Rolnik coraz biedniejszy, a w tabelkach miliony. Kto się pomylił?

Główny Urząd Statystyczny ogłosił, że przeciętny dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego za poprzedni rok wyniósł 5429 zł. To o 22 zł mniej niż dochód za 2023 r., a rolnicy grzmią, że zarabiają znacznie mniej. Smutne jest też to, że przepaść między dochodami rolników a osób pracujących zawodowo się pogłębia.

Klucz do świadczeń i stypendiów

Podany przez GUS dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych za poprzedni rok będzie decydował w tym roku m.in. o prawie do świadczeń z pomocy społecznej albo o tym, czy dziecko rolnika otrzyma w tym roku stypendium, będąc na studiach, albo na jaki kredyt rolnik może liczyć. Bieżąca zła sytuacja w rolnictwie może mieć bowiem wpływ dopiero na przyszłoroczny dochód.

Co wlicza się do dochodu z hektara?

Metodyka wyliczania dochodu z hektara jest dość skomplikowana. Co ważne, GUS uwzględnia w nim dochody rolników pozyskiwane także z płatności unijnych lub krajowych, ale nie wlicza dochodów uzyskiwanych przez rolników z innych źródeł, np. z tytułu emerytur, rent i innych świadczeń socjalnych. W dochodzie nie uwzględnia się również płatności z programu 800+.

Jak GUS wylicza dochód z gospodarstwa?

Wyliczony przez GUS dochód zależy od takich elementów, jak: produkcja globalna, zużycie pośrednie, wartość dodana brutto oraz dotacje unijne i krajowe. Aby wyliczyć wartość rolniczej produkcji globalnej, sumuje się wartość produkcji roślinnej i zwierzęcej, spożycia produktów rolnych pochodzących z własnej produkcji, przyrost zapasów (produktów roślinnych i zwierzęcych, przyrost wartości pogłowia zwierząt gospodarskich oraz zużycie produktów pochodzących z własnej produkcji, które zostały zużyte na cele produkcyjne, np. pasze, materiał siewny, obornik).

Tak wyliczoną produkcję powiększa się o wypłaty z funduszy unijnych i krajowych, tj. dopłaty bezpośrednie, obszarowe oraz przejściowe wsparcie krajowe, czyli uzupełniającą płatność podstawową i płatność niezwiązaną do tytoniu. Otrzymaną wartość rolniczej produkcji globalnej pomniejsza się następnie o tzw. zużycie pośrednie. Składają się na nie wartość zużytych do produkcji pochodzących z własnej produkcji produktów rolnych oraz materiały z zakupu, czyli środki produkcji, łącznie z paliwami. Uwzględnia się tutaj również koszty energii, korzystania z wszelkiego typu usług, w tym rolniczych oraz weterynaryjnych, inseminacyjnych, transportowych. Do tej wielkości dolicza się ponadto rachunki za telefon, prowizje płacone za usługi bankowe oraz koszty ubezpieczenia, dzierżawy i wynajmu.

Po odjęciu od wartości rolniczej produkcji globalnej zużycia pośredniego otrzymuje się tzw. wartość dodaną brutto produkcji rolniczej z gospodarstw indywidualnych. Tę z kolei powiększa się o inne przychody związane z produkcją (np. wartość odsetek uzyskanych od depozytów, wypłaconych odszkodowań itd.) oraz o płatności z tytułu jednolitej płatności obszarowej. Wyliczoną wartość pomniejsza się o sumę obciążeń podatkowych i innych zobowiązań finansowych, uzyskując w ten sposób dochód do dyspozycji brutto, czyli publikowany przez GUS dochód z hektara przeliczeniowego.

Jak rolnicy wypadają na tle innych rodzin?

Pisząc o dochodzie pozyskiwanym z hektara, porównujemy go od lat z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej. Przyjmujemy średnią powierzchnię gospodarstwa i to, że z takiego gospodarstwa utrzymuje się czteroosobowa rodzina, uzyskany dochód na osobę porównujemy z dochodem czteroosobowej rodziny, w której dwie osoby pracują poza rolnictwem. W 2022 r. wyszło nam, że dochód miesięczny na jedną osobę w gospodarstwie wyniósł zaledwie 548 zł, a utrzymującej się nie z rolnictwa 2473 zł, w 2023 r. miesięczny dochód rodziny rolniczej był na poziomie 1273 zł, a utrzymującej się z innych źródeł na poziomie 3173 zł. W ubiegłym roku miesięczny dochód rodziny rolniczej był na poziomie 1273 zł, a utrzymywanej przez dwóch zatrudnionych poza rolnictwem na poziomie 3578 zł.

Malejący dochód i rosnące różnice

W tym roku wzięliśmy pod uwagę, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2024 r. wynosi 8181,72 zł. Natomiast średnie gospodarstwo według tego, co podaje GUS, ma 11,6 ha, osiąga więc roczny dochód na poziomie 59 719 zł, tj. 4976 zł na miesiąc. Rodzina rolnicza dysponuje więc miesięcznym dochodem na osobę na poziomie 1244 zł miesięcznie, a rodzina, w której dwie osoby pracują poza rolnictwem – 4091 zł.

Różnica pomiędzy tym, jaką kwotą miesięcznie dysponuje rodzina rolnicza a pracująca zawodowo, się pogłębia. Nie ma się więc co dziwić, że coraz więcej rolników staje się dwuzawodowcami, a młodych coraz trudniej przekonać, by wiązali przyszłość z prowadzeniem gospodarstwa.

Magdalena Szymańska

fot. Sierszeńska

DOCHÓD GUS PIENIĄDZE PIENIĄDZE DLA ROLNIKÓW

Powiązane artykuły