Kiedy emerytura rolnicza może zostać zawieszona częściowo lub w całości?
Według art. 28 Ustawy z 19 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2–8, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą. Ustęp 2 wskazuje, że zawieszenie wypłaty dotyczy:
- części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,
- emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin w części równej 95% emerytury podstawowej – i obejmuje całość lub określony ułamek tej części świadczenia.
Z kolei ust 3 art. 28 Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wskazuje, że wypłata ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Problem polega na brzmieniu ust. 4, który określa, że uznaje się, iż emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając:
- gruntów wydzierżawionych na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:
- małżonkiem emeryta lub rencisty,
- jego zstępnym lub pasierbem i ich małżonkiem,
- osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym i jego małżonkiem,
- gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;
- gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia;własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.
Poza tym możliwe jest oddanie gruntów rolnych gospodarstwa rolnego w dzierżawę dzieciom. Sąd Najwyższy w wyroku z 18 stycznia 2012 r. (sygn. akt II UK 82/11), orzekł, że ubezpieczony w KRUS ma prawo do rolniczej emerytury w pełnej wysokości, jeśli swoje gospodarstwo wydzierżawi dziecku.
Natomiast Sąd Apelacyjny w Łodzi z 20 maja 2015 r. (sygn. akt III AUa 1021/14) orzekł, iż wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej, nie ulega zawieszeniu. Tym samym własność lub posiadanie gospodarstwa rolnego nie może mieć wpływu na wysokość pobieranych świadczeń. Właściciel lub posiadacz gospodarstwa rolnego może, dla uniknięcia zawieszenia wypłaty świadczeń, wykazywać, że gospodarstwa rolnego nie prowadzi, czyli że po jego stronie nie dochodzi do realizacji przesłanki opisanej w art. 28 ust. 1 ustawy. Chodzi o prowadzenie działalności rolniczej.
Warto zwrócić uwagę, iż świadczenie emerytalne lub rentowe z KRUS ulega zawieszeniu w całości w przypadku zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej polegającej na przekazaniu gospodarstwa rolnego w formie aktu notarialnego osobie niepełnoletniej. Zawieszenie obowiązuje do czasu osiągnięcia przez tę osobę 18 lat.
Jednakże w przypadku, gdy rencista lub emeryt uprawniony do emerytury prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy, wypłata nie ulega zawieszeniu.
Nierówne traktowanie płatników KRUS i ZUS
Nie ulega wątpliwości, że przepisy prawne, które ograniczają wysokość emerytury rolniczej osobom, których małżonek prowadzi gospodarstwo rolne, albo to emeryt prowadzi taką działalność, są bardzo niekorzystne dla tych osób. Dużo lepsze warunki stworzył ustawodawca emerytom pobierającym świadczenia z ZUS. Przy otrzymywaniu pełnego świadczenia emerytalnego przepisy pozwalają na prowadzenie działalności rolniczej, pozarolniczej i podejmowanie dodatkowej pracy. Jest to kolejny przykład nierównego traktowania rolników i ich rodzin w porównaniu z osobami spoza rolnictwa.
dr hab. Aneta Suchoń
dr hab. Aneta Suchoń
