Przepisy zmieniające ustawę o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa uchwalone 16 września 2011 r. wprowadziły do niej art. 39b. Przewiduje on, że osoba władająca nieruchomością wchodzącą w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa bez tytułu prawnego jest zobowiązana do zapłaty na rzecz Agencji wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości. Jego wysokości wynosi 5-krotność wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu.
Zmiany weszły w życie 3 grudnia 2011 r. Niezasadne jest zatem domaganie się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości na podstawie powołanego przepisu za okresy poprzedzające jego wejście w życie. Prawo nie działa bowiem wstecz. Przed wejściem w życie przepisu art. 39b do bezumownego korzystania z nieruchomości znajdowały zastosowanie ogólne zasady zawarte w Kodeksie cywilnym. Chodzi o te, które regulowały rozliczenia pomiędzy właścicielem a posiadaczem rzeczy. Do 3 grudnia 2011 r., czyli do wejścia w życie nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, bezumowni użytkownicy obciążani byli przez ANR karami w wysokości należnego czynszu powiększonego o 25%.
Ten sposób był przewidziany w umowach dzierżawy w przypadkach odmowy wydania nieruchomości po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umów dzierżawy, w których określono zasady ustalenia opłaty za bezumowne użytkowanie gruntów.
Mógł też wynikać z obowiązujących w danym okresie rozliczeniowym wytycznych Prezesa ANR, wprowadzonych pismami z 11.04.2006 r. i z 28.2006 r. oraz zarządzeniami Prezesa ANR nr 11/08 z 31.01.2008 r. i nr 35/09 z 28.09.2009 r. w przypadkach samowolnego użytkowania nieruchomości lub odmowy wydania nieruchomości po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umów dzierżawy. Dotyczy to umów, w których nie określono zasad ustalenia opłaty za bezumowne użytkowanie gruntów.
Tak więc zasady naliczania karnej opłaty zgodnie z art. 39b mogą mieć zastosowanie tylko do okresów bezumownego użytkowania przypadających od dnia wejścia w życie tego przepisu, czyli od 3 grudnia 2011 r.
