. W skrócie chodzi o to, że jeśli w gospodarstwie nie są przestrzegane przepisy BHP lub prawa pracy rolnik może stracić dopłaty bezpośrednie. Nawet w całości.
"Jak mamy spełniać wymogi, o których nikt nam nic nie powiedział?"
Izby rolnicze alarmują, że jest to niedopuszczalne. W przekazanym 17 czerwca br. piśmie do ministra rolnictwa, samorząd rolniczy stanowczo sprzeciwia się tak drastycznym sankcjom, szczególnie że nowe obowiązki wchodzą w życie już od tego roku, a rolnicy nie mają żadnego wsparcia informacyjnego.
– Nie ma szkoleń, nie ma broszur, nie wiadomo nawet, kto i kiedy będzie kontrolował gospodarstwa. Jak mamy spełniać wymogi, o których nikt nam nic nie powiedział? – pytają przedstawiciele izb.
Zgodnie z projektem, wysokość kary zależeć ma od liczby punktów przypisanych do stwierdzonych niezgodności. W skrajnym przypadku można stracić 100 proc. dopłat bezpośrednich. To wywołało zdecydowaną reakcję środowiska rolniczego, które apeluje o natychmiastowe złagodzenie kar.
W tym roku tylko upomnienia dla rolników?
Izby rolnicze domagają się, aby w 2025 roku ograniczyć się wyłącznie do upomnień, bez nakładania kar finansowych, a w kolejnych latach zmniejszyć kary o połowę w stosunku do propozycji zawartych w projekcie rozporządzenia.
Rolnicy nadal nie wiedzą, kto będzie kontrolowany
Rolnicy zaznaczają, że niejasności jest jednak więcej. Bo mimo zapewnień ministra rolnictwa i Głównego Inspektora Pracy, tak naprawdę wciąż nie wiadomo, czy kontrole obejmą wszystkie gospodarstwa, czy tylko te zatrudniające pracowników. A może każda osoba pobierająca dopłaty niezależnie od skali działalności może spodziewać się kontroli z Państwowej Inspekcji Pracy? I co z pomocnikami rolnika? Oni w sumie też są pracownikami.
– Rolnicy, którzy nikogo nie zatrudniają, powinni być z tych kontroli wyłączeni – podkreślają przedstawiciele izb. Ich zdaniem w każdym gospodarstwie rolnym osoba kontrolująca może znaleźć przynajmniej kilka uchybień w zakresie BHP, co automatycznie oznacza obcięcie dopłat.
Jedna kontrola u rolnika?
To jednak nie wszystko. Nowe kontrole to też strata czasu, którego rolnicy, zwłaszcza w okresie intensywnych prac polowych, zwyczajnie nie mają. Co w sytuacji, gdy termin kontroli zbiegnie się z żniwami, sianokosami albo wykonaniem pilnych oprysków?
Samorząd rolniczy wnioskuje, by wprowadzić zasadę podobną jak w przypadku przedsiębiorców: w gospodarstwie nie może być prowadzona więcej niż jedna kontrola w tym samym czasie, bez względu na to, ile instytucji ma do tego prawo.
– Rolnicy nie mogą być traktowani gorzej niż firmy. System kar musi być proporcjonalny, a przepisy jasne i zrozumiałe – apeluje samorząd. Ale czy ministerstwo uwzględni te postulaty? Czas pokaże.
Co musi przestrzegać rolnik, aby nie stracić dopłat?
Resort rolnictwa w projekcie rozporządzenia przedstawił listę przewinień, za które ARiMR może obciąć rolnikowi dopłaty. Jest to:
- Niepodjęcie działań wpływających na poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy
- Brak działań w zakresie zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy
- Nieprawidłowa organizacja służby BHP
- Brak zapewnienia środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy i niewyznaczenie pracowników odpowiedzialnych za udzielanie pierwszej pomocy i wykonywanie działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników
- Nieprzeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą lub brak zapoznania z jej wynikami pracowników
- Brak ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy, niesporządzenie dokumentacji powypadkowej, nieprowadzenie rejestru wypadków przy pracy oraz niepodjęcie działań ograniczających zagrożenie
- Nieinformowanie pracowników o istniejących zagrożeniach
- Brak konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami: zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy; oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac; tworzenia służby bhp; szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
- Brak przeszkolenia pracowników w zakresie BHP
- Brak zapewnienia, aby maszyny udostępniane pracownikom były właściwe do rodzaju wykonywanej pracy, odpowiednio przystosowane oraz użytkowane w sposób niepogarszający bezpieczeństwa i zdrowia pracowników
- Eksploatowanie maszyn wprowadzonych do obrotu przed 1 stycznia 2003 r., wobec których nie przeprowadzono procedury dostosowania do wymagań minimalnych określonych w rozporządzeniu w sprawie BHP użytkowania maszyn
- Brak zapewnienia okresowych oraz specjalnych kontroli maszyn narażonych na pogorszenie stanu technicznego mogącego powodować sytuacje niebezpieczne
- Brak wyposażenia maszyn z własnym napędem w wymagane zabezpieczenia techniczne
- Brak wyposażenia maszyn w urządzenia zatrzymania awaryjnego, brak wyposażenia w środki ochrony przed zagrożeniami emisją lub wyrzucaniem substancji, materiałów lub przedmiotów, a także odpowiednie obudowy lub urządzenia wyciągowe
- Brak zapewnienia pracownikom dostępu do instrukcji użytkowania maszyn
- Brak szkolenia pracowników w zakresie bezpiecznego użytkowania maszyn oraz szkoleń dla pracowników wykonujący naprawy
- Brak poinformowania pracownika o zmianie warunków zatrudnienia
- Zawarcie umowy o pracę bez określenia wszystkich wymaganych elementów, takich jak strony umowy, adres siedziby lub zamieszkania pracodawcy, rodzaj umowy, data jej zawarcia, warunki pracy i płacy i brak przekazania pracownikowi informacji o warunkach zatrudnienia
- Niepoinformowanie pracownika o warunkach zatrudnienia w ciągu 7 dni od nawiązania stosunku pracy
- Niepoinformowanie pracownika w terminie 7 dni o zmianie adresu swojej siedziby
- Zawarcie umowy o pracę na okres próbny z naruszeniem dopuszczalnych limitów czasowych albo ponowne zawarcie umowy próbnej z tym samym pracownikiem bez zmiany rodzaju pracy
- Nieustalenie systemów i rozkładów czasu pracy oraz okresów rozliczeniowych w wymaganej formie i brak zawarcia porozumienia z organizacjami związkowymi
- Nieprzeprowadzenie szkoleń i nieponiesienie przez pracodawcę kosztów tych szkoleń
Za powyższe przewinienia ARiMR obetnie rolnikowi od 3 proc. do 100 proc. dopłat.
Co rolnik może zrobić, żeby nie stracić dopłat?
Rolnik powinien:
- przejrzeć dokumentację BHP i uzupełnić braki
- zadbać o szkolenia i instrukcje dla pracowników
- sprawdzić, czy ma aktualne dokumenty dotyczące maszyn
- prowadzić pełną dokumentację zatrudnienia
Kamila Szałaj
