Na czym polega ochrona wyłącznego prawa?
Ochrona wyłącznego prawa oznacza, że tylko hodowca ma prawo wytwarzać, rozmnażać, przygotowywać do rozmnażania, oferować do sprzedaży, sprzedawać lub zbywać w inny sposób, eksportować, importować i przechowywać materiał siewny odmiany chronionej. Podmiot, który chce zarobkowo wykonywać któreś z tych działań, musi zwrócić się do hodowcy o pisemną zgodę, w przeciwnym razie naruszy wyłączne prawo. Ta zgoda udzielana jest w formie umowy licencyjnej, określającej zakres udzielanej zgody, a także zobowiązania licencjobiorcy do zapłaty opłaty licencyjnej, której stawka ustalana jest przez hodowcę indywidualnie dla każdej odmiany chronionej w danym roku.
Czy mogę wysiać odmianę chronioną ze zbioru?
Co do zasady, do siewu odmiany chronionej wolno wykorzystywać tylko materiał kwalifikowany. Prawo przewiduje jednak dla niektórych gatunków wyjątek: odstępstwo rolne, zwane też „przywilejem farmerskim”. Dopuszcza ono możliwość siewu materiału z własnego zbioru odmiany chronionej bez zgody hodowcy, pod warunkiem odprowadzenia opłaty. Rolnik musi znać nazwy odmian, których materiał ze zbioru chce wysiać, aby ustalić, czy są one dozwolone do odstępstwa rolnego i czy obejmuje go obowiązek opłaty.
Ile kosztuje odstępstwo rolne?
Opłata za odstępstwo rolne wynosi 50% stawki opłaty licencyjnej za każdy wysiany kg nasion ze zbioru. W myśl przepisów krajowych oraz wspólnotowych, opłatę należy wpłacić w następującym terminie:
- dla odmian chronionych na poziomie krajowym - w terminie 30 dni od daty siewu;
- dla odmian chronionych na poziomie wspólnotowym – niezwłocznie po siewie, ale nie później niż do 30.06. roku gospodarczego, w którym ten siew miał miejsce.
Obowiązek opłaty za odstępstwo rolne jest niezależny charakteru gospodarstwa (konwencjonalne lub ekologiczne), wielkości i struktury upraw, czy też sposobu wykorzystania zbiorów. Jedynym kryterium zwolnienia z opłaty jest powierzchnia posiadanych gruntów rolnych, własnych i dzierżawionych, która wynosi <10 ha dla ziemniaków i <25 ha dla pozostałych gatunków dozwolonych do siewu ze zbioru.
Czemu służą opłaty?
Ochrona prawna odmian roślin jest istotą finansowania postępu odmianowego poprzez rynek i na rzecz rynku. Opłaty z tytułu odstępstwa rolnego są drugim po opłatach licencyjnych źródłem funduszy na tworzenie nowych odmian roślin rolniczych. Wobec postępujących zmian klimatycznych i malejących zasobów ziemi uprawnej na świecie, rola hodowli roślin jest szczególnie ważna. Hodowcy opracowują odmiany dostosowane do zapotrzebowania rynku: bardziej wydajne, odporne na choroby i anomalie pogodowe. Rzetelnie uiszczając opłaty za korzystanie z odmian chronionych, rolnicy stymulują postęp odmianowy i inwestują w przyszłość rolnictwa.
Agencja Nasienna Sp. z o.o.
